Izvorni kod stranice Kalcijum karbonat

{{Chembox-lat
| verifiedrevid = 449853234
|Name = Kalcijum karbonat
|ImageFileL1 = calcium carbonate.png
|ImageSizeL1 = 120px
|ImageFileR1 = Calcium-carbonate-xtal-3D-SF.png
|ImageSizeR1 = 150px
|ImageFile2 = Calcium carbonate.jpg
|ImageSize2 = 150px
|IUPACName = Kalcijum karbonat
|OtherNames = [[Krečnjak]]; [[kalcit]]; [[aragonit]]; [[kreda]]; [[mermer]]; [[biser]]
|Section1 = {{Chembox Identifiers
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = H0G9379FGK
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| KEGG = D00932
| InChI = 1/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 3311
| SMILES = [Ca+2].[O-]C([O-])=O
| InChIKey = VTYYLEPIZMXCLO-NUQVWONBAS
| SMILES1 = C(=O)([O-])[O-].[Ca+2]
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  Gmelin = 
|  3DMet = 
| StdInChIKey = VTYYLEPIZMXCLO-UHFFFAOYSA-L
| CASNo = 471-34-1
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID = 9708
|RTECS = FF9335000
}}
|Section2 = {{Chembox Properties
|Formula = CaCO<sub>3</sub>
|ExactMass = 100.0869 g/mol
|Appearance = Fine beli prah
|Density = 2.71 g/cm<sup>3</sup> ([[kalcit]])<br />2.83 g/cm<sup>3</sup> ([[aragonit]])
|Solubility = 0.00015 mol/L (25&nbsp;°C)
|SolubilityProduct = 4.8{{e|-9}}<ref>{{cite book|last =Patnaik|first=Pradyot|year=2003|title=Handbook of Inorganic Chemical Compounds |publisher=McGraw-Hill|pages=|isbn =0070494398|url=http://books.google.com/?id=Xqj-TTzkvTEC|accessdate = 6. 6. 2009.}}</ref>
|Solvent = razređene kiseline
|SolubleOther = rastvoran je
|MeltingPt = 825&nbsp;°C (aragonit) <br /> 1339&nbsp;°C (kalcit)<ref>{{cite web|url=http://www.cdc.gov/niosh/docs/81-123/pdfs/0090.pdf|title=Occupational safety and health guidline for calcium carbonate|publisher=US Dept. of Health and Human Services|accessdate = 31. 3. 2011.}}</ref> 
|BoilingPt = razlaže se
|RefractIndex = 1.59
|pKa = 9.0
|pKb = 
}}
|Section3 = {{Chembox Structure
|CrystalStruct = Trigonalna
|SpaceGroup = <span style="text-decoration: overline">3</span>2/m
}}
|Section7 = {{Chembox Hazards
|ExternalMSDS = [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics1193.htm ICSC 1193]
|EUIndex = Nije na listi
|MainHazards = 
|NFPA-H = 0 
|NFPA-F = 0 
|NFPA-R = 0
|NFPA-O = 
|FlashPt = Nije zapaljiv
|RPhrases = 
|SPhrases = 
}}
|Section8 = {{Chembox Related
|OtherAnions = [[Kalcijum bikarbonat]]
|OtherCations = [[Magnezijum karbonat]]<br />[[Stroncijum karbonat]]<br />[[Barijum karbonat]]
|OtherCpds = [[Kalcijum sulfat]]
}}
}}
[[Datoteka:Calcite.png|thumb|right|Kristalna struktura kalcita]]
'''Kalcijum-karbonat''' je [[hemijsko jedinjenje]] koje spada u klasu [[neorganska jedinjenja|neorganskih]] [[so]]li. [[Molekularna formula]] kalcijum-karbonata je CaCO<sub>3</sub>. Najčešći oblici kalcijum karbonata su [[krečnjak]], [[kreda]] i [[mermer]].<ref name="Housecroft3rd">{{Housecroft3rd}}</ref><ref name="Holleman&Wiberg1st">{{Holleman&Wiberg1st}}</ref>

== Dobijanje ==
Kalcijum-karbonat se dobija u reakciji između [[kalcijum hidroksid|kalcijum-hidroksida]] i [[ugljena kiselina|ugljene kiseline]]. Može se dobiti i reakcijom između [[kalcijum oksid|kalcijumovog oksida]] i [[ugljen dioksid|ugljen-dioksida]], ili kombinacija jednog od ovih jedinjenja sa jednim od prethodna dva.
Preko bilo koje od ispod napisanih reakcija može se dobiti kalcijum karbonat.

<math>Ca(OH)_2 + H_2CO_3 \rightarrow CaCO_3 + 2H_2O</math>

<math>Ca(OH)_2 + CO_2 \rightarrow CaCO_3 + H_2O</math>

<math>CaO + H_2CO_3 \rightarrow CaCO_3 + H_2O</math>

<math>CaO + CO_2 \rightarrow CaCO_3</math>

Kalcijum-karbonat može se dobiti i na druge načine, npr. u dvoguboj izmeni soli. Ova je reakcija moguća zato što je kalcijum-karbonat talog.

<math>Ca(NO_3)_2 + Na_2CO_3 \rightarrow CaCO_3 + 2NaNO_3</math>

== Fizičke osobine ==
Kalcijum-karbonat je praskašta so [[belo|bele boje]].
Ova je so [[rastvorljivost|nerastvorljiva]] u [[voda|vodi]]. Prilikom mešanja sa vodom nastaje talog.

== Hemijske osobine ==
Kalcijum-karbonat sa indikatorima reaguje bazno jer je [[Baza (hemija)|baza]] koja ga gradi jača od [[kiselina|kiseline]] koja ga gradi.

=== Reakcije ===

Kalcijum-karbonat može da reaguje u svim hemijskim rekacijama koje su karakteristične za karbonate (soli ugljene kiseline).

<math>CaCO_3 + H_2SO_4 \rightarrow CaSO_4 + CO_2 + H_2O</math>

[[Sumporna kiselina]] je jača od ugljene kiseline (kao i sve ostale neorganske kiseline) i zato može da je istisne iz njenih soli. Pošto je [[ugljena kiselina]] veoma nepostojana, ona se odmah raspada na ugljen-dioksid i vodu.
U reakciji se dobija i odgovarajuća so kalcijuma (u ovom slučaju kalcijum-sulfat).

<math>CaCO_3 \rightarrow CaO + CO_2</math>

Na temperaturama od oko 825&nbsp;°C kalcijum-karbonat se raspada na ugljen-dioksid i kalcijum-oksid.

<math>CaCO_3 + Na_2SO_4 \rightarrow CaSO_4 + Na_2CO_3</math>

Oba reakcija zobe se dvoguba izmena soli. Dvoguba izmena soli je moguća samo ako nastaje slaborastvorno jedinjenje ili [[gas]] (u ovom slučaju, nastaje talog - kalcijum-karbonat).

Ako se na kalcijum-karbonat doda vode i ugljen-dioksida, doći će do reakcije i nagradiće se kalcijum-hidrogenkarbonat.

<math>CaCO_3 + CO_2 + H_2O \rightarrow Ca(HCO_3)_2</math>

Kalcijum-karbonat je elektrolit. Ispod je napisana reakcija elektrolitičke disocijacije kalcijum-karbonata.

<math>CaCO_3 \rightarrow Ca^{2+} + CO_3^{2-}</math>

== Primena ==
Primenjuje se u [[medicina|medicinske]] svrhe kao [[antacid]] (neutrališe kicelinu u želucu).
Koristi se i u proizvodnji školskih kreda zajedno sa kalcijum-sulfatom.
Velika je i primena kalcijum-karbonata u [[građevinarstvo|građevinarstvu]]. Koristi se sam po sebi (npr. mermer) ili kao jedan od sastojaka [[cement]]a.
U [[keramika|keramici]] kalcijum karbonat je koristan jer se njegov prah koristi kao jedan od glavnih sastojaka u prahu za glazuru.

== Nalaženje u prirodi ==
Kalcijum-karbonat se može u prirodi naći u raznim [[mineral]]ima zajedno sa drugim solima, npr. u [[dolomit]]u (<math>MgCO_3 x CaCO_3</math>).
{{galerija
|File:Calcite-HUGE.jpg|[[Kalcit]]
|File:Aragonite.jpg|[[Aragonit]]
|File:MarbleUSGOV.jpg|[[Mermer]]
|File:Kalktuff-Block Schloss-Tuebingen 2.jpg|[[Travertin]]
}}

== Povezano ==
* [[Krečna voda]]

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat|Calcium carbonate}}
* {{ICSC|1193|11}}
* [[ATC codes]]: {{ATC|A02|AC01}} and {{ATC|A12|AA04}}
* [http://calcium-carbonate.org.uk/calcium-carbonate.asp The British Calcium Carbonate Association – What is calcium carbonate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080524102528/http://www.calcium-carbonate.org.uk/calcium-carbonate.asp |date=2008-05-24 }}
* [http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0090.html CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Calcium Carbonate]

{{-}}
{{Jedinjenja kalcijuma}}
{{Mineralni suplementi}}

[[Kategorija:Soli]]
[[Kategorija:Jedinjenja kalcijuma]]
[[Kategorija:Karbonati]]
[[Kategorija:Krečnjak]]
[[Kategorija:Antacidi]]