Manastir Pakra
Za ostale upotrebe, v. Pakra.45°33′14″N 17°20′13″E / 45.55389°N 17.33694°E Manastir Pakra je manastir Eparhije slavonske Srpske pravoslavne crkve, smešten u središnjoj Slavoniji. Manastir je trenutno u lošem stanju i bez monaštva.
Položaj manastira[uredi | uredi kod]
Manastir Pakra se nalazi između slavonskih gradića Daruvara i Pakraca, starog sedišta slavonskog vladičanstva. Manastir je smešten uz rečicu Bijelu, pritoku reke Pakre (po kojoj je manastir dobio naziv). Oblast oko manastira pripada brdsko-planinskom delu Slavonije (planina Papuk), nazvanom Zabrđe. Okolna sela su do poslednjeg rata bila naseljena mahom srpskim življem.
Istorijat[uredi | uredi kod]
Planinske krajeve Slavonije srpsko stanovništvo naseljava već u 15. veku, sklanjajući se pred Osmanlijama. Doseljavanje je posebno bilo značajno u 16. veku, posle pada Slavonije pod Turke. Slavonija je tada bila prilično pust, pošto se dotadašnje rimokatoličko stanovništvo iselilo pred Turcima u Gradišće (preci današnjih Gradišćanskih Hrvata).
U istorijskim izvorima manastir se još naziva i Nova Pustinja. Najstarije svedočanstvo o njegovom postojanju je iz 1556. godine. Za vreme turske vlasti u Slavoniji je zapusteo, a obnovio ga je 1697. mitropolit moravski Grigorije sa svojim monasima iz Mileševe. U istoriji je zabeležen odlazak Teodora Mileševca 1717. godine u Rusiju radi milostinje, gde dobija dosta darova, najviše knjiga i crkvenih dragocenosti u vrednosti od 100 rubalja. Vredno monaštvo je ubrzo uvećalo manastirsku ekonomiju (polovinom 19. veka posed manastira je bio veći od 100 jutara), pa je počelo obnovu zapustelog manastira Sveta Ana. Između 1759. i 1763. godine podignuta je kapela Svetog Nikole na manastirskom groblju.
Manastir je teško stradao 24. maja 1780. godine u strašnom nevremenu, koje je odnelo krovove sa crkve i svih zgrada. Zbog nedostatka sredstava obnova je urađena tek 1785. godine.
U Prvom svetskom ratu manastirska i parohijska crkva su ostale bez zvona. 1923. urađena je temeljna obnova manastira, a na manastirskoj ekonomiji u Bijeloj je sagrađena nova kuća.
Drugi svetski rat je doneo potpunu propast manastira, koji je doživeo sličnu sudbinu kao i Srbi u NDH. Kaluđeri su proterani u Srbiju. Deo manastirskih starina je sakrio iguman Jefrem, a deo je prenet u Zagreb. 1943. godine ustaše su zapalile kelije, a crkva je uništena. Stvari koje je iguman zakopao pronašli su partizani. Od njih su opstali samo neki manji delovi.
Posle rata crkva je osposoljena za bogosluženje, a od kelija je obnovljeno toliko koliko je najpotrebnije monahinjama koje su živele tu i obnavljale manastir. U poslednjem ratu manastir je ponovo opusteo, a do danas (2012.) nije bilo veće obnove.
