Izvorni kod stranice Krsto Popović

{{Infokvir vojna osoba
|ime=Krsto Popović<br />Крсто Поповић
|slika=Krsto Zrnov Popovic.jpg
|opis=
|datum rođenja=[[14. rujna]] [[1881.]]
|mjesto rođenja=[[Cuce]], [[Cetinje]], [[Crna Gora]]
|datum smrti=[[14. ožujka]] [[1947.]]
|mjesto smrti=[[Cuce|Katunska nahija]], [[Crna Gora]]
|puno ime=
|nadimak=
|supruga=
|suprug=
|titule =
|knjige=
|služba=[[1906.]]-[[1922.]],[[1942.]]-[[1944.]]
|čin=[[general]]
|ratovi=[[Prvi balkanski rat]], [[Drugi balkanski rat]], [[Prvi svjetski rat]], [[Božićna pobuna]], [[Komiti|komitska gerila]], [[Drugi svjetski rat]]
|bitke=
|vojska=[[Crnogorska narodna vojska 1879.-1912.]], [[Crnogorska vojska 1919.-1921.]], [[Crnogorska narodna vojska 1942.-1944.]]
|rod=
|jedinice=
|zapovijedao=[[Božićni ustanak]], [[Crnogorska vojska 1919.-1921.]], [[Crnogorska narodna vojska 1942.-1944.]]
|nagrade=[[Spomenica Božićne pobune]]
}}

'''Krsto Zrnov Popović''' ([[1881]] — [[1947]]), brigadir crnogorske vojske i jedan od vođa [[Božićna pobuna|Božićne pobune]] [[1919]]. godine.

== Biografija ==

Rođen je [[14. septembar|14. septembra]] [[1881]]. godine u selu [[Lipa]] u [[Cuce|Cucama]], od oca Todora (oficira crnogorske vojske) i majke Ćetne (rođene Krivokapić). Poslije završene osnovne škole, iz rodnog mjesta odlazi na [[Cetinje]] u Oficirsku školu. Godine [[1905]]. se ženi, Marijom, kćerkom [[Jovan Radojević|Jovana Radojevića]], sa kojom je imao pet kćeri i dva sina.

=== Vojnik crnogorske vojske ===

Kao vojnik imao je sjajnu karijeru. Proizveden u čin potporučnika - [[10. jul]]a [[1906]]. Unaprijeđen u čin poručnika - [[1. jul]]a [[1909]]. Bio šef policije na [[Cetinje|Cetinju]] - postavljen [[1910]]. Bio nastavnik u Podoficirskoj školi na Cetinju. Odlikovan Danilovim krstom petog reda. Učesnik Prvog balkanskog rata u [[opsada Skadra|borbama oko Skadra]] [[1912]] — [[1913]]. Učesnik Drugog balkanskog rata u borbama na [[Bregalnica|Bregalnici]] - [[1913]]. Unaprijeđen u čin kapetana - [[14. septembar|14. septembra]] [[1913]]. Postavljen za pomoćnika Štaba Pete divizije u [[Pljevlja|Pljevljima]] - maja [[1914]]. Komandant podoficirske škole regrutske klase. Učesnik [[Prvi svetski rat|Prvog svjetskog rata]] kao komandant Boljanićkog odreda, gdje se ističe hrabrošću u bitkama od [[Bosna|Bosne]] do [[Crna Gora|Crne Gore]], a učestvovao je i u čuvenoj [[Mojkovačka bitka|Mojkovačkoj bici]].

Godine [[1916]]. je interniran je u [[Boldogason]] u [[Mađarska|Mađarskoj]].

=== Borba za nezavisnost Crne Gore ===
{{Glavni članak|Božićna pobuna|Crnogorski komiti}}
Kapetan Krsto Zrnov Popović bio je jedan od vođa [[Božićna pobuna|Božićne pobune]] [[1919]]. godine, koju su protiv srbijanske dinastije [[Karađorđevići|Karađorđević]] podigli [[zelenaši]], pristalice svrgnutog [[nikola I Petrović|kralja Nikole]] i crnogorske [[dinastija Petrović Njegoš|dinastije Petrović Njegoš]]. Iz internacije se vraća [[1918]]. godine i aktivno radi na poništenju odluka [[Podgorička skupština|Podgoričke skupštine]], zalažući se za ravnopravno ujedinjenje, s tim da o obliku vladavine odluči skupština svih [[Jugosloveni|Jugoslovena]]. Upućuje proglase stranim trupama i Izvršnom narodnom odboru, ali bez uspjeha. Uporedo sa pregovorima, kao jedan od vođa, pripremao je i ustanak. Izvještava generala [[Vanel]]a, komandanta Savezničkih okupacionih trupa, "da su u ratnom sukobu".

Ustanici napadaju [[Cetinje]] noću, [[5. januar|5.]] na [[6. januar]] [[1919]]. godine. Dolazi do vatrenog obračuna i ustanici ne uspijevaju da uđu u grad. Uz posredovanje generala Vanela stanje se normalizuje. Dio pobunjenika se vratio kući, a dio pobjegao u mjesta koja su kontrolisali Italijani. Krsto se sklanja u [[Kotor]], a odatle u [[Italija|Italiju]]. Iz Italije je nekoliko puta upadao u [[Crna Gora|Crnu Goru]], a jedan od upada je bio između [[Bar (Crna Gora)|Bara]] i [[Ulcinj]]a, kada je predvodio 69 oficira iz [[Gaeta|Gaete]]. Jedno vrijeme je bio načelnik štaba Crnogorske vojske u Italiji. U Italiji je u vojsci izbjegličke vlade Crne Gore dobio čin komandira, a kasnije i brigadira. Italijanske vlasti su ga hapsile zbog suprotstavljanja rasturanju crnogorske vojske poslije potpisivanja [[Rapalski sporazum|Rapalskog ugovora]]. Odbio je da se vrati u [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevinu SHS]].

=== Izbjeglištvo ===

Početkom [[1922]]. godine odlazi za [[Argentina|Argentinu]], sa [[Vasko Marojević|Vaskom Marojevićem]], [[Živko Nikčević|Živkom Nikčevićem]], [[Milo Matanović|Milom Matanovićem]] i drugima. U Argentini ih je dočekao crnogorski počasni konzul [[Žerve Kazo]]. Krsto u Argentini ostaje do kraja [[1929]]. godine. [[Marko Vučeraković]] mu kao saborcu obezbjeđuje garanciju za boravak u [[Belgija|Belgiji]]. Po dolasku u Belgiju, pridružuje mu se supruga Marija i djeca Savica, Bosiljka, Nikola i Radovan.

Godine [[1929]]. uputio je iz [[Belgija|Belgije]] molbu [[aleksandar I Karađorđević|kralju Aleksandru Karađorđeviću]] da ga oslobodi odgovornosti za bratoubilačke sukobe u Crnoj Gori od decembra [[1918]]. do smrti kralja Nikole, i u pismu mu iskazao vjernost.<ref>[http://www.njegos.org/past/zrnovs.htm pismo K. P. kralju Aleksandru]</ref> U Belgiji mu je 18. oktobra 1929. vlada [[Lijež (provincija)|provincije Lijež]], odnosno policija za strance, izdala pasoš. Krsto Zrnov Popović se u tom pasošu izjasnio kao “Serbe, Croate, Slovene”, ali poslije njegove smrti, Slobodan Milošević, i njegovi saradnici, su falsifikovali taj pasoš, i izjasnili ga Srbinom (izbrisali su Croate i Slovene)<ref>https://www.antenam.net/istorija/311430-falsifikat-umjesto-originala-putovnice-krsta-zrnova-popovica-1929</ref>

Tamo su živjeli do [[1934]]. godine, pripremajući se za povratak u zavičaj. Iskoristio je smrt koja [[nikola I Petrović|kralja Nikole]] ga je zvanično razriješila obaveze poštovanja date zakletve, pa zato i piše molbu [[aleksandar I Karađorđević|kralju Aleksandru Karađorđeviću]]. Procedura povratka je bila pisanje molbe za povratak i u kojoj je napisao: ''"... da je prilikom sukoba dvije struje u Crnoj Gori 1918. godine ostao vjeran svetinji zakletve položene Vrhovnom Komandantu Njegovom veličanstvu Kralju Nikoli i stupio u borbu protiv onih elemenata, koje je moj Vrhovni Komandant označio kao neprijatelje Crne Gore..."''. U istoj iskorišćava priliku da se vrati u Crnu Goru (Jer ga drugačije ne bi puštili da se vrati)i u molbi iskazuje punu lojalnost kralju Aleksandru. Povratak mu je bio odobren i nastanio se u [[Nikšić]]u.

Pošto se vratio u [[Jugoslavija|Jugoslaviju]], dobio je oficirsku penziju i živio kao penzioner do početka [[Drugi svetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Bio je član [[Crnogorska federalistička stranka|Crnogorske (federalističke) stranke]].

=== Drugi svjetski rat ===
{{Glavni članak|Drugi svetski rat u Jugoslaviji}}
Početkom Drugog svetskog rata osnovao je svoje zelenaške formacije, neku vrstu milicije u italijanskoj službi i stupio u borbu protiv crnogorskih komunista. Pripadao je grupi crnogorskih federalista koja se protivila oduzimanju teritorija Crnoj Gori i [[Boka|Boki]] i teritorija pripojenih [[Velika Albanija|Velikoj Albaniji]]. Krstova grupa odbija italijansku rezoluciju o proglašenju suverene Crne Gore. Njihova politička platforma nije isključivala jugoslovensku državu u kojoj bi Crna Gora bila federalna jedinica. Osim Krsta u ovoj grupi su bili i [[Petar Plamenac]], dr [[Novica Radović]] i drugi. Grupa je bila distancirana od grupacije oko [[Sekula Drljević|Sekule Drljevića]] koja je negirala bilo kakvu jugoslovensku državu.

Krsto Popović je uz pomoć Italijana želio stvaranje Crnogorske vojske. U martu [[1942]]. godine, [[Pircio Biroli]] uspijeva da napravi koaliciju između četnika i [[zelenaši|zelenaša]]. Pod patronatom okupatora Crna Gora je podijeljena na tri sektora od kojih jedan pripada zelenašima. Po povlačenju partizana za Bosnu, četnici su napali zelenaše i to je bio kraj koalicije. U ovom sukobu su Italijani uzeli zelenaše u zaštitu. Potpomognut Nemcima, ratovao je protiv partizana:

{{izdvojeni citat|Krsto Popović postavio je zahtjev partizanima, da napuste Čevo i Cuce, u protivnom će stupiti u borbu sa njima — potpomognut Nemcima.<ref>[https://www.znaci.org/00001/4_14_3_7.htm Izveštaj komandanta Zetskog četničkog odreda od 28. septembra 1943. komandantu nacionalnih trupa Crne Gore i Sandžaka]</ref>|Izveštaj komandanta Zetskog četničkog odreda komandantu četničkih trupa Crne Gore i Sandžaka (28. septembra 1943).}}

U vrijeme izvođenja [[Operacija Crno|operacije Schwarz]], u ratnom dnevniku Vrhovne komande Wehrmachta bilježi se:
{{izdvojeni citat|Vođa zelenaša (koji se zalažu za samostalnu Crnu Goru) general Popović dao je izjavu, da će zelenaši biti lojalni saradnici sa Nemcima i protiv komunista i četnika.<ref name="Živković">{{Cite web |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |access-date=2012-11-14 |archive-date=2016-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160803153944/http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |dead-url=yes }}</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 24. maja 1943. godine}}

Nakon [[Kapitulacija Italije u Jugoslaviji|kapitulacije italijanskih trupa u Jugoslaviji]], Lovćensku brigadu, jedinicu kojom je komandovao Krsto Popović, zahvatilo je rasulo usljed napada partizana. [[Nemci|Nijemci]] su je rasformirali u novembru [[1943]]. godine, a Krsta razoružali.

[[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Partizani]] su ga više puta pozivali da im se priključi, ali on je odbijao, iako su mu dva sina (Radovan i Nikola) bila u partizanima. Njegovi sinovi bili su partizanski borci od [[1941]]. godine. Radovan je poginuo u [[bitka na Neretvi|bici na Neretvi]], a [[Nikola Popović (narodni heroj)|Nikola]] je proglašen za [[narodni heroj Jugoslavije|narodnog heroja]].

=== Pogibija ===

U [[Katunska nahija|Katunskoj nahiji]], avgusta [[1944]]. godine pokušava da stvori vojsku, ali bezuspješno. Poslije ovog kraha odmeće se u šumu i skriva se sve do [[13. mart]]a [[1947]]. godine. Krsto Popović je ubijen, u svojoj 66. godini, od strane pripadnika [[OZNA|OZN-e]]. Zasjeda je bila organizovana na [[Bojenje brdo|Bojanjem brdu]] između [[Grahovo (Nikšić)|Grahova]] i [[Nudo]]la. U okršaju gine [[Rako Mugoša]], dok [[Veljko Milatović]] i [[Šaro Brajović]] ostaju živi. Na sahrani Raka Mugoše, njegova majka oplakuje jednako obojicu - i kori sina što je krenuo na njega jer „Nije Krsto zec iz gore / Nego vitez Crne Gore“.<ref>Čedo Baćović: CRNOGORAC NA POTONJOJ URI, Pobjeda a. d. 2006</ref>

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Literatura ==
* Mala enciklopedija PROSVETA/PROSVETA/BEOGRAD 1986.
* Istorijski leksikon Crne Gore/Grupa autora/Daily Pres-VIJESTI/Podgorica 2006.
* Aleksandar Stamatović: ''Istorijske osnove nacionalnog identiteta Crnogoraca 1918-1953'', Beograd 2000. ([http://www.njegos.org/past/zrnovs.htm deo teksta])
* Aleksandar Stamatović: ''O Srpstvu crnogorskih zelenaša i federalista'' Glas Crnogorca, Podgorica 24. XIX-1. XX 1999. ([http://www.njegos.org/past/zrnovs.htm deo teksta])

{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

{{Lifetime|1881|1947|Popović, Krsto Zrnov}}

[[Kategorija:Biografije, Cetinje]]
[[Kategorija:Kraljevina Crna Gora]]
[[Kategorija:Komiti]]
[[Kategorija:Znamenite ličnosti u Kraljevini Crnoj Gori]]
[[Kategorija:Biografije, Balkanski ratovi]]
[[Kategorija:Komandanti Prvog svjetskog rata]]
[[Kategorija:Crna Gora u Balkanskim ratovima]]
[[Kategorija:Crna Gora u Prvom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Crna Gora u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Kvislinzi]]
[[Kategorija:Istorija Crne Gore u savremenom dobu]]