Izvorni kod stranice Crkva svetog Ahilija u Arilju

:''Za crkvu posvećenu istom svecu u [[Prespa|Prespi]], pogledajte članak [[Crkva Svetog Ahilija u Prespi|crkva Svetog Ahilija]].''
{{Spomenik kulture
|Ime=Crkva Svetog Ahilija
|Slika=Arilje church.jpg
|Opis slike=Pogled na crkvu Svetog Ahilija
|Mesto=[[Arilje]]
|Opština=[[Opština Arilje]]
|DRŽ=SRB
|Vrsta=[[Utvrđenje|utvrđeni]] [[manastir]] (danas [[Crkva (građevina)|crkva]])
|Vreme=[[XIII vek]]
|Tip=Spomenik kulture od izuzetnog značaja
|Stepen=
|Vlasnik=Republika Srbija
|Ustanova=
|Sedište=
|Pozivni=
|Pošta=
|Adresa=
|Telefon=
|Faks=
|Veb=
|Emajl=
|Ostava=Category:Saint Achillius Church (Serbia)
}}
'''Crkva Svetog Ahilija''' je smeštena na uzvišenju u središtu današnjeg [[Arilje|Arilja]] i zadužbina je kralja [[Dragutin Nemanjić|Dragutina]] (kralj Srbije [[1276]] — [[1282]], [[kralj Srema]] [[1282]] — [[1316]]) sa kraja [[XIII vek]]a. Ima osnovu jednobrodne građevine sa [[narteks]]om i [[egzonarteks]]om, a podignuta je u [[Raški stil|Raškom stilu]], u kome jedinstvena po svojim ''vitkim, izduženim proprocijama i fasadama raščlanjenim pilastrima i slepim arkadama''<ref name="SK" />. Izrada [[freskopis]]a je završena [[1296]]. godine i izrađen je tradicijama [[Monumentalni stil srpskog freskoslikarstva XIII veka|monumentalnog stila srpskog freskoslikarstva XIII veka]], a u njemu se ističu portreti samog Dragutina, zatim njegove supruge [[Katalina Arpad|Kataline]] i njihovih sinova ([[Urošic Nemanjić|Urošic]] i [[Vladislav Dragutinov Nemanjić|Vladislav]]), kao i njegovog brata, kralja [[Milutin Nemanjić|Milutina]] ([[1282]] — [[1321]]). Manastir je postojao i pre Dragutinovog doba, a u njemu je od [[1219]]. godine<ref name="VM">{{VM-PM}}</ref> bilo sedište [[Episkopija moravička|Moravičkog episkopa]]. Sam lokalitet je možda kao manastir postojao još od doba cara [[Samuilo (car)|Samuila]] ([[976]] — [[1014]]), koji je [[Sveti Ahilije|svetom Ahiliju]] podigao [[Manastir svetog Ahilija u Prespi|veliki manastir]] u svojoj prestonici [[Prespa|Prespi]]. Manastir je bio episkopsko sedište i [[1433]]. godine, a [[1650]]. godine se pominje kao zapusteo. Krajem [[XIX vek]]a u crkvi se nalazio prazan grob svetog Ahilija, a srpski [[rodoslov]]i navode da je u njoj bio sahranjen i Dragutinov sin Urošic, iz čijih moštiju je teklo [[miro]]<ref name="VM" />.

[[Konzervacija|Konzervatorski]] radovi na crkvi su okončani [[1996]]. godine, a sama građevina se nalazi pod zaštitom [[Republika Srbija|Republike Srbije]], kao [[spomenik kulture od izuzetnog značaja]]<ref name="SK">{{SK-SANU|Link=481|Ime=Crkva Sv. Ahilija}}</ref><ref>[http://www.kultura.sr.gov.yu/?jez=sc&p=901 ''„Spomenici kulture od izuzetnog značaja“''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015200710/http://www.kultura.sr.gov.yu/?jez=sc&p=901 |date=2008-10-15 }} ([[Ministarstvo kulture Republike Srbije]]) {{sr}}</ref>.

== Građevina ==

Crkva svetog Ahilija je podignuta na ostacima manastirske crkve u kojoj je bilo sedište episkopije Moravičke od [[1219]]. godine. Crkva osnovu jednobrodne građevine, nad kojom se uzdiže [[kupola]], sa narteksom i nešto kasnije dograđenim egzonarteks, tako po osnovi odgovara crkvama Raškog stila, razvijene osnove. [[Hrišćanski oltar|Oltarski]] deo joj je trodelan, pevnice imaju [[Pravougaonik|pravougaonu]] osnovu, a pojedina [[Arhitektura|arhitektonska]] rešenja je čine jedinstvenom među crkvama Raškog stila. Sama kupola ima šest [[prozor]]a, što je redak slučaj kod srpskih crkava<ref>{{AD-MA}}</ref>.

== Slikarstvo ==
[[Datoteka:StefanDragutin.jpg|mini|levo|140p|Ktitorski portret kralja Dragutina]]
Prema natpisu očuvanom u crkvi, njen [[živopis]] je završen [[1296]]. godine i nadovezuje se na tzv. ''[[zlatni vek srpskog slikarstva]]'', koji svoj vrhunac dostiže slikarstvom [[Manastir Sopoćani|Sopoćana]] ([[1263]] — [[1268]]). Danas je u delimično očuvan, najviše u narteksu, u nešto manjoj meri u [[naos]]u, dok su u egzonarteksu očuvani samo mali fragmenti.

U prvoj zoni freskopisa u naosu prikazani su, u stojećem položaju, sveci iz [[Dinastija Nemanjića|dinastije Nemanjića]] sa srpskim [[episkop]]ima i [[arhiepiskop]]ima, kao svojevrsna potvrda jedinstva države i crkve u [[Nemanjićka Srbija|Nemanjićkoj Srbiji]]<ref name="SK" />. Iznad njih su prikazane scene iz života [[Presveta Bogorodica|Presvete Bogorodice]], [[Veliki hrišćanski praznici|Veliki praznici]] i [[Hrist]]ova stradanja. [[Đakonikon]] je ukrašen prizorima iz života [[Sveti Nikola|svetog Nikole]], dok su u [[Apsida|apsidi]] predstavljene [[Evharistija|evharističke]] teme.

Ktitorski portret kralja Dragutina sa modelom crkve, nalazi se u donjoj zoni narteksa. U istom nivou se nalaze i portreti njegovog brata, supruge i sinova, dok su iznad njih prikazani [[vaseljenski sabori]] i teme iz [[Stari zavet|Starog zaveta]].	

== Povezano ==
* [[Zadužbine Nemanjića]]
* [[Arilje]]

__BEZSADRŽAJA__

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
* {{VM-PM}}
* {{AD-MA}}
* {{SK-SANU|Link=481|Ime=Crkva Sv. Ahilija}}

== Spoljašnje veze ==

* [https://www.blagofund.org/Archives/Arilje/sr/ Crkva Svetog Ahilija u Arilju- virtuelna tura i foto zbirka Fonda Blago]
{{Commonscat|Saint Achillius Church (Serbia)}}
{{Nepokretna kulturna dobra}}

[[Kategorija:Arilje]]
[[Kategorija:Raški stil|A]]
[[Kategorija:Zadužbine Nemanjića|A]]
[[Kategorija:Srednjovekovne crkve u Srbiji]]
[[Kategorija:Spomenici kulture od izuzetnog značaja]]