Prijeđi na sadržaj

Njemačko-poljski pakt o nenapadanju

Izvor: Wikipedija
Nemački ambasador Hans Adolf fon Moltke, poljski vođa Jozef Pilsudski, nemački minister propagande Jozef Gebels i poljski ministar spoljsnih poslova Jozef Bek na sastanku u Varšavi 15. juna 1934, petmeseci po potpisivanju pakta.

Nemačko-poljski pakt o nenapadanju (nem. Deutsch-polnischer Nichtangriffspakte) je bio dogovor između nacističke Nemačke i Poljske maršala Jozefa Pilsudskog sklopljen 26. januara 1934. koji je smirio tenzije između Poljske i Nemačke. Prema odredbama pakta, obe države su se obavezale da će rešiti svoje probleme pregovorima i izbegavanjem vojnih sukoba u periodu od deset godina. Sporazum je normalizovao odnose između Poljske i Nemačke, koji su prethodno bili zategnuti zbog pograničnih sporova usled teritorijalnih ustupaka po odredbama Versajskog mira. Kao posledica ovog sporazuma, Nemačka je de fakto priznala poljske granice i rešila da okonča ekonomski iscrpljujući carinski rat koji je postojao između dve tržave u tokom jedne decenije. Sporazum je bio simbol slabljenja francuskog sistema saveza u istočnoj Evropi stvorenih sa ciljem da se obuzda jačanje Nemačke.

Odnosi između poljske države nastale nakon Prvog svetskog rata i Nemačke su bili loši. Nemačka je zahtevala povratak teritorija predatih Poljskoj posle rata i od sredine 1920-ih vodila je carinski spor sa svojim susedom. Pogoršanje ekonomske situacije sa pojavom Velike depresije i političke krize u Nemačkoj produbili su tenzije između dve zemlje. U Nemačkoj su političke stranke sve češće koristile revizionističku propagandu na izborima, ali je Poljska odbila da vrati teritorije da bi ih umirila. Hitlerov dolazak na vlast je privremeno povećao tenzije, ali sa poljske tačke gledišta, to je bila promena koja bi omogućila sporazum sa Nemačkom o normalizaciji odnosa i izbegavanju sukoba, jer je za razliku od prethodnih vlada Hitler imao druge prioritete za rešavanje. Njegovo interesovanje da učvrsti vlast u Nemačkoj i pokušati da proširi svoju kontrolu nad Austrijom pogodovali su Pilsudskom, koji je zauzvrat želeo da poboljša odnose sa Nemačkom zbog unapređivanje bilateralne trgovine i izbegavanja ustupake koje je nametala Francuska, spremna da udovolji Nemačkoj na račun Poljske. Slabljenje francusko- poljskog saveza Pilsudski konačno odlučio da potraži sporazum sa Hitlerom kombinacijom javnih pretnji i tajnih pregovora koji su urodili plodom potpisivanjem Pakta o nenapadanju 1934 .

Pakt je doprineo poboljšnju odnosa između dve države sve do okončanja Minhenske krize u jesen 1938, posle čega je Hitler u zimu i proleće 1939. ponovo zatražio teritorijalne ustupke. Hitler je jednostrano odbacio pakt 28. aprila 1939.