Anadolska hipoteza

Colin Renfrew: Neolitska ekspanzija od 5 - 7 milenijuma pne

Anadolska hipoteza, ili Anadolska teorija, prvi put je objavljena 1987. god u radovima britanskog arheologa Colin Renfrew-a. Domovinu Praindoevropljana smjestio je u neolitsku Anadoliju. To je najvažnija oponentska teorija Kurganskoj hipotezi Marije Gimbutas, ili stepskoj teoriji, favorizovanoj od većine arheologa.

Nakon nekoliko stoljeća istraživanja tokom druge polovine 20. stoljeća definirano je nekoliko teorija i hipoteza o domovini Praindoevropljana. U ovo pitanje uključena je lingvistika, arheologija i u posljednje vrijeme intenzivno genetika, u velikim i značajnim istraživačkim centrima.

Praindoevropljani nisu narod i ovaj se termin ne koristiti kao bilo kakva etnička ili rasna odrednica, kako se to često radilo tokom posljednjeg stoljeća i nerijetko se još uvijek radi u političke svrhe, već se može koristiti isključivo kao lingvistička odrednica za govornike indoevropskog prajezika, ili pak kao odrednica za populacije koje su naseljavale prostor na kojem su kulture, čiju materijalnu ostavštinu tumačimo kao indoevropsku.

Pitanje tačne definicije ove problematike kompleksno je i tokom gotovo stotinu godina arheološkog promišljanja brojni su naučnici ponudili najrazličitije moguće definicije koje bi Praindoevopljane smjestile na određeni geografski prostor tokom određenog vremenskog perioda, odnosno izvor, koji bi objasnili širenje i distribuciju indoevropskih naroda i jezika kroz historiju i danas.

Genetska veza između neolitske Evrope i jugozapadne Azije

Suština teorije

Suština anadolske teorije je insistiranje na što manje migracija. Vremenski, pradomovina Indoevropljana smještena je u Anadoliji, ne kasnije od 6500. godine pne, čime su Praindoevropljani izjednačeni s nosiocima neolitizacije. Prema ovoj teoriji indoevropski jezik u Evropu širio se tokom 6. i 7. milenijuma zajedno s neolitiskim paketom. Renfrew proces neolitizacije vidi kao jedinu temeljnu i sveobuhvatnu ekonomsku i kulturnu promjenu u prahistoriji Evrope, nastala po modelu masovnih migracija, koja bi mogla objasniti širenje indoeuropskih jezika. Prema tome, najveći dio Evrope naseljene u neolitu, govorio je Indovrepske jezik, dok su kasnije migracije samo premještale pojedine varijatete Indoevrpljana. Masivnih migracija u eneolitu nije bilo.

Alberto Piazza i Luigi Luca Cavalli-Sforza nastojali su 2000. god. izjednačiti Anadolsku hipotezu i stepsku teoriju tvrdnjom da stepski jezik i narodi vode porijeklo sa Srednjeg istoka od stanovništva koje je tokom neolita migriralo u pontske stepe i stvorilo nomadsko stočarstvo. .

Literatura

• Colin Renfrew - Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins, CUP Archive, 1990
• Alfred Bammesberger, Theo Vennemann - Jezici u prahistoriji Evrope, 2003