Šaprance
| Šaprance | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Pčinjski |
| Opština | Trgovište |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 83 |
| Geografija | |
| Koordinate | 42°23′21″N 22°00′17″E / 42.3892°N 22.0047°E |
| Nadmorska visina | 730 m |
  Šaprance Šaprance (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 017 |
| Registarska oznaka | VR |
Koordinate: 42° 23′ 21" SGŠ, 22° 00′ 17" IGD
Šaprance je naselje u Srbiji u opštini Trgovište u Pčinjskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 83 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 105 stanovnika).
Šaprance se nalazi u dolini Pčinje, između Šainca, na istoku i Novog Sela, na zapadu. Nadmorska visina doline iznosi oko 540 m.
Selo je razbijenog tipa; pri podizanju kuća stanovnici su vodili računa da im imanje bude što bliže. Na dolinskoj padini Pčinje nalaze se mahale: Milkarska, Satanska i Lisičarska; levo kraj Pčinje i na padini leže: Donja, Gornja i Donjordiska Mahala. Između pojedinih mahala rastojanje iznosi oko dva kilometra.
Topografski nazivi za delove atara su: Pepeljkavica, Čuka, Tvrdova Čuka, Slanopađe, Bajkovica, Burilovče, Dimčo Čukar, Cvetina Njiva, Selište, Lilinče i Gradište
Meštani koriste vodu za piće sa izvora i iz bunara. Izvori se zovu: Markovski Kladenac, Toplička Češma, Baljačičilska Češma, Lisičarski, Satanski i Bajinski Kladenac..
Šaprnace je 1949. godine imala ukupno 12 rodova sa 55 domaćinstava.
Klima[uredi | uredi kod]
Klima ovog regiona po Milosavljeviću (1948.) je umereno
kontinentalna sa znatnim uticajem mediteranske
klime koja prodire dolinom Pčinje. Temperature
vazduha su za nekoliko stepeni više od onih u
severnijim delovima Srbije, kao i da su padavine
manje, pa je pluovimetrijski koeficijent najmanji
kao i indeks suše za juli i avgust.
Istorija[uredi | uredi kod]
U pisanim izvorima Šaprance se navodi pod istim imenom još u srednjem veku, 1343. – 1345. godine. Selo se ponovo pominje i za vreme Turaka u pomeniku manastira Prohora Pčinjskog.
Jednom je Šaprance bilo uništeno. Današnje selo osnovali su malobrojni presotali starinci i doseljeni rodovi. Najstariji seoski rod su Lisičarci; žive u istoimenoj mahali.
Topografski naziv Selište odnosi se na mesto koje se nalazi između Gornje i Donje Mahale sa leve strane Pčinje, neposredno pored reke. Ti ima „duvarina“ i velikih zemljanih ćupova. Meštani su nalazili i novac. Deda Stojilko našao je „ćupče so pari“. Na Selištu „u neko prednje vreme“ postojalo je selo. Selište je danas pod njivama.
Na zemljištu pokraj Donje Mahale a nedaleko od Selišta poznaju se ploče od starih grobova. Meštani misle da su ti grobovi od pravoslavnih srpskih stanovnika.
Šaprance ima crkvu posvećenu Sv. Nikoli – letnjem. Ona se nalazi na granici atara sa susednim selom Dumbijom; sagrađena je 1873. godine. Kazuje se da je crkveni hram se nalazi na mestu gde je pre toga bilo manastirište Prohora Pčinjskog.
Kako je postalo ime sela, meštani ne znaju da protumače. Jovan Cvijić ističe da ime Šapranci opominje na Vlahe.
Poreklo stanovništva.
Seoski rodovi su:
-Lisičarci, Aranđelovdan, su starinci. Pripadnici ovog roda ranije su se zvali Stambolci. Sada se jedan njihov potes zove Stambolske Njive. Lisičarci u Šaprancu imamju posebnu mahalu. Znaju za po jednu iseljenu porodicu u Ristovcu i Bujanovcu.
-Milkarci, Nikoljdan, su poreklom iz Preševske Moravice. Imaju iseljenih porodica u Preševu (1), Orahovcu kod Preševa (2, Ilići), Bujanovcu i okolini Leskovca.
-Uroševci, Nikoljdan, su poreklom iz sela Donjeg Vranja pored Vranja. Dele se na:
-Spasini, Mirkovci i dr. Imaju iseljenih porodica u Mamincu kod Preševa (3 kuće, zovu se Milkini).
-Satanci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Ovde su došla dva brata; od jednog potiču pripadnici ovog roda; od drugog su Tekerci. Kuće su im u istoimenoj mahali. Imaju iseljenih porodica u Crvotincu kod Preševa i u okolini Pančeva.
-Tekerci, Aranđelovdan, su pomenuti da su ogranak prethodnog roda. Imaju iseljenih porodica u Mamincu (Šaprančani) kod Preševa i u Vranju.
-Biljašalci, Aranđelovdan, su dobili ime po Biljači kod Preševa odakle su doseljeni gde i danas imaju rođake. Imaju po jednu iseljenu porodicu u Crnotincu i Bujanovcu.
-Deda-Stajinci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. Ime su dobili po osnivaču roda. Imaju iseljenih porodica u Malom Trnovcu kod Bujanovca, Nišu i još negde u Srbiji.
-Stošinci, Nikoljdan, su poreklom iz Orahovca kod Preševa. Najpre su došli u pčinjsko selo Šanice pa je otac današnjih stanovnika prešao ovde kao domazet.
-Šubarci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo. Ime su dobli po nekom Deda–Šubari. Imaju iseljenike u Ljaniku kod Bujanovca.
-Donjoriđani, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo.
-Jovinci, Nikoljdan, o svom poreklu ništa ne znaju. Imaju iseljenika u Bujanovcu.
-Terini, Nikoljddan, o svom porekli ništa ne znaju. Imaju iseljenika u Bujanovcu.
Crkvena i seoska slava je Sv. Nikola – letnji.
Iseljeni rodovi.
-Uroševci su se iselili pre 80 godina u Kopanjane kod Vranja.
-Šaprići su iseljeni pre 140 godina u Trnićevac u Krivoj Reci.
-Rosuljci žive u susednom Novom Selu, gde se iselio ded današih stanovnika.
-Miljini žive u Oslaru kod Bujanovca došavši iz Šapranca gde su im Turci 1878. godine zapalili kuću.
-Đorđevići i Antići su se iselili 1922. godine u Mamince kod Preševa
U Kuretištu kod Gnjilana naselio se jedan rod pre 150 godina iz Šapranca u Pčinji.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine.
Demografija[uredi | uredi kod]
U naselju Šaprance živi 65 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,7 godina (44,4 kod muškaraca i 43,0 kod žena). U naselju ima 30 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,77.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 82 | 98.79% | ||
| Makedonci | 1 | 1.20% | ||
| nepoznato | 0 | 0.0% | ||
| m | ž | |||
| ? | 0 | 0 | ||
| 80+ | 3 | 0 | ||
| 75-79 | 1 | 4 | ||
| 70-74 | 3 | 1 | ||
| 65-69 | 3 | 9 | ||
| 60-64 | 3 | 2 | ||
| 55-59 | 1 | 2 | ||
| 50-54 | 2 | 2 | ||
| 45-49 | 1 | 1 | ||
| 40-44 | 5 | 1 | ||
| 35-39 | 5 | 3 | ||
| 30-34 | 3 | 1 | ||
| 25-29 | 2 | 2 | ||
| 20-24 | 1 | 2 | ||
| 15-19 | 2 | 3 | ||
| 10-14 | 4 | 5 | ||
| 5-9 | 1 | 1 | ||
| 0-4 | 1 | 3 | ||
| prosek | 44.4 | 43.0 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 28 | 14 | - | - | 8 | 1 | - | - | - | - |
| Ženski | 32 | 22 | - | - | 8 | - | - | - | - | - |
| Oba | 60 | 36 | - | - | 16 | 1 | - | - | - | - |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | - | 3 | - | - | 2 | - | - | - | |
| Ženski | - | - | 1 | - | - | - | - | - | 1 | |
| Oba | - | - | 4 | - | - | 2 | - | - | 1 |
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
