Izvorni kod stranice Adopcionizam

[[Datoteka:Bogojavlenie.jpg|thumb|220px|[[Jovan Krstitelj|Jovanovo]] [[krštenje Isusa]] se među [[judeo-hrišćani]]ma smatralo činom kojim je [[Istorijski Isus|Ješua]] postao [[božji sin]].]]
'''Adopcionizam''' ({{jez-lat|adoptio}} - usvojenje), nazvan i ''[[Monarhijanizam|dinamički monarhijanizam]]'', je [[rano hrišćanstvo|ranohrišćansko]] verovanje po kome je [[Isus]] rođen kao [[čovek]] a božanstven je postao kasnije u životu.

Adopcionizam je karakteristična crta rane [[kristologija|kristologije]].<ref name="Fromm"/> Prema ovom gledištu, [[Isus|Ješua]] nije bio božansko, već potpuno ljudsko biće, a postao je [[Mesija]] (gr. ''[[Hristos]]'') svojom bezgrešnom posvećenošću božjoj volji. Veruje se da mu je [[Bog]] dao čudotvorne moći nakon što je dokazao svoju svetost.

Adopcionizam je bio uobičajen pre nego što je osuđen krajem [[2. vek]]a, od strane crkve. Adopcionizam je više puta proglašavan za jeres, a najeksplicitnije na [[prvi vaseljenski sabor|Prvom vaseljenskom saboru]] [[325]]. u Nikeji, na kojem je Isus poistovećen sa [[Bog]]om.

Jedna od najpoznatijih hrišćanskih grupa koja se držala adopcionističkog pogleda na Hrista bila je zajednica [[judeo-hrišćani|jevrejskih hrišćana]] poznata kao [[ebioniti]] (''ebion'' - „siromašan").<ref name="Ehrman">[http://www.scribd.com/doc/60185745/Bart-Ehrman-Isus-to-nije-rekao Bart Ehrman - Isus to nije rekao] (scribd)</ref>

== Učenje ==
[[Judeo-hrišćani]] su bili striktni [[monoteizam|monoteisti]] i bila im je strana tvrdnja da je [[Isus]] bog. Rana zajednica je verovala da je on rođen kao čovek, te je postao »[[Mesija]]« i »[[Sin Božji]]« aktom Božje volje. Isus se posebno istakao svojom pravednošću u poštovanju božjeg zakona, te je od [[Bog]]a izbran da bude [[mesija]]nski prorok kao [[Mojsije]]. Obično se verovalo da ga je Bog prihvatio kao sina prilikom [[krštenje Isusa|krštenja]], kada je glas sa neba objavio da je on [[Božiji sin]].<ref name="Ehrman"/> Ovo gledište se naziva »adopcionističkim« jer pretpostavlja akt [[adopcija|adopcije]] - čovjek je uzdignut do Boga; on je »usvojen« kao [[Božji sin]], kako se obično verovalo, pri njegovom krštenju.<ref name="Ehrman"/> Ova rana [[kristologija]] se nadovezuje na [[judaizam|judaistički]] pojam Mesije koji je izabran od Boga da bi zaveo carstvo pravednosti i ljubavi.<ref name="Fromm"/> Ova najstarija doktrina o Kristu je kasnije potisnuta drugim, obuhvatnijim doktrinama.<ref name="Fromm"/>

== Adopcionizam u Novom zavetu ==
Proučavaoci u [[Novi zavet|Novom zavetu]] nalaze mnoge adopcionističke stavove.<ref name="Fromm"/> Tako [[Dela apostola]], jedan od najstarijih hrišćanskih spisa o Isusu, kažu:

{{izdvojeni citat|»Bog ga je učinio i Gospodom i Kristom«.<ref>Dela apostolska 2:36</ref>|[[Dela apostolska]]}}

=== Antiadopcionističke izmene ===
[[Datoteka:Codex Alexandrinus f41v - Luke.jpg|thumb|175px|Stranica [[Aleksandrijski kodeks|Aleksandrijskog kodeksa]] sa [[Evanđelje po Luki|Evanđeljem po Luki]].]]
Profesor [[Bart Erman]] daje primere izmena [[biblijski rukopisi|novozavetnih rukopisa]] radi protivljenja adopcionističkom gledištu. Te izmene naglašavaju da je Isusa rodila devica, da nema zemaljskog oca, da nije usvojen na krštenju i da je bio Bog. Erman takvu promenu nalazi u [[Prva poslanica Timotiju|Prvoj poslanici Timotiju]], gde je za Hrista stajalo „''onaj koji se ispoljio u telu''" što je promenjeno u „''Bog koji se ispoljio u telu''".<ref name="Ehrman"/>

U starim rukopisima [[Evanđelje po Luki|Evanđelja po Luki]], kada su [[Josif]] i [[Majka Marija|Marija]] vodili Isusa u Hram da ga blagoslovi sveti čovek Simeon, stoji: „''njegov otac i majka čudili onome što mu je rečeno''" (Luka 2:33). Međutim, u velikom broju rukopisa taj pasus je izmenjen da glasi: „''Josif i njegova majka su se čudili''..." Tako izmenjeno Evanđelje više ne govori da je Josif [[otac]] Isusa.<ref>Tako, na primer, u prevodu Vuka Karadžića stoji: "Josif i mati njegova", dok kod Ivana Šarića stoji: "Otac njegov i majka njegova".</ref> Sličnih izmena ima i nekoliko stihova kasnije, kada Isus kao dvanaestogodišnjak, bez znanja roditelja ostane u Hramu. Tekst kaže: „''njegovi roditelji nisu znali za to''". Neki rukopisi menjaju tekst da glasi: „''Josif i njegova majka nisu znali za to''". Dalje u tekstu, nakon što su se vratili u Jerusalim da nađu Isusa, Marija ga nalazi u hramu i grdi: „''Otac i ja smo te tražili!''" I opet su neki [[pisar]]i izmenili tekst da glasi „''Mi smo te tražili!''"<ref name="Ehrman"/>

Jedna od najočitijih protuadopcijskih izmena se pojavljuje u priči o [[Jovan Krstitelj|Jovanovom]] [[Krštenje Isusa|krštenju Isusa]], što je mesto koje su mnogi rani hrišćani koristili u prilog tvrdnji da je Bog odabrao Isusa da bude njegov sin. U najvećem broju sačuvanih rukopisa Evanđelja po Luki, glas sa neba kaže: „''Ti si moj voljeni Sin kojim sam veoma zadovoljan''" (Luka, 3:23). Ali, u jednom starom grčkom rukopisu i u nekoliko latinskih rukopisa, glas kaže nešto sasvim drugačije:

{{izdvojeni citat|„Ti si moj Sin, danas sam te rodio”.}}

Citat u ovom obliku također navode rani [[crkveni oci]] u vremenu pre nastanka većine sačuvanih rukopisa. Ta rečenica se često citira u 2. i [[3. vek]]u svuda, od [[Rim]]a, preko [[Aleksandrija|Aleksandrije]], [[Severna Afrika|severne Afrike]], [[Palestina|Palestine]] i [[Galija (regija)|Galije]], pa sve do [[Španija|Španije]]. I u gotovo svim slučajevima, navodi se druga varijanta teksta („''danas sam te rodio''"). Tekst su izmenili kasniji pisari koji su se plašili adopcionističkih konotacija.<ref name="Ehrman"/>

== Tumačenja ==
[[Erih From]] objašnjava nastanak ranokršćanskog adopcionističkog vjerovanja na psihološki način. Ono je nastalo je u masama, i bilo je izraz revolucionarnih tendencija. Ali, dok su drugi jevrejski [[proleter]]ski pokreti ([[zeloti]] i [[sikariji]]) pokušavali da ostvare promenu na području politike, beznadnost takvog ostvarenja navela je [[rani kršćani|rane kršćane]] da svoje želje zadovoljavaju u [[fantazija|fantaziji]]. Izraz toga bila je ideja o Isusu, sa kojim su se oni poistovećivali, koji je podignut do Boga i koji će se uskoro vratiti da bi usrećio one koji pate i kaznio gospodare. Oni su očekivali da će novo doba uskoro doći kad će oni koji su patili i bili ugnjetavani postati gospodari i biti sretni.<ref name="Fromm">[http://www.scribd.com/doc/57953649/Erich-Fromm-Dogma-o-Kristu-bit-%C4%87ete-kao-Bog Erich Fromm, Dogma o Kristu] (scribd)</ref>

From smatra da je ranokršćanska vjera u čovjeka patnika koji je postao Bog imala psihološki smisao u podsvesnoj želji da se zbaci Bog-otac ili njegovi zemaljski predstavnici. Rani hrišćani su podigli čovjeka i učinili ga ravnim Bogu, što je prema Fromu, pored svjesnog neprijateljstva protiv gospodara, predstavljalo izraz nesvjesnog neprijateljstva prema Bogu i želje za svrgavanjem božanskog oca.<ref name="Fromm"/>

== Izvori ==
{{reflist}}

== Povezano ==
* [[Rano hrišćanstvo]]
* [[Judeo-hrišćani]]
* [[Ebioniti]]

== Vanjske veze ==
* {{sh}} [http://www.danas.rs/dodaci/vikend/plave_strane/hriscanstvo_2_adopcionizam.45.html?news_id=162558 Adopcionizam] (autor: Srđan Jovanović)
* {{sh}} [http://www.patrologija.com/index.php?action=2&id=75 Monarhijanizam i početak trojstvenih rasprava] (patrologija.com)
* {{en}} [http://www.newadvent.org/cathen/01150a.htm Adoptionism] in ''Catholic Encyclopedia''
* {{en}} [http://www.ccel.org/s/schaff/history/4_ch11.htm Chapter XI. Doctrinal Controversies], from [[Philip Schaff]]'s History of the Christian Church

[[Kategorija:Hristologija ili kristologija]]
[[Kategorija:Rano hrišćanstvo]]
[[Kategorija:Kršćanske hereze]]
[[Kategorija:Latinizmi]]
[[Kategorija:Judeohrišćanstvo]]