Izvorni kod stranice Afonso I od Portugala

{{Monarh (HR)
| ime                  = Afonso I
| titula               = [[Popis kraljeva Portugala|Portugalski kralj]]
| slika                = [[Datoteka:AfonsoI-P.jpg|250px]]
| opis slike           = 
| vladavina            = [[6. april]] [[1139]]. – [[6. decembar]] [[1185]]
| krunidba             = [[26. jul]] [[1139]].
| ostale titule        = Knez Portugala
| puno ime             = 
| datum rođenja        = oko [[1109]].
| mjesto rođenja       = [[Guimarães]] ili [[Viseu]], Kneževina Portugal
| datum smrti          = [[6. decembar]] [[1185]]. 
| mjesto smrti         = [[Coimbra]], [[Portugal|Kraljevina Portugal]] 
| mjesto pokopa        =
| datum pokopa         =
| prethodnik           = -
| nasljednik           = [[Sancho I od Portugala|Sancho I]]
| način nasljeđivanja  = 
| prijestolonasljednik = 
| supruga              = Mafalda (Mathilde) Savojska
| suprug               = 
| supruga 1            = 
| supruga 2            = 
| supruga 3            = 
| supruga 4            = 
| supruga 5            = 
| supruga 6            = 
| supruga 7            = 
| supruga 8            = 
| djeca                =Urraca ''kraljica Leona'', [[Sancho I od Portugala|Sancho I]], Teresa Portugalska, ''flandrijska grofica''
| obitelj              = 
| dinastija            =[[Burgundijci (portugalska dinastija)|Burgundijci]]
| vladarska himna      = 
| otac                 =Henrique de Borgonha
| majka                =Teresa de Leão
}}
'''Afonso I''' kog [[Portugalci]] zovu '''Dom Afonso Henriques''' ''Conquistador'' ili ''Fundador'' i ''Grande'' ([[Guimarães]] ili [[Viseu]], oko [[1109]]/[[1111]]. – [[Coimbra]], [[6. decembar]] [[1185]]) bio je [[Popis kraljeva Portugala|Portugalski kralj]].<ref name=brit/> Za vrijeme svoje duge vladavine uspio je osamostaliti Portugal od [[vazal]]ne vlasti [[Kraljevina León|Leóna]] [[1139]], tako da je bio prvi [[portugal]]ski [[kralj]], od [[1139]]. do [[1185]]. godine. Udvostručio je teritorij svog kraljevstva na račun [[Mauri|Maura]], a [[1147]]. osvojio je [[Santarém (Portugal)|Santarém]] i [[Lisabon]].<ref name=brit>{{cite web
 | url =http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7870/Afonso-I
 | title =''Afonso I''
 | accessdate = 30. 11. 2011
 | language=engleski
 | publisher=Encyclopædia Britannica
}}</ref>

== Biografija ==

== Mladost ==
Afonso je bio sin potugalskog kneza Henriquea de Borgonha (Henrika Burgundskog [[1066]]–[[1112]]) i Terese de Leão, vanbračne kćeri kralja [[Kraljevina León|Leóna]] [[Alfonso VI od Kastilje|Alfonsa VI]] Njegov otac uspio se za svoje kratkotrajne vladavine ([[1095]]–[[1112]]) odolijeti nasrtajima [[Mauri|Maura]] na svoju malu kneževinu na sjeveru Portugala. Nakon njegove smrti vlast je preuzela njegova žena Teresa, koja se morala suočiti sa sva neprijatelja [[Mauri]]ma koji su zauzeli sve južne pokrajine i vlastite polusestre [[Urraca od Leóna i Kastilje|Urrace]] [[regent]]ice Leóna, Kastilje i Galicije, koja joj je željela preuzeti teritorije. Teresa se zbog tog udružila sa moćnim [[Galicija (Španija)|galicijskim]] [[grof]]om Fernandom Pérezom de Trabom, za kog se i preudala.

=== Vladavina ===
[[Datoteka:Siege of Lisbon - Muslim surrender.jpg|thumb|left|240px|[[Mauri|Maurska]] predaja [[Lisabon]]a]]
Afonso je [[1120]]. još kao dijete stao na stranu [[nadbiskup]]a iz [[Braga|Brage]], koji je bio politički neprijatelj njegove majke Terese, zbog braka sa Fernandom Pérezom, njemu se kao i ostaloj portugalskoj političkoj eliti nije se dopadalo zbižavanje sa [[Španjolci]]ma. Zbog tog ih je Teresa oboje prognala, Afonso je uz pomoć moćnog nadbiskupa iz Brage skupio vojsku i krenuo svrgnuti majku, nakon [[Bitka kod São Mamedea|bitke kod São Mamedea]] [[1128]]. u kojoj je Afonso pobjedio,<ref name=brit/> njegova majka morala je odstupiti sa trona i prepustiti vlast svom sinu Afonsu I. i otići u izgnanstvo u samostan. Afonso se uspio odhrvati napadu vlastitog polubrata [[Alfonso VII. od Leona i Kastilje|Alfonso VII.]] iz [[Kraljevina León|Leóna]] koji je pohitao spasiti majku, nakon tog se proglasio jedinim vladarem Portugala [[6. april]]a [[1129]], i osporio [[Kraljevina León|Kraljevstvu Leon]] bilo kakvo pravo na vlast.

Afonso se nakon toga okrenuo protiv [[Mauri|Maura]] koji su držali cijeli jug njegove kraljevine pod svojom vlašću. Nakon uspješne vojne kampanje koja je okrunjena velikom pobjedom [[25. maj]]a [[1139]]. u bitci kod Ouriquea<ref name=brit/> njegovi vojnici su ga jednoglasno proglasili kraljem Portugala. Nakon tog je organizirao skuštinu svih portugalskih feudalaca u [[Lamego|Lamegu]], na kojoj nadbiskup iz Brage i svečano okrunio.

Međutim samoproglašena nezavisnost ni onda nije ništa značila, bez potvrda susjednih kraljevstva i onda naročito uticajnog [[Papa|pape]] i [[Vatikan]]a. Zbog tog je Afonso I. preko svoje uticajne žene poslao svoje glasnike u [[Rim]] da ishode papinu privolu.

S druge strane na svom domaćem terenu, Afonso je podigao nekoliko [[samostan]]a po Portugalu, i dao brojne povlastice redovničkim zajednicama. Osobno se angažirao kod gradnje [[Cisterciti|cistercitskog]] samostana Alcobaça. Samostalno je napisao [[1143]]. pismo papi [[Inocent II.|Inocentu II.]] , molivši ga da proglasi njega i njegovo kraljevstvo slugama crkve, zaklinjući se da će protjerati [[Mauri|Maure]] sa [[Pirinejski poluotok|Iberijskog poluotoka]]. U to vrijeme zaobilaženje svog neposrednog [[vazal]]nog gospodara kralja Leóna, držalo se krajnje drski čin, jer je to ujedno značilo da se on smatra direktno podložan papi. Afonso je doista održao obećanje dato papi i zauzeo [[Santarém (Portugal)|Santarém]] i [[Lisabon]] (poslije duge opsade) [[1147]].<ref name=brit/> (koje je nedugo iza toga ponovno izgubio).
[[Datoteka:BatalhaOurique.jpg|thumb|desno|280px|Alfonso I prije odsudne Bitke kod Ouriquea]]
S druge strane kralj [[Kraljevina León|Leóna]] njegov vlastiti polubrat [[Alfonso VII. od Leona i Kastilje|Alfonso VII.]] i nadalje nije priznavao nezavisnost Portugala, i držao ga kao svoju odmetnutu pokrajinu. Tako da se sukob između dva polubrata nastavio sa različitim intenzitetom u narednim godinama. Afonso je na neki način uvučen u sukob, jer se svrstao na stranu [[Aragon]]aca tradicionalnih neprijatelja [[Kastilja|Kastilje]]. Sukobi su se nastavili sve do [[1143]]., kad su dva polubrata uz papinu intervenciju sklopila Mirovni ugovor u [[Katedrala|katedrali]] u [[Zamora|Zamori]].

Već prilično star i nespretan Afonso je u borbama kod [[Badajoz]]a [[1169]]. pao s konja i tako omogućio vojnicima [[Kraljevina León|León]] da ga zarobe,<ref name=brit/> za njegovo otkupljenje Portugalci su morali vratiti Leonu, sve zemlje (sjeverno od rijeke [[Minho]] u [[Galicija (Španija)|Galiciji]], koje je prijašnjih godina osvojio Afonso.

Sve privilegije i donacije koje je Afonso dao [[Katolička crkva|Katoličkoj crkvi]], na kraju su mu se isplatile, kad je papa [[Aleksandar III., papa|Aleksandar III.]] u svojoj buli ''Manifestis Probatum'' iz [[1179]]. priznao Portugalu pravo na nezavisno kraljevstvo i njega kao vladara, i dao pravo da osvoji sve [[Mauri|maurske]] zemlje.

Afonso je [[1184]]., unatoč svoje podmakle dobi, bez razmišljanja pohitao pomoći svom sinu [[Sancho I od Portugala|Sanchu I]] kog su opkolili Mauri u [[Santarém (Portugal)|Santarému]], kojeg je uspio spasiti, ali je ubrzo nakon toga umro [[6. decembra]] [[1185]].

U Portugalu se danas na Afonsa I gleda kao na heroja, i [[mit]]skog osnivača nacije, i raspredaju brojne legende, jedna od njih je da je njegov mač moralo nositi 10 ljudi, kao i priča o Afonsovoj agresivnosti i snazi, on je naime izazivao druge vladare na dvoboj, ali nijedan nije htio prihvatiti njegov izazov.

=== Brakovi i nasljednici ===
Sa svojom jedinom ženom Mafaldom Savojskom ([[portugalski]]: Mafalda de Saboia, [[francuski]]: Mathilde de Savoie), kojom se oženio [[1146]]. godine, Afonso je imao sedmero djece: sina Enrikea (1147–1147), kćer Mafaldu (1148–oko 1160), kćer Urracu (1151–1188) koja je postala kraljica Leona, sina Sancha (1153–1159), sina Sancha (1154–1212) koji ga je naslijedio kao [[Sancho I od Portugala]], sina João (1156–1156) i kćer Teresu (1157–1218) koja se udala za flandrijskog grofa Philipa Alzaškog. Pored tog je imao (navodno) i petero vanbračne djece (Urraca, Fernando, Pedro, Afonso i Teresa).

{{niz|
pre= - |
spisak=[[Portugal]]ski [[kralj]]<br />([[1139]].–[[1185]]-)|
posle=[[Sancho I od Portugala|Sancho I]] |
}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Afonso I of Portugal}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7870/Afonso-I Afonso I sa portala Encyclopædia Britannica] {{en icon}}

{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1109|1185|Alfonso 01 od Portugala}}
[[Kategorija:Portugalski vladari]]
[[Kategorija:Grofovija Portugal]]