Delta Orinoca
Delta Orinoca
Delta del Orinoco | |
|---|---|
 | |
| Država |  Venecuela
|
| Površina | |
| - Ukupna | 22.500 km² |
Delta Orinoca ili Delta Amacuro (španjolski: Delta del Orinoco) je delta rijeke Orinoca, sedma po veličini delta na svijetu. Nalazi se na sjeveroistoku Venecuele, uz obale Karipskog mora i Atlantika, u venecuelanskoj saveznoj državi Delta Amacuro.
Hidrografija[uredi | uredi kod]
Delta Orinoca ima površinu od 22.500 km², od toga 20.000 km² otpada na močvare i bare. Delta ima formu tipičnog trokuta, široka je oko 442 km (proteže se duž atlantske obale od zaljeva Paríje na sjeverozapadu, sve do zaljeva Boca Grande na jugoistoku.[1] Duboka je oko 200 km. Orinoco počinje formirati svoju veliku deltu 50 km nizvodno od grada Ciudad Guayana, od tud se rijeka počinje razlivati u brojne kanale (zvane caños), između kojih ostaju veliki otoci.[1]
Delta Orinoca je veliki mozaik močvara, bara, kanala (cañosa) i otoka među njima. Otoci u moru te vode su tek nešto viši, tako da redovno plavljeni za sezonskih poplava, i prekriveni muljem i blatom u gornjem i jugoistočnom dijelu delte, a tresetom u centralnom i sjeverozapadnom dijelu. Dio njih je gusto pošumljen, a neki sa rijetkom travom što ovisno o blizini glavnih rukavaca, trajanju poplava i stupnju slanosti voda.[2]
Iako je moguće razlikovati riječne od plimnih kanala u delti, u suštini svi kanali postaju rukavci Orinoca za sezone kiša (od maja do septembra), a tokom sušne sezone u njima poraste uticaj plime. Rukavci (caños) u gornjem dijelu delte su relativno uski i vijugavi, a u donjem dijelu delte postaju široki plimni kanali. Nekoliko većih rukavaca je preusmjereno u priobalje sjeverozapada pod utjecajem snažne Gujanske struje, koja nosi brojne sedimente i zatrpava muljem taj dio delte.[2] Delta Orinoca ima 26 rukavaca, od kojih su dva najveća Rio Grande i Caño Manamo. Oni čitavim svojim tokom imaju široka korita koja se u blizini obale pretvaraju u estuarije. Rio Grande je daleko najveći, jer preko njega otiče većina voda Orinoca i sedimenata. Rukavci (caños) Araguao, Mariusa, Macareo i Manamo su kanali drugog reda, dok su rukavci; Pedernales i Capure primjeri kanala trećeg reda. Zbog utjecaja plime i oseke, formirala se i mreža kanala koji teku paralelno s obalom, i povezuju glavne rukavce rijeke.[2]
Više od 75 % voda Orinoca istječe u Zaljevu Boca Grande. Velika količina vode i sedimenata koja otječu rijekom i dnevne plime su glavni procesi u formiranju složene obalne geomorfologije u jugoistočnoj četvrtini delte. S druge strane Gujanska struja je glavni faktor koji oblikuje ostalih 3 / 4 na sjeverozapadu Delte.[3]
Klima[uredi | uredi kod]
Klima u delti je tropska i vlažna. Oborine variraju od 1000 do 2000 mm godišnje. Kiše baš ne padaju po nekom pravilu, ali kišna sezona počinje u aprilu / maju i obično traje do decembra, sa kraćom pauzom u julu.
Geologija[uredi | uredi kod]
Teren delte je ravnica bez velikih visinskih razlika, većina uzvišenja ima do 1 metar, rekordna po visoni je naplavina Terra Firma pored obale, koja ima devet metara. Tlo u ekoregiji delte su gotovo u potpunosti aluvijalne naslage, koje je rijeka donijela iz dalekih sjevernih Anda od Kolumbije do Venecuele tokom hiljada godina. Samo u 20. vijeku Delta Orinoca je povećala svoju površinu na račun Atlantika za 1000 km². Delta se širi u Atlantik 40 metara godišnje, po dužini od 360 km.[4]
Hidrologija[uredi | uredi kod]
Dvije vrste vodotoka teku deltom, muljevite smeđe vode, koje donose neki rukavci, sa puno sedimenata i rukavci crnih voda (koji teku kroz močvare u delti i ispiru njihove obale bogato biljem, i tako se pročišćavaju.[5]
Ekoregija[uredi | uredi kod]
Ekoregija močvara delte Orinoca sastoji od nekoliko većih i manjih krpa plavljenih travnjaka, između kojih je mozaik močvarnih šuma i mangrovih močvara. Ova ekoregija je stanište brojnih ugroženih vrsta. Prijetnje toj regiji su porast onečišćenja, gradnja brana, bušenje nafte i povećanje broja stanovnika u regiji.[4]
Jedini veći grad u Delti Orinoca je Tucupita, administrativni centar države Delta Amacuro, koji leži na rukavcu Caño Manamo. Njegova izgradnja i rast omogućena je izgradnjom brane na Caño Manamu, između 1966. i 1967. Njome je grad zaštićen od sezonskih poplava, a s druge strane je povećan nivo voda u rukavcu Rio Grande i time povećana njegova plovnost.[2]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 „Orinoco River” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 29. 9. 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Basic Delta Geomorphology” (engleski). Bureau of Economic Geology. Arhivirano iz originala na datum 2014-11-07. Pristupljeno 29. 9. 2012.
- ↑ „Coastal processes” (engleski). Bureau of Economic Geology. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-05. Pristupljeno 29. 9. 2012.
- ↑ 4,0 4,1 „Orinoco wetlands” (engleski). World wildlife. Arhivirano iz originala na datum 2006-10-07. Pristupljeno 29. 9. 2012.
- ↑ „Hydrology” (engleski). Bureau of Economic Geology. Arhivirano iz originala na datum 2012-12-14. Pristupljeno 29. 9. 2012.
