Izvorni kod stranice Pariška mirovna konferencija (1919)

[[Datoteka:Council of Four Versailles.jpg|350p|mini|desno|Savet četvorice: [[Dejvid Lojd Džordž]], [[Vittorio Emanuele Orlando|Vittorio Orlando]], [[Žorž Klemanso]] i [[Vudro Vilson]].]]
'''Pariska mirovna konferencija 1919. godine''', bila je [[konferencija]] koju su organizovali pobednici u [[Prvi svetski rat|Prvom svetskom ratu]] kako bi ustanovili mirovne sporazume između [[Saveznici u Prvom svetskom ratu|Saveznika]] i poraženih [[Centralne sile|Centralnih sila]]. Konferencija je otvorena [[18. januar]]a [[1919]]. godine i trajala je do [[21. januar]]a [[1920]]. godine sa nekoliko prekida.

== Pregled ==

{| class="wikitable"
|- bgcolor="#CCCCCC"
! ''Zastava države'' !! ''Država'' !! ''Mjesto i vrijeme<br />potpisivanja ugovora'' !! ''Teritorijalni gubici'' !! ''Veličina vojske'' !! ''Posebne odredbe''
|-
| <center>{{flagicon|Austrija|size=35px}} || <center>'''[[Austrija]]''' || <center>''[[St. Germain]]<br />[[10. rujna]] [[1919]]. || <center>''70% teritorija koji je imala<br />u Austro-Ugarskoj || <center>do 30 000 vojnika || <center>strogo zabranjeno ujedinjenje<br />s Njemačkom</center>
|-
| <center>{{flagicon|Bugarska|1878|size=35px}} || <center>'''[[Bugarska]]''' || <center>''[[Neuilly]]<br />[[27. studenog]] [[1919]].'' || <center>Zapadna Trakija, Dobrudža<br />dijelovi uz granicu s Kraljevinom SHS || <center>do 20 000 vojnika ||
|-
| <center>{{flagicon|Mađarska|1920|size=35px}} || <center>'''[[Mađarska]]''' || <center>''[[Trianon]]<br />[[4. lipnja]] [[1920]]. || <center>60% područja koji je imala<br />u Austro-Ugarskoj || <center>do 35 000 vojnika ||
|-
| <center>{{flagicon|Njemačka|Weimar|size=35px}} || <center>'''[[Njemačka]]''' || <center>''[[Versailles]]<br />[[28. lipnja]] [[1919]].'' || <center>Alsace i Loirrane, dijelovi teritorija<br />pripojeni Poljskoj, Belgiji i Čehoslovačkoj || <center>do 100 000 vojnika i 1500 časnika<br /> u mornarici; zabranjeno teško topništvo, tenkovi, zrakopolvi, bojni otorvi, podmornice, većina ratnih brodova || <center>zaposijedanje Rajnskog i Saarskog područja na 15 godina
|-
| <center>{{flagicon|Turska|size=35px}} || <center>'''[[Turska]]''' || <center>''[[Sevres]]<br />[[10. kolovoza]] [[1920]].'' || <center>svedena na Anadoliju i uski europski pojas oko Carigrada || || <center>odredbe mirovnog ugovora izmijenjene u Lausannei 1923. godine
|-
|}

Ovde se može ubrojiti i [[Sporazum Fejsal-Vajcman]] od [[3. januar]]a 1919. godine, vezan za [[Palestina|Palestinu]].

Ovi mirovni sporazumi, zajedno sa rešenjima [[Vašingtonska pomorska konferencija|Vašingtonske pomorske konferencije]], stvorili su osnove takozvanog [[Versajski sistem|Versajskog]] (ili Versajsko-Vašingtonskog) sistema u međunarodnim odnosima. Preuređenje [[Evropa|Evrope]] i sveta na osnovu ovih sporazuma stvoriće izvestan broj kritičnih konfliktnih tačaka u međunarodnim odnosima, što će biti jedan od uzroka [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]].

Odluka o stvaranju [[Liga naroda|Lige naroda]] i odobravanje njene [[Povelja Lige naroda|povelje]] takođe su događaji koji su se desili na konferenciji.

Velika četvorka:[[Dejvid Lojd Džordž]], premijer [[VB|Britanije]]; [[Žorž Klemanso]], premijer [[Francuska|Francuske]]; [[Vudro Vilson]], predsednik [[SAD]]; i [[Vitorio Orlando]], premijer [[Italija|Italije]]; bili su dominantne političke i diplomatske figure na konferenciji. Odredbe koje su nametnute poraženim zemljama bile su zapravo rezultat njihovih razgovora.

== Učesnici ==
[[Datoteka:WWI-re.png|mini|400p|Mapa sveta sa učesnicima Prvog svetskog rata. Saveznici su označeni zelenom bojom, Centralne sile žutom a neutralne zemlje sivom.]]

Zemlje koje su učestvovale na konferenciji:
* [[Velika Britanija]]
* [[Francuska]]
* [[SAD]]
* [[Italija]]
* [[Japan]]
* [[Belgija]]
* [[Brazil]]
* [[Dominioni Britanske imperije]] ([[Kanada]], [[Australija]], [[Južnoafrička Republika|Južna Afrika]], [[Novi Zeland]], [[Njufaundlend]])
* [[Indija]]
* [[Grčka]]
* [[Gvatemala]]
* [[Haiti]]
* [[Hedžaz]]
* [[Honduras]]
* [[Kina]]
* [[Kuba]]
* [[Jugoslavija]]
* [[Liberija]]
* [[Nikaragva]]
* [[Panama]]
* [[Poljska]]
* [[Portugal]]
* [[Rumunija]]
* [[Sijam]]
* [[Čehoslovačka]]

[[Nemačka]] i njeni bivši saveznici nisu mogli prisustvovati konferenciji sve dok uslovi i detalji sporazuma nisu bili postignuti. Novostvoreni [[RSFSR]] nije bio pozvan da prisustvuje konferenciji.

[[Irska]] je poslala predstavnike u nadi da postigne samoopredeljenje i legitimizira Republiku proglašenu posle [[Uskršnji ustanak|Uskršnjneg ustanka]] [[1916]]. godine, ali sa malo uspeha.

== Australijski pristup ==
Australijski delegati su bili [[Bili Hjuz]], premijer i [[Džozef Kuk]], ministar mornarice. Glavni ciljevi su bili: reparacije, aneksija Nemačke [[Nova Gvineja|Nove Gvineje]] i odbijanje japanskog predloga o rasnoj jednakosti. I pored velikih napora i scena, Hjuz je morao da prihvati mandat Lige naroda za Novu Gvineju.

== Japanski pristup ==
Japansku delegaciju vodio je [[Sajondži Kimoči]], a u njoj su bili i baron [[Makino Nobuaki]], grof [[Činda Sutemi]] (ambasador u [[London]]u), [[Macui Keširo]] ambasador u [[Pariz]]u) i [[Idžuin Hikokiči]] (ambasador u [[Rim]]u) i drugi što je ukupno činilo cifru od 64 člana. Ni [[Hara Takahaši]] (premijer) ni [[Jasuja Učida]] (ministar spoljnih poslova) nisu smatrali da su u poziciji da napuste Japan u tako kratkom roku posle izbora. Delegacija se fokusirala na dva zahteva: a) prihvatanje njihovog predloga o rasnoj jednakosti i b) aneksiju nemačkih kolonija - [[Šandong]] i [[Pacifik|pacifičkih]] ostrva severno od ekvatora. Pravi vođa delegacije bio je Makino, uglavnom usled bolesti Sajondžija. Japan je bio nezadovoljan sa rezultatima konferencije, jer je dobio samo pola nemačkih prava i napustili su konferenciju.

==== Predlog o rasnoj jednakosti ====
Prvi nacrt podnešen je Komisiji lige naroda [[13. februar]]a kao amandman na član 21:

:''Pošto je jednakost naroda osnovni princip Lige naroda, strane ugovornice slažu se da se dogovore što pre da omoguće svim stranim državljanima država članica Lige, jednak i pravičan tretman u svakom pogledu, ne prveći razliku, bilo pravnu ili faktičku, u pogledu njihove rase ili nacionalnosti.''

==== Teritorijalni zahtevi ====
Japansku pretenziju ka Šandongu osporavali su Kinezi. Na početku rata, [[1914]]. godine, japanske trupe su zauzele teritoriju datu Nemačkoj [[1897]]. godine. Takođe su zaposeli nemačka ostrva severno od ekvatora. U toku rata, [[1917]]. godine Japan je napravio tajni dogovor sa Britanijom, Francuskom i Italijom u vezi aneksije ovih teritorija. Japan se takođe obavezao da podrži britansku aneksiju nemačkih ostrva južno od ekvatora. I pored generalno pro-kineskog stava u Versajskom sporazumu (na insistiranje SAD), Šandong je predat Japanu, što je izazvalo velike demonstracije ([[Pokret 4. maj]]) i konačnog kinsekog povlačenja sa konferencije. Pacifička ostrva severno od ekvatora potpala su pod mandat Lige naroda, sa japanskom upravom.

== Pristup SAD ==
Pošto predsednik [[Vudro Vilson]], glavni pregovarač SAD, nije uspeo da ubedi [[Dejvid Lojd Džordž|Lojd Džordža]] i Klemansoa da podrže njegovih [[14 tačaka]], konferencija je prešla na pitanje stvaranja [[Liga naroda|Lige naroda]]. Pošto je postignut sporazum o najvažnijim pitanjima, predlog dokumenta o Ligi je vraćen u SAD na odobrenje [[Kongres]]u. Kongres se nije složio sa članom 10 koji je napad na bilo koju članicu Lige naroda smatrao napadom na sve čklanice i od njih zahtevao pomoć. Vilson se vratio obeshrabren i pošto nije imao političku podršku iza sebe, glavni uticaj preuzeli su Francuzi i Britanci koji su insistirali da Nemačka preuzme svu i punu krivicu za rat. Vilson se sa time nije slagao. Nemačka je bila primorana da prihvati punu krivicu za rat, da preda sve kolonije i deo teritorije i da plati 33 milijarde [[Američki dolar|dolara]] odštete. Na inicijativu Vilsona, SAD su sklopile zasebni mirovni sporazum sa Nemačkom, koji je Kongres odobrio.

== Povezano ==
* Nemačka [[Nova Gvineja]] je data u mandat Australiji a nemačka Samoa Novom Zelandu.
* [[Češki koridor]]

== Reference ==
* MacMillan, Margaret (2001), ''Peacemakers: Six months that changed the world'', John Murray (Publishers) Ltd. {{ISBN|0-7195-6237-6}}
* Naoko Shimazu (1998), ''Japan, Race and Equality'', Routledge, {{ISBN|0-415-17207-1}}

== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Paris Peace Conference, 1919}}
* [http://www.nv.cc.va.us/home/cevans/Versailles/Index.html Charles T. Evans NVCC|Info] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060513115811/http://www.nv.cc.va.us/home/cevans/Versailles/Index.html |date=2006-05-13 }}
* [http://www.bookbrowse.com/index.cfm?page=title&titleID=1135&view=excerpt Excerpt and reviews of ''Paris 1919: Six Months That Changed The World'' by Margaret MacMillan] {{ISBN|0-375-76052-0}} (softcover), {{ISBN|0-375-50826-0}} (hardcover)

{{Prvi svetski rat}}

[[Kategorija:1919]]
[[Kategorija:Prvi svjetski rat]]
[[Kategorija:Mirovni sporazumi]]
[[Kategorija:Francuska u Prvom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Historija Pariza]]
[[Kategorija:Međuratni period]]
[[Kategorija:Konferencije]]