Sunčev sistem – razlika između verzija
ujdhhe4cnje4yumm huuy45mkjhs hdnejhye nhfjku nfhjjsjieh nnvjheh hhdhrrhffhdsjehf njdvhevwh huweyuhchhhy3t2ycywyec |
m Vraćene izmene korisnika 77.29.146.154 na poslednju izmenu korisnika HerculeBot |
||
| Red 127: | Red 127: | ||
</small> |
</small> |
||
== Links == |
|||
<3 <3 <3 soncev sistem :* uey |
|||
* [http://www.michaelschultz.de/index_en.html Solar System] A interaktiv planets animation (145 zoom steps and time effects) |
|||
* [http://www.solarviews.com Solarviews] |
|||
[[Kategorija:Sunčev sistem| ]] |
|||
{{Link FA|af}} |
|||
{{Link FA|en}} |
|||
{{Link FA|tr}} |
|||
{{Link FA|ur}} |
|||
[[af:Sonnestelsel]] |
|||
[[als:Sonnensystem]] |
|||
[[am:የፀሐይ ሥርዓተ ፈለክ]] |
|||
[[an:Sistema Solar]] |
|||
[[ang:Sunnlicu Endebyrdnes]] |
|||
[[ar:المجموعة الشمسية]] |
|||
[[arz:نظام شمسى]] |
|||
[[as:সৌৰজগত]] |
|||
[[ast:Sistema solar]] |
|||
[[az:Günəş sistemi]] |
|||
[[ba:Ҡояш системаһы]] |
|||
[[bar:Sunsystem]] |
|||
[[bat-smg:Saulės sėstema]] |
|||
[[be:Сонечная сістэма]] |
|||
[[be-x-old:Сонечная сыстэма]] |
|||
[[bg:Слънчева система]] |
|||
[[bjn:Tata Surya]] |
|||
[[bo:ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད།]] |
|||
[[br:Koskoriad an Heol]] |
|||
[[bs:Sunčev sistem]] |
|||
[[ca:Sistema solar]] |
|||
[[chr:ᏅᏓ ᎠᎴ ᏚᏓᏕᏫᏍᏛ]] |
|||
[[ckb:کۆمەڵەی خۆر]] |
|||
[[cs:Sluneční soustava]] |
|||
[[cv:Хĕвел системи]] |
|||
[[cy:Cysawd yr Haul]] |
|||
[[da:Solsystemet]] |
|||
[[de:Sonnensystem]] |
|||
[[diq:Sistemê Roci]] |
|||
[[dv:އިރަވީ ނިޒާމު]] |
|||
[[el:Ηλιακό σύστημα]] |
|||
[[en:Solar System]] |
|||
[[eo:Sunsistemo]] |
|||
[[es:Sistema Solar]] |
|||
[[et:Päikesesüsteem]] |
|||
[[eu:Eguzki-sistema]] |
|||
[[ext:Sistema Solal]] |
|||
[[fa:منظومه شمسی]] |
|||
[[ff:Njuɓɓudi naangeyankoori]] |
|||
[[fi:Aurinkokunta]] |
|||
[[fiu-vro:Pääväsüstem]] |
|||
[[fo:Sólskipanin]] |
|||
[[fr:Système solaire]] |
|||
[[frp:Sistèmo solèro]] |
|||
[[frr:Sansüsteem]] |
|||
[[fur:Sisteme solâr]] |
|||
[[fy:Sinnestelsel]] |
|||
[[ga:An Grianchóras]] |
|||
[[gan:太陽系]] |
|||
[[gd:An Crios-Grèine]] |
|||
[[gl:Sistema Solar]] |
|||
[[gu:સૂર્યમંડળ]] |
|||
[[gv:Corys ny Greiney]] |
|||
[[haw:Kahua o nā hōkū]] |
|||
[[he:מערכת השמש]] |
|||
[[hi:सौर मण्डल]] |
|||
[[hif:Saur mandal]] |
|||
[[hr:Sunčev sustav]] |
|||
[[ht:Sistèm solè]] |
|||
[[hu:Naprendszer]] |
|||
[[hy:Արեգակնային համակարգ]] |
|||
[[ia:Systema solar]] |
|||
[[id:Tata Surya]] |
|||
[[ie:Solari sistema]] |
|||
[[ilo:Sistema a Solar]] |
|||
[[io:Sunala sistemo]] |
|||
[[is:Sólkerfið]] |
|||
[[it:Sistema solare]] |
|||
[[ja:太陽系]] |
|||
[[jbo:solri ciste]] |
|||
[[jv:Tata Surya]] |
|||
[[ka:მზის სისტემა]] |
|||
[[kk:Күн жүйесі]] |
|||
[[km:ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ]] |
|||
[[kn:ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಂಡಲ]] |
|||
[[ko:태양계]] |
|||
[[krc:Кюн система]] |
|||
[[ksh:Sunnesystem]] |
|||
[[ku:Pergala rojê]] |
|||
[[ky:Күн системасы]] |
|||
[[la:Systema solare]] |
|||
[[lb:Sonnesystem]] |
|||
[[li:Zonnestèlsel]] |
|||
[[lij:Scistema Solare]] |
|||
[[ln:Minzɔ́tɔ mwa Mói]] |
|||
[[lo:ລະບົບສຸລິຍະ]] |
|||
[[lt:Saulės sistema]] |
|||
[[lv:Saules sistēma]] |
|||
[[map-bms:Tata Surya]] |
|||
[[mk:Сончев систем]] |
|||
[[ml:സൗരയൂഥം]] |
|||
[[mn:Нарны аймаг]] |
|||
[[mr:सूर्यमाला]] |
|||
[[ms:Sistem Suria]] |
|||
[[mt:Sistema Solari]] |
|||
[[mwl:Sistema Solar]] |
|||
[[my:နေအဖွဲ့အစည်း]] |
|||
[[mzn:خورشیدی منظومه]] |
|||
[[nah:Tōnatiuh Īchān]] |
|||
[[nds:Sünnsystem]] |
|||
[[nds-nl:Zunnesysteem]] |
|||
[[ne:सौर्यमण्डल]] |
|||
[[nl:Zonnestelsel]] |
|||
[[nn:Solsystemet]] |
|||
[[no:Solsystemet]] |
|||
[[nov:Sunal sisteme]] |
|||
[[oc:Sistèma Solar]] |
|||
[[os:Хурон системæ]] |
|||
[[pa:ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ]] |
|||
[[pam:Solar System]] |
|||
[[pl:Układ Słoneczny]] |
|||
[[pms:Sistema solar]] |
|||
[[pnb:سورجی پربندھ]] |
|||
[[ps:لمريز نظام]] |
|||
[[pt:Sistema Solar]] |
|||
[[qu:Inti Llika]] |
|||
[[rm:Sistem solar]] |
|||
[[ro:Sistemul solar]] |
|||
[[ru:Солнечная система]] |
|||
[[rue:Сонячна сістема]] |
|||
[[sa:सूर्यमंडलम्]] |
|||
[[sah:Күн системата]] |
|||
[[sc:Sistema solare]] |
|||
[[scn:Sistema sulari]] |
|||
[[sco:Solar seestem]] |
|||
[[sd:شَمسِي سِرِشتو]] |
|||
[[se:Beaivvášgoddi]] |
|||
[[si:සෞරග්රහ මණ්ඩලය]] |
|||
[[simple:Solar System]] |
|||
[[sk:Slnečná sústava]] |
|||
[[sl:Osončje]] |
|||
[[sn:Gumbapamwe reMushana]] |
|||
[[sq:Sistemi diellor]] |
|||
[[sr:Сунчев систем]] |
|||
[[stq:Sunnensystem]] |
|||
[[su:Sistim tatasurya]] |
|||
[[sv:Solsystemet]] |
|||
[[sw:Mfumo wa jua na sayari zake]] |
|||
[[szl:Słůneczny Ukłod]] |
|||
[[ta:சூரியக் குடும்பம்]] |
|||
[[te:సౌరమండలము]] |
|||
[[tg:Системаи офтобӣ]] |
|||
[[th:ระบบสุริยะ]] |
|||
[[tl:Sistemang Pang-araw]] |
|||
[[tr:Güneş Sistemi]] |
|||
[[tt:Кояш системасы]] |
|||
[[ug:قۇياش سىستېمىسى]] |
|||
[[uk:Сонячна система]] |
|||
[[ur:نظام شمسی]] |
|||
[[uz:Quyosh tizimi]] |
|||
[[vec:Sistema sołare]] |
|||
[[vi:Hệ Mặt Trời]] |
|||
[[vls:Zunnestelsel]] |
|||
[[vo:Solasit]] |
|||
[[wa:Sistinme solrece]] |
|||
[[war:Pan-adláw nga pasikarán]] |
|||
[[wo:Nosteg jant]] |
|||
[[wuu:太阳系]] |
|||
[[yi:זון סיסטעם]] |
|||
[[yo:Sístẹ̀mù Òrùn]] |
|||
[[zh:太阳系]] |
|||
[[zh-min-nan:Thài-iông-hē]] |
|||
[[zh-yue:太陽系]] |
|||
[[zu:Uhlelo Lemihlaba YeLanga]] |
|||
Verzija na datum 20 oktobar 2011 u 20:11
Sunčev sistem (odnosno Sunčev sustav) se sastoji od Sunca i svih tela koja orbitiraju oko njega - meteora, asteroida, kometa, prirodnih satelita, planeta i drugih. Zemlja je treća planeta Sunčevog sistema. Planetarni sistem je opštiji izraz za zvezde i tela koja orbitiraju oko njih.
Tela Sunčevog sistema
Širok dijapazon tela koja postoje u Sunčevom sistemu spadaju u nekoliko kategorija. Doduše, u poslednjim godinama je pronađeno da ove kategorije nisu toliko precizno definisane. Ova enciklopedija koristi sledeću kategorizaciju:
- Sunce(☉) je zvezda spektralne klase G2 koja sadrži 99.86% mase Sunčevog sistema.
- Planete Sunčevog sistema su 8 tela obeleženih kao: Merkur (☿), Venera (♀), Zemlja (♁), Mars (♂), Jupiter (♃), Saturn(♄), Uran (♅) i Neptun (♆).
- Relativno veliki objekti koji orbitiraju oko ovih planeta su prirodni sateliti. Za kompletnu listu prirodnih satelita, pogledajte taj članak.
- Veštački sateliti koji orbitiraju oko planeta, primarno oko Zemlje kao i sateliti koji napuštaju Sunčev sistem.
- Prašina i druge čestice koje orbitiraju oko planeta i formiraju planetarne prstene.
- Svemirski otpad, neprirodnog porekla. Najčešće u orbiti Zemlje ali i u nekim Heliocentričnim orbitama.
- Planetoidi, od kojih su nastale današnje planete, danas ne postoje. Naziv označava subplanetarna tela koja su nastala nagomilavanjem materije tokom prvih godina Sunčevog sistema. Termin se takođe ponekad koristi za opšte asteroide i komete, ili asteroide ispod 10 km u prečniku.
- Asteroidi su objekti manji od planeta koji leže grubo u orbiti Jupitera i sastoje se od neisparljivih minerala. Oni su podeljen u asteroidne grupe i familije na bazi specifičnih karakteristika njihovih orbita.
- Asteroidni sateliti su asteroidi koji orbitiraju oko većih asteroida. Nisu precizno klasifikovani kao prirodni sateliti planeta, pošto su ponekad veličine tela oko kojeg orbitiraju.
- Trojanski asteroidi su locirani u bilo kojoj od Jupiterovih L4 ili L5 tačaka, iako se termin koristi često i za asteroide u bilo kojoj Lagranž tački planete.
- Meteroidi su manji asteroidi koji postoje u veličinama između ovećih stena i čestica prašine.
- Komete se uveliko sastoje od isparljivog leda. Imaju veoma ekscentrične orbite: perihel u oblasti orbita unutrašnjih planeta a afel izvan orbite Plutona. Doduše, komete kratkog perioda postoje sa apoapsama bližim od ovih. Stare komete, kojima je Sunčeva radijacija izbila svu isparljivu materiju se često klasifiku kao i asteroidi. Neke komete sa orbitama u obliku hiperbole mogu imati poreklo izvan Sunčevog sistema.
- Kentauri su ledovita tela slična kometama koja imaju manje ekscentrične orbite tako da ostaju u pojasu između Jupitera i Neptuna.
- Trans-Neptunski objekti, koji su ledovita tela čije poluglavne ose leže izvan Neptunove. Ovi su dalje kategorizovani u:
- Objekti Kuiper pojasa imaju orbite između 30 i 50 AU. Smatra se da komete kratkog perioda potiču iz ovog pojasa. Pluton je često kategorizovan kao objekat Kuiper pojasa.
Sunčev sistem je područje u svemiru koje čini barem jedna zvijezda i objekti koji se kreću u određenoj orbiti oko te zvijezde.
Ti objekti mogu biti: asteroidi, kometi, prirodni sateliti, planeti i slično.
Izraz se obično koristi za naš sistem, u kojem je Zemlja. Da se izbjegne zbrka, drugi sunčevi sistemi nazivaju se planetarni sistemi.
U većini drugih jezika (vidi poveznice) naziv je izveden iz riječi Sol, što je latinsko ime za Sunce.
Izvor planetarnih sistema i njihova evolucija
Uobičajeno misljenje je da planetarni sistemi nastaju prilikom tvorbe zvijezda kao i prilikom slučajnih sudara zvjezdanih sistema. Postoji još jedna rasprostranjena teorija: da planetarni sistemi nastaju od zvjezdanih oblaka ili nebula.
Sunčev sistem i ostali planetarni sistemi
Krajem devedesetih godina dvadesetog stoljeća čovjek je uspio pronaći dokaze o postojanju planeta izvan Sunčeva sistema. Otkriće drugih planetarnih sistema postalo je moguće nakon izgradnje moćnih optičkih teleskopa na Zemlji i razvoja posebnih elektronskih naprava (digitalnih kamera), računarskih tehnika obrade podataka, i razvoja dostupnih i jeftinih računarskih mreža. Kroz promatranje Dopplerova efekta u sjaju dalekih zvijezda astronomi su uspjeli dokazati postojanje drugih planetarnih sistema. K tome su prilikom promatranja uspjeli ustanoviti i masu kao i svojstva orbite planeta izvan Sunčeva sistema.
Svojstva glavnih planeta
Sva svojsta i mjere u donjoj tablici su relativni u odnosu na planet Zemlju:
| Planet | Promjer (ekvatorski) |
Masa | Promjer orbite |
Godina | Dan |
|---|---|---|---|---|---|
| Merkur | 0.382 | 0.06 | 0.38 | 0.241 | 58.6 |
| Venera | 0.949 | 0.82 | 0.72 | 0.615 | -243 |
| Zemlja | 1.00 | 1.00 | 1.00 | 1.00 | 1.00 |
| Mars | 0.53 | 0.11 | 1.52 | 1.88 | 1.03 |
| Jupiter | 11.2 | 318 | 5.20 | 11.86 | 0.414 |
| Saturn | 9.41 | 95 | 9.54 | 29.46 | 0.426 |
| Uran | 3.98 | 14.6 | 19.22 | 84.01 | 0.718 |
| Neptun | 3.81 | 17.2 | 30.06 | 164.79 | 0.671 |
| Pluton* | 0.24 | 0.0017 | 39.5 | 248.5 | 6.5 |
*Međunarodna astronomska unija svrstao je Pluton u planete odmah nakon njegova otkrića 1930. godine, ali ta klasifikacija je sada upitna zbog nedavnih otkrića.
Links
- Solar System A interaktiv planets animation (145 zoom steps and time effects)
- Solarviews