Lödöse
Lödöse
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 58°02′N 12°09′E / 58.033°N 12.150°E | |
| Država |  Švedska
|
| pokrajina | Västergötland |
| grofovija | Västra Götaland |
| Općina | Lilla Edet |
| Površina | |
| - Urbano područje | 1.28[1] |
| Stanovništvo | |
| - Urbano područje | 1,266[1] |
| - Urbana gustoća | 989.1 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Karta | |
  Lödöse | |
Lödöse (čita se Ljodose) zvan i Gamla Lödöse (Stari Lödöse), Gamlöse ili Gammelös je gradić na jugozapadu Švedske od 1,266 stanovnika. [1]
Lödöse je jedan od najstarijih švedskih gradova za kog se drži da je za srednjeg vijeka bio predhodnica današnjeg Göteborga.
Geografske karakteristike[uredi | uredi kod]
Lödöse leži u Grofoviji Västra Götaland, nedaleko od ušća rijeke Göta älv u Kattegat, preciznije na mjestu gdje riječica Ljuda uvire u Göta älv[2] a to je četrdesetak km sjeverno od Göteborga i Kattegata.
Njegovi stanovnici izabrali su to mjesto iz strateških razloga - kao idealnu luku, jer sjeverno od tog mjesta Göta älv više nije bio plovan za veće brodove[2], a naselja uz more nisu bila sigurna za ranog srednjeg vijeka.
Historija[uredi | uredi kod]
Lödöse je već oko 1000 bio poznato trgovište, koje je tokom 12. vijeka brzo izraslo u grad sa tri crkve, kraljevskim imanjima, kraljevskom kovnicom i obrambenim kulama. I tokom 13. i 14. vijeka - Lödöse je bio prosperitetan trgovački grad, sa samostanom, bolnicom i zamkom koji je u to vrijeme bio jedan od najvećih u zemlji, tako da je često služio kao rezidencija za tadašnji putujući kraljevski sud.[3]
Pad Lödöse otpočeo je krajem 14. vijeka, i produžio se do sredine 15. vijeka. U to doba Lödöse je bio jedan između šest najvećih u zemlji, s pravom da šalje predstavnike na izbor kralja.
Negdje oko 1450. dansko - norveške vlasti izgradile su seriju utvrda duž rijeke Göta älv i tako razbili trgovinu Lödöse. Zbog tog su se švedske vlasti odlučile da ga presele, pa su 1473. i preselili većinu stanovnika Lödöse u novoizgrađeni grad na ušću rijeke Säveån, koji je nazvan - Nya Lödöse (Nova Lödöse). Danas je to samo jedan od kvartova Göteborga - Gamlestan.[3]
Oko 100 godina kasnije Göteborg je izrastao u drugi po veličini grad Švedske.[3]
Znamenitosti[uredi | uredi kod]
St.Olovs Church Kamena romanička crkva sv. Olafa bila je podignuta još krajem 12. vijeka, pored rijeke.[2]
Dominikanski samostan sv. Marije osnovan je 1243. njegova crkva od cigle i kamena je i danas najveća i najljepša u Dijecezi Skara.[2]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Sweden: Västra Götaland” (engleski). City population. Pristupljeno 14. 06. 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „The location of Lödöse” (engleski). Lodosemuseum. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-04. Pristupljeno 14. 06. 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Kort historik över Gamla Lödöse” (švedski). Lodosemuseum. Pristupljeno 14. 07. 2015.[mrtav link]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Portal muzeja Lödöse Arhivirano 2015-07-22 na Wayback Machine-u (sv)