Spomen-kosturnica poginulim učesnicima NOR-a u Lukavcu
Spomen-kosturnica poginulim učesnicima NOR-a u Lukavcu otvorena je 13. septembra 1962. godine na Dan oslobođenja Lukavca u Drugom svjetskom ratu. Na 28. sjednici Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, održanoj 17. aprila 2019. godine u Sarajevu, donesena je Odluka kojom Historijski spomenik -Centralna Spomen-kosturnica poginulim učesnicima NOR-a, Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Evidentirana je od strane Zavoda za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona u Registru „Kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe općine Lukavac“, pod rednim brojem 25. „Spomen kosturnica poginulim učesnicima NOR-a – centralno spomen-obilježje“, kao spomeničko naslijeđe I kategorije.
Centralna Spomen-kosturnica se nalazi svega nekoliko metara iza historijske građevine Stare željezničke stanice u Lukavcu, koja već ima status nacionalnog spomenika Bosne i Hercegovine. Okružena je parkom, a pristupa joj se stazama iz okolnih ulica, na plato sastavljen od 4 trapeza.
U Spomen-kosturnici je, prema upisanim imenima na mermernim pločama, sahranjeno 267 poginulih boraca iz lukavačkog kraja. Spomenik ima značajnu historijsku, graditeljsku, umjetničku, ambijentalnu i simboličku vrijednost. Na visokom obelisku, oblika romba sličnog ukrasima sa bosanskog ćilima, nalazi se postavljena bronzana skulptura djevojčice, kao simbol pobjede, rad Dragiše Trifkovića, vajara iz Tuzle. Za ovu statuu kod građana Lukavca vlada mišljenje da pripada Mariji Macan, djevojci iz Lukavca, historijskoj ličnosti koja je kao četrnaestogodišnjakinja poginula 3. oktobra 1943. godine prilikom ulaska njemačkih jedinica u Lukavac.
Na ovom dobru spomeničkog naslijeđa 2011. godine su vršeni radovi redovnog održavanja, pri čemu su postavljene nove mermerne ploče na postamentu glavnog spomenika.
- ↑ „Nacionalni spomenici u Lukavcu”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 12. 9. 2017.[mrtav link]
