Izvorni kod stranice Simo Miljuš

{{Političar
| ime                 = Sima Miljuš
| slika               = Simo Miljuš.jpg
| širina_slike        = 250p
| opis_slike          = Sima Miljuš
| puno_ime            = 
| datum_rođenja        = [[1894]].
| mesto_rođenja        = 
| država_rođenja       = 
| datum_smrti         = [[19. april]] [[1939]].
| mesto_smrti         = [[Moskva]],
| država_smrti        = {{zas|SSSR}} [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetski Savez]]
| državljanstvo = 
| narodnost = 
| veroispovest = 
| partija = 
| supružnik = [[Zora Miljuš]]
| deca = 
| univerzitet = 
| profesija = 
| funkcija 1 = 
| izbori 1 = 
| početak funkcije 1 = 
| kraj funkcije 1 = 
| prethodnik 1 = 
| naslednik 1 = 
}}
'''Sima Miljuš''' ([[1894]] — [[1939]]) je bio bosanskohercegovački revolucionar i komunista, jedan od osnivača [[KPJ]].<ref>https://www.znaci.org/00003/648.pdf</ref>

Bio je pripadnik [[Mlada Bosna|Mlade Bosne]], učesnik [[Prvi balkanski rat|Prvog balkanskog]], [[Drugi balkanski rat|Drugog balkanskog]] i [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]. Bio je član [[SSDP|Socijaldemokratske partije]] do [[1919]]. godine, a od 1919. član [[KPJ]].<ref name="novosti.rs">http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:278119-Krvavo-prolece-1939</ref>

Nakon rata je izabran je za poslanika Ustavotvorne skupštine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, organizacionog sekretara [[KPJ]] i lidera [[Nezavisna radnička partija Jugoslavije|Nezavisne radničke partije Jugoslavije]] za Srbiju. Jedno vreme bio je i vođa komunista Hrvatske i Slavonije.<ref name="Tito sudi"/>

Streljan je zajedno sa mnogim drugim istaknutim jugoslovenskim komunistima tokom [[Jugosloveni žrtve Velike čistke|staljinističkih čistki]].

Rehabilitovan je u [[SSSR]]-u 10. juna [[1958]]. godine.<ref name="novosti.rs"/>

== Biografija ==
Sima Miljuš rođen je 1894. godine u [[Lušci Palanka|Lušci Palanki]], [[Bosna i Hercegovina|Bosna]]. Veoma rano se uključio u revolucionarni pokret.<ref>https://www.google.rs/search?q=Simo+Milju%C5%A1&num=30&safe=off&es_sm=93&source=lnms&tbm=bks&sa=X&ei=J-7UU4e4CMqN4gTR_YDQDg&ved=0CAwQ_AUoAA&biw=1024&bih=499</ref> Politički je bio aktivan još u sarajevskoj gimnaziji.<ref name="Miljuš-Krležijana">[http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1897 Simo Miljuš] (Krležijana)</ref> Bio je član tajne omladinske revolucionarne organizacije „[[Mlada Bosna]]“.

=== Balkanski ratovi ===
{{main|Mlada Bosna}}
Kao sedmoškolac odlazi u Srbiju gdje prilazi [[komita]]ma.<ref name="Miljuš-Krležijana"/> Zajedno sa drugim mladobosancima, u Prvom balkanskom ratu borio se u četi [[Vojislav Tankosić|Voje Tankosića]]. Kao osamnaestogodišnjak [[1912]]. pridružio se srpskoj vojsci i sa majorom Vojislavom Tankosićem učestvovao u oslobađanju južne Srbije i Makedonije od Turaka.<ref name="Tito sudi">[http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/clanci.119.html:276059-Tito-sudi---Staljin-strelja Tito sudi - Staljin strelja]</ref> U Drugom balkanskom ratu [[1913]]. godine dezertirao je iz [[Makedonija|Makedonije]].

=== Prvi svetski rat ===

Bolestan i rezigniran bregalničkim iskustvom ubrzo se vraća u Sarajevo. Kao član Mlade Bosne, nakon Principova atentata 1914. je uhapšen i interniran u [[Arad]]u. [[1916]]. godine je mobiliziran ali je ubrzo pritvoren zbog antiratne kampanje.<ref name="Miljuš-Krležijana"/>

Uhapšen je kod carske i kraljevske Regimente broj 79 u [[Otočac|Otočcu]]. Slom [[Austrougarska|Austrougarske]] dočekao je u garnizonskom zatvoru u [[Zagreb]]u, očekujući osudu. Odmah po izlasku iz zatvora se pridružuje socijaldemokratima te se angažira u revolucionarnom krilu što se profiliralo u hrvatski komunistički pokret.<ref name="Miljuš-Krležijana"/>

=== Komunistička partija Jugoslavije ===
{{main|Afera Diamantstein}}
[[Datoteka:Borba diktatura 1929.jpg|thumb|Časopis [[Borba (novine)|Borba]], koji je Miljuš jedno vreme uređivao sa Horvatinom.]]

{{izdvojeni citat|Najveći je zločin prema budućnosti čovečanstva, koga je sudbina vezana sa sudbinom proletarijata, da proletarijat nema svoje organizacione forme, onaj aparat koji će strahovite patnje koje prete proletarijatu i ostalom čovečanstvu olakšati...<ref>Petar Požar, ''Jugosloveni žrtve staljinskih čistki'' (str. 128), Beograd, 1989.</ref>|Simo Miljuš}}

Posle rata, kao student pravnog fakulteta, bio je predsednik Udruženja akademske socijalističke omladine na [[Sveučilište u Zagrebu|Zagrebačkom univerzitetu]].<ref name="Tito sudi"/> Bio je član Pokrajinskog izvršnog veća [[Komunistička partija Jugoslavije|Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista)]] u Zagrebu.

[[1919]]. godine Simo Miljuš je, kao prvi u vodećoj »trojci« zagrebačkih komunista, pokušao u dodiru s [[mađarska komuna|mađarskom komunom]] pokrenuti srodno gibanje u Jugoslaviji.<ref name="Miljuš-Krležijana"/> Iste godine je uhapšen u okviru [[Dijamantštajnov proces|Dijamantštajnove afere]], zajedno sa [[Vladimir Ćopić|Vladimirom Čopićem]], L. Kordićem i drugovima, zbog pripreme prevrata. [[Miroslav Krleža]], koji je tada vodio kampanju za njihovo oslobađanje, u memoarima piše da su navodi optužbe u biti bili istiniti, da je prevrat doista pripreman te da je Simo Miljuš u njegovu sobu bio sakrio nekoliko pušaka i mnogo municije.<ref>[http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1216 AFERA DIAMANTSTEIN]</ref> Miljuš je oslobođen početkom 1920. godine zbog nedostatka dokaza,<ref name="Miljuš-Krležijana"/> nakon protesta i demonstracija na Zagrebačkom sveučilištu.<ref>http://books.google.rs/books?id=TqElAAAAMAAJ&q=Simo+Milju%C5%A1&dq=Simo+Milju%C5%A1&hl=en&sa=X&ei=P-7UU5fgFaGGywPo24KACA&ved=0CF8Q6AEwCw</ref>

Na prvim izborima u Kraljevini SHS [[1920]]. godine izabran je za narodnog poslanika Ustavotvorne skupštine za grad Zagreb, ali je ubrzo nakon proslave izborne pobjede komunistička partija zabranjena [[Obznana|Obznanom]].<ref name="Tito sudi"/> Ponovo je hapšen [[1921]]. godine pod sumnjom saučesništva u atentatu na [[Milorad Drašković|Milorada Draškovića]]. Hapšen je i posle [[Atentat na regenta Aleksandra Karađorđevića (1921)|atentata na regenta]] [[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandra]] 1921. godine i interniran u rodno mesto zajedno sa svojom ženom [[Zora Miljuš|Zorom]].

[[1923]]. godine prognani su iz Zagreba urednici [[Borba (novine)|Borbe]] Simo Miljuš i [[Kamilo Horvatin]].<ref>Milan Vesović, ''Revolucionarna štampa u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca'' (str. 278), Beograd, 1979.</ref>

[[1924]]. godine Miljuš je bio oblasni sekretar [[Nezavisna radnička partija Jugoslavije|Nezavisne radničke partije Jugoslavije]] (NRPJ) za [[Srbija|Srbiju]] i referent na sednicama Zemaljskog veća NRPJ.

=== Emigracija u SSSR-u ===
{{main|Jugoslovenska politička emigracija u SSSR}}
[[1933]]. godine emigrirao je u [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetski Savez]], gde je dobio ime Ilija Georgievič Kuburić. Bio je predavač Međunarodne lenjinske škole i urednik izdavačkog preduzeća "Strani radnik".<ref name="Tito sudi"/>

=== Streljanje u SSSR-u ===
{{main|Jugosloveni žrtve Velike čistke}}

[[File:Miljus1938.jpg|thumb|Simo Miljuš nakon hapšenja od strane NKVD-a, jula 1938. godine.]]

Miljuš je uhapšen [[19. jul]]a [[1938]]. godine u Moskvi.<ref name="Tito sudi"/> Ubrzo po svom dolasku u Moskvu, članovi Centralnog komiteta KPJ [[Josip Broz Tito]] i Vladimir Ćopić se 23. septembra 1938 u pismenoj izjavi Kadrovskom odseku [[Kominterna|Kominterne]] potpuno ograđuju od uhapšenog Miljuša. Tito ovom prilikom tvrdi da ga nije lično poznavao.<ref name="Gužvica">{{cite book |last1=Gužvica |first1=Stefan |title=Prije Tita: Frakcijske borbe u Komunističkoj partiji Jugoslavije 1936-1940. |date=2020 |publisher=Srednja Europa |location=Zagreb |isbn=978-953-8281-24-2 |pages=122-129 |url=https://znaci.org/00002/Guzvica_Komunisticka_partija_Jugoslavije_drugi_print.pdf |access-date=18 July 2023}}</ref>

Miljuš je izbačen iz KPJ odlukom Centralnog komiteta 15. marta 1939. godine, zajedno sa grupom jugoslovenskih komunista uhapšenih u SSSR-u. Streljan je u Moskvi 19. aprila 1939. godine, na temelju zajedničke odluke Politbiroa [[Komunistička partija Sovjetskog Saveza|SKP(b)]]-a, [[NKVD]]-a i državnog tužitelja o streljanju 198 pripadnika „kontrarevolucionarne desno-trockističke konspirativne organizacije“ od 9. aprila 1939. godine. Ranija literatura je ovu odluku smatrala posledicom isključenja uhapšenih jugoslovenskih komunista iz marta 1939. godine, međutim novija istraživanja o odnosima Kominterne i CK KPJ dovode u pitanje ovu vezu, kao i Titov kapacitet da utiče na odluke NKVD-a u tom trenutku.<ref name="Gužvica" />

== Dela ==

Sarađivao je u partijskoj štampi („Istina“, „Nova istina“, „Novi svijet“, „Radnik“, „Radnička reč“, „Radnička borba“, „[[Borba (novine)|Borba]]“, itd.).

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Literatura ==
{{portal|RRPJ}}
* ''[[Enciklopedija Jugoslavije]]'' (knjiga šesta). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1965.
*  Ivan Očak, ''Krleža-Partija'', Zagreb 1982.
* E. Čengić, ''S Krležom iz dana u dan'', I-IV, Zagreb 1985.

== Vanjske veze ==
* [http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1897 Simo Miljuš] (Krležijana)
* [http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1171 »VELEIZDAJNIČKI PROCES PROTIV SIME MILJUŠA I DRUGOVA«] (Krležijana)

{{Lifetime|1894|1937|Miljuš, Sima}}

[[Kategorija:Članovi Centralnog komiteta KPJ-SKJ]]
[[Kategorija:Ličnosti radničkog pokreta Jugoslavije]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački političari]]
[[Kategorija:Biografije, Sanski Most]]
[[Kategorija:Žrtve Velike čistke iz Jugoslavije]]
[[Kategorija:Mlada Bosna]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački komunisti]]
[[Kategorija:Srpska socijaldemokratska stranka]]
[[Kategorija:Afera Diamantstein]]