Haron (mjesec)
Haron | |
---|---|
Otkriće | |
Otkrio | Džejms Kristi |
Datum otkrića | 22. juna 1978 |
Karakteristike orbite | |
Srednji poluprečnik orbite | 24.856±0.001 km |
Prosečna brzina revolucije | 6,38725 dana |
Fizičke karakteristike | |
Površina | 4.560.000 km² |
Masa | 1.52±0.06×1021 kg |
Zapremina | 9.027×108 km3 km³ |
Gustina | 1.65±0.06 g/cm³ |
Gravitacija | 0.278 m/s² |
Magnituda | 16.8 |
Albedo | 0.39 |
Haron je najveći od 5 poznata Plutonova mjeseca, otkriven 22. lipnja 1978. Orbita mu je udaljena 19,640 km od Plutonovog središta, promjer mu je 1206 +/- 16 km, gustoća 1.71 g/cm³, a masa oko 7 puta manja od Plutonove. Haron je otkrio astronom Džejms Kristi koji je, posmatrajući fotografije Plutona, prvo uočio da postoji ispupčenje na planeti, a zatim je, analizom fotografija iz različitih perioda, utvrđeno da je u pitanju satelit. Ime je predložio upravo Džejms Kristi, po Haronu, iz grčke mitologije, starcu koji je u svom čamcu prevozio duše mrtvih u Hadovo carstvo. Godine 1985. ovo ime je i zvanično prihvaćeno od Međunarodne astronomske unije.
Sve do kraja 2005. godine smatran je jedinim Plutonovim satelitom, kada teleskop Habl otkriva još dva manja satelita u Plutonovom sistemu (S/2005 P1 i S/2005 P2). Pretpostavka je da je Haron nastao na isti način na koji je nastao i Mesec – udarom velikog tela u Pluton, što je u njegovu orbitu izbacilo dovoljno materijala za formiranje satelita.
Haronov prečnik je 1205 km. To je nešto više od polovine Plutonovog prečnika, što ga čini relativno najvećim satelitom (u odnosu na planetu) u Sunčevom sistemu. Ovakav odnos veličina Plutona i Harona neke naučnike navodi na ideju da je u pitanju dvojna planeta.
Haron se nalazi 19.640 km od Plutonovog središta. Njegova revolucija oko Plutona traje 6,38725 dana, što je identično Plutonovoj rotaciji, zbog čega jedan drugom pokazuju uvek istu stranu. Rotiraju retrogradno, suprotno smeru revolucije oko Sunca.
Površina Harona je 4.560.000 km² i prekrivena je vodenim ledom, za razliku od Plutona koji je prekriven azotnim ledom. Gustina mu je 1,71 g/cm3. Unutrašnjost Harona se sastoji od stena (63%) i leda (37%). Verovatno nema značajniju atmosferu. Centar gravitacije Plutona i Harona se nalazi izvan Plutona, ka Haronu, što je jedinstven slučaj u Sunčevom sistemu.
19. januara 2006. godine NASA je lansirala letelicu «Atlas 5» koja nosi sondu «Novi horizonti». Cilj misije je poseta poslednjoj neistraženoj planeti Sunčevog sistema - Plutonu i njegovom satelitu Haronu.
S obzirom na omjer promjera Plutona i Harona (2390:1206), Haron je relativno najveći satelit koji kruži oko nekog tijela u Sunčevom sustavu, pa postoje dvojbe da su Pluton i Haron dvojni asteroid ili dvojni patuljasti planet. Teorija o dvojnom asteroidu podržana je opažanjima putanje Plutona i Harona koja je sinkrona oko jedne središnje osi, ali ovaj dokaz još nije prihvaćen. Omjer masa Harona i Plutona iznosi 1:7.
- James W. Christy, Robert S. Harrington: The satellite of Pluto. In: Astronomical Journal. Bd. 83, 1978, S. 1005–1008, online
- Bruno Sicardy u. a.: Charon's size and an upper limit on its atmosphere from a stellar occultation. In: Nature. Bd. 439, 2006, S. 52–54, DOI:10.1038/nature04351
- Alan Stern, Jacqueline Mitton: Pluto and Charon. Ice Worlds on the Ragged Edge of the Solar Syste. 2nd edition, revised and updated. Wiley-VCH, Weinheim 2005, ISBN 3-527-40556-9.
- Charon Profile Arhivirano 2014-10-08 na Wayback Machine-u at NASA's Solar System Exploration site
- "The satellite of Pluto," The Astronomical Journal 83 (1978) 1005
- Phases of Charon as seen from Pluto, Lowell Observatory
- Buie, Surface of Charon and Pluto
- Hubble reveals new map of Pluto, BBC News
- IAU Circular No. 3241 describing the discovery
- Measuring the Size of a Small, Frost World Arhivirano 2008-05-17 na Wayback Machine-u (ESO press release)
- M. J. Person et al.: Charon’s Radius and Density from the Combined Data Sets of the 2005 July 11 Occultation
- Cryovolcanism on Charon and other Kuiper Belt Objects Arhivirano 2009-03-20 na Wayback Machine-u
- New Horizons Camera Spots Pluto’s Largest Moon - July 10, 2013 Arhivirano 2013-12-08 na Wayback Machine-u