Lista najčešćih profesionalnih bolesti

Lista najčešćih profesionalnih bolesti satavni je deo zakonskih akata kojim se u jednoj zemlji uređuje zaštita radnika, na osnovu zauzetog stava Međunarodne organizacija rada (MOR) koja je 1934 godine donela Konvenciju broj 121 - O davanju za slučaj nesreće na poslu i profesionalnih bolesti. Ovu konvenciju ratifikovale su skoro sve zemlje sveta, i na osnovu tog čina sve zemlje potpisnice obaveale su se da između ostaolog: propišu listu bolesti kojom bi se obuhvatile minimalno, bar one bolesti koje su nabrojane i navedene u prilogu ove konvencije, kako bi te bolesti u jednoj zemlji bile priznate kao profesionalne bolesti.

U nastavku stranice dat je spisak najčešćih profesionalnih bolesti koje su u najvežem broju zemalja priznate kao profesionalne.

Bolesti prouzrokovane hemijskim dejstvom

Trovanja metalima i nemetalima

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
1.	Trovanje olovom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija olovom ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Izražena klinička slika trovanja ili specifična oštećenja krvi i krvotvornih organa ili perifernog nervnog sistema ili CNS-a ili bubrega
2.	Trovanje živom ili njenim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija živom ili njenim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem nervnog sistema ili bubrega ili najmanje tri od ostalihorgana i sistema
3.	Trovanje arsenom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija As ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem krvi i krvotvornih organa ili nervnog sistema ili dva od sledećih organa: Srce, Bubrezi, Jetra.
4.	Trovanje fosforom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija fosforom ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organska sistema Kosti, Jetra, Bubrezi, Nervni sistem, Krv i krvotvorni organi, Srce
5.	Trovanje manganom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Mn ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem nervnog sistema ili dva od sledećih organa ili organskih sistema Jetra, Bubrezi, Krv i krvotvorni organi, Respiratorni sistem.
6.	Trovanje berilijum ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Be ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim promenama na plućima ili specifičnim oštećenjem druga dva organa ili orgnska sistema.
7.	Trovanje kadmijumom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Cd ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem bubrega ili kostiju ili dva od sledećih organa ili organska sistema RES, Jetra, Krvi i krvotorni organi
8.	Trovanje selenom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Se ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem 3 organa ili organska sistema
9.	Trovanje vanadijum ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija V ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
10.	Trovanje hromom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Cr ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
11.	Trovanje niklom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Ni ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
12.	Trovanje cinkom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Zn ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
13.	Trovanje bakrom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija bakra ili njegovih jedinjenja (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
14.	Trovanje aluminijumom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija Al ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
15.	Trovanje kobaltom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija kobaltom ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika troanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
16.	Trovanje kalajem ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija kalajem ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema
17.	Trovanje antimonom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija antimonom ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem tri organa ili organska sistema

Trovanje gasovima

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
18.	Trovanje halogenim elementima i njihovim derivatima	Poslovi i radna mesta na kojima postojiekspozicija halogenim elementima ilinjihovim jedinjenjima(Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnimefektom na koži, sluzokožama i respiratornomsistemu
19.	Trovanj esumporom ili njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postojiekspozicija sumporu ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnimefektom na koži, sluzokožama i respiratornomsistemu
20.	Trovanje azotnim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija azotnim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa hroničnim iritativnim efektom na koži, sluzokožama i respiratornom sistemu
21.	Trovanje ugljen monoksidom	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija ugljen monoksida (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organska sistema CNS, Srce ikrvni sudovi, Krv i krvotvorni organi
22.	Trovanje cijanom ili  njegovim jedinjenjima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija cijanom ili njegovim jedinjenjima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa asten-vegetativnim manifestacijama i specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organska sistema,nervni sistem, štitasta žlezda, krv i krvotvorni organi.

Trovanje rastvaračima

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
23.	Trovanje alifatičnim uglovodonicima	Poslovi i radna mesta na kojima postojiekspozicija alifatičnim ugljovodonicima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Izražena klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema; krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem
24.	Ttrovanje cikličnim uglovodonicima ili njihovim homolozima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija cikličnim ugljovodonicima ili njihovim homolozima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Izražena klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima dva od sledećih organa ili organskih sistema; krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem
25.	Trovanje nitro i amino derivatima ugljovodonika	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija nitro i amino derivatima ugljovodonika (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa pojavom katarakte ili specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organskih sistema; krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem
26.	Trovanje halogenim derivatima ugljovodonika	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija halogenim derivatima ugljovodonika (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organska sistema; krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem
27.	Trovanje ugljen disulfidom	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija ugljen disulfidu (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organska sistema; organ vida, CNS, PNS, ili tri od ostalih organa ili organskih sistema
28.	Trovanje alkoholima ili estrima ili etrima ili aldehidima ili ketonima	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija alkoholima, estrima, etrima, aldehidima ili ketonima (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjem dva od sledećih organa ili organska sistema; krv i krvotvorni organi, jetra, bubrezi i nervni sistem

Trovanje pesticidima

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
29.	Trovanje pesticidima koji nisu obuhvaćeni po drugim tačkama Pravilnika	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija pesticidima koji nisu obuhvaćeni pod drugim tačkama (dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Izražena klinička slika trovanja sa specifičnim oštećenjima 2 organa ili organskih sistema

Bolesti prouzrokovane fizičkim dejstvom

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
30.	Oboljenja izazvana jonizujućim zračenjem	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija otvorenim i zatvorenim izvorima jonizujućeg zračenja (dokaz o trajnanju ekspozicije najmanje 5 godina i intenzitetu ekspozicije - ličnom biodozimetrijom ili merenjem radioaktivnosti urina)	Klinička slika sa morfološkim i funkcionalnim promenama u krvi i krvotvorne organima ili koži (Ulcerozni radiodermatitis) ili očnog sočiva (katarakta) ili hipotireoze izazvane radioaktivnim jodom
31.	Oboljenja izazvana nejonizujuće zračenjem	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija nejonizujuće zračenju (Dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Morfološke i funkcionalne promene na organu vida (katarakta)
32.	Oboljenja izazvana povišenim ili sniženim atmosferskim pritiskom	Poslovi i radna mesta kesonaca, ronilaca i letačkog osoblja (dokaz o ponovljenim naglim dekonpresijama)	Ponovljene vazdušne embolije i ispadi funkcije CNS ili miokarda ili pluća ili koštanog sistema
33.	Oboljenja izazvana bukom	Poslovi i radna mesta na kojima se dolazi u kontakt sa bukom preko dozvoljenog nivoa (dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Obostrano perceptivno oštećenje sluha preko 30% po Fovler-Sabineu. Dokaz o progresiji oštećenja sluha tokom rada u buci.
34.	Oboljenja izazvana vibracijama	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija vibracijama (dokaz o trajanju ekspozicije najmanje 5 godina)	Klinička slika sa morfološkim ili funkcionalnim promenama na vaskularnom i neuromuskularnom ili koštanom sistemu
35.	Hronični burzitis zglobova nastao usled prenaprezanja i dugotrajnog pritiska	Poslovi i radna mesta na kojima postoji dugotrajno prenaprezanje i dugotrajan pritisak na berze (najmanje 5 godina)	Klinička slika hroničnog zapaljenja lakatne ili ramene ili prepatelarne berze sa umanjenjem funkcije zahvaćenog zgloba
36.	Sindrom karpalnog tunela	Poslovi i radna mesta na kojima postoji dugotrajno prenaprezanje i dugotrajan pritisak na šaku i podlakticu	Klinička slika sa morfološkim znacima hronične kompresije i funkcionalnim ispadima
37.	Paraliza nerava usled prenaprezanja i dugotrajnog pritiska	Poslovi i radna mesta na kojima postoji dugotrajno prenaprezanje i dugotrajan pritisak na periferni nerv	Klinička slika paralize perifernog nerva
38.	Oštećenje meniskusa kolena usled dugog opterećenja u nefiziološka položaju	Poslovi i radna mesta na kojima postoji opterećenje kolena u nefiziološka položaju (dokaz o trajanju optrećenje kolena - najmanje 5 godina, sa dnevnim opterećenjem od najmanje 1/3 radnog vremena)	Klinička slika sa morfološkim lezijama meniskusa i funkcionalnim promenama kolenog zgloba.

Bolesti prouzrokovane biološkim dejstvom

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
39.	Tropske, importovane bolesti: visusne, bakteriske, parazitske	Poslovi osoblja na službi u oblastima gde se tropske bolesti javljaju endemski ili epidemijski	Klinička slika tropskih bolesti (dokaz o kontaktu sa biološkim agensom i prostornoj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)
40.	Antropozoonoze	Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren kontakt sa uzročnikom bolesti	Klinička slika antropozoonoza (dolazak u kontakt sa biološkim agensom i prostornoj i vremenskoj povezanosti sa pojavom bolesti)
41.	Virusni hepatitis	Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren parenterealni kontakt sa uzročnikom bolesti	Klinička slika hepatitisa (dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i vremenskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)
42.	Parenteralna infekcija virusom SIDE	Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren parenteralni kontakt sa uzročnikom bolesti	Klinička slika AIDS-a (dokaz o parenteralnoj infekciji sa biološkim agensom i vremenskoj i prostornoj povezanosti sa pojavom bolesti)
43.	Tuberkuloza	Poslovi i radna mesta na kojima je ostvaren parenterealni kontakt sa TBC bacilom	Klinička slika tuberkuloze prouzrokovane bacilom tuberkuloze rezistentnim na Antituberkulozni lekove.

Bolesti pluća

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
44.	Silikoza pluća	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija prašini slobodnog silicijumdioksida (dokaz o intenzitetu i trajnju ekspozicije)	Klinički nalaz sa Ro-promenama na plućima, profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije radioloških promena.
45.	Siliko-tuberkuloza	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija prašini slobodnog silicijumdioksida (dokaz o intenzitetu i trajnju ekspozicije)	Klinički nalaz sa Ro-promenama na plućima, profuzije 1/1, kao i znacima aktiven tuberkuloze pluća
46.	Asbestosis pluća	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija azbestnim vlaknima (dokaz o intenzitetu i trajnju ekspozicije)	Klinički nalaz sa Ro-promenama na plućima, profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije Ro-promena.
47.	Pneumokonioza rudara ugljenokopa	Poslovi i radna mesta u rudnicima uglja sa podzemnom eksploatacijom (dokaz o intenzitetu i trajnanju ekspozicije)	Klinički nalaz sa Ro-promenama na plućima, profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije Ro-promena.
48.	Pneumokonioza uzrokovana tvrdim metalima	Poslovi proizvodnje i obrade tvrdog metala (dokaz o intenzitetu i trajanju ekspozicije)	Klinički nalaz sa Ro-promenama na plućima, profuzije 1/1 i poremećajem plućne ventilacije najmanje srednjeg stepena ili veći stepen profuzije Ro-promena.
49.	Bisinoza pluća	Poslovi i radna mesta na kojima postoji ekspozicija prašini pamuka, lana i konoplje, posebno u početnim fazama prerade (dokaz o intenzitetu i trajanju ekspozicije najmanje 10 godina)	Klinička slika bisinoze u drugom i trećem stadijumu bolesti
50.	Astma	Poslovi i radna mesta na kojima dolazi do kontakta sa materijamakoje izazivaju alergijsko ili iritativno dejstvo na disajne puteve (dokaz o ekspoziciji)	Klinička slika astme sa verifikacijom napada u toku rada, pozitivnim nespecifičnim i specifični bronhoprpvokativni testovi. u slučaju kada je bronhoprovokativni test kontraindikovan, pozitivni imunološki testovi.
51.	Egzogeni alergijski bronhoalveolitis	Poslovi i radna mesta na kojima su radnici eksponovani sporama gljivica i heterolognu proteinima (dokaz o ekspoziciji)	Klinička slika sa specifičnim Ro-promenama na plućima, poremećaj ventilacije pluća srednjeg stepena, pozitivan specifični bronhoprpvokativni test i specifične imunološke promene
52.	Angioneurotski edem gornjih disajnih puteva	Poslovi i radna mesta na kojima su radnici eksponovani alergogen materijama (dokaz o ekpoziciji)	Klinička slika sa izraženim promenama na gornjim disajnim putevima i pozitivnim ekspozicionim i specifičnim imunološkim testovima
53.	Hronični opstruktivni bronhitis	Poslovi i radna mesta na kojima dolazi do kontatkta sa iritirajućom prašinom (dokaz o intenzitetu i tejanju ekspozicije najmanje 10 godina)	Klinička slika hroničnog opstruktivnog bronhitisa, sa poremećajem plućne ventilacije teškog stepena (FEV12%). Normalan spirometriski nalaz pri zaposlenju, dokaz o progresiji oštećenja pluća tokom rada, dokaz da je obolela osoba oduvek bila nepušač.

Bolesti kože

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
54.	Kontaktni dermatitis	Poslovi i radna mesta na kojima su radnici eksponovani alergogen ili iritativnim materijama (dokaz ekspoziciji)	Klinička slika težeg hroničnog ili recidivantnog kontaktnog dermatitisa sa pozitivnim specifičnim imunološkim i drugim testovima
55.	Recidivantna urtikarija	Poslovi i radna mesta na kojima su radnici eksponovani alergogen materijama (dokaz ekspoziciji)	Klinički slika sa pozitivnim ekspozicionim i imunološkim testovima

Maligne bolesti

Red. br.	Profesionalna bolest	Poslovi i radna mesta na kojima se bolest javlja	Uslovi za priznavanje bolesti kao profesionalne
56.	Maligne bolesti	Poslovi i radna mesta gde se ostvaruje kontakt sa kancerogenim materijama	Klinička slika malignog oboljenja prouzrokovanog jonizujućim zračenjem ili ultavioletnim zračenjem ili hemijski sigurno dokazanim kancerogenima (I grupa IARC)

Literatura

• Vidaković A, editor. Medicina rada I. Beograd:Udruženje za medicinu rada;1997.
• Vidaković A, editor. Medicina rada II. Beograd:Udruženje za medicinu rada;1997.