Mora, Dalarna
Mora
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 61°01′N 14°32′E / 61.017°N 14.533°E | |
| Država |  Švedska
|
| pokrajina | Dalarna |
| grofovija | Dalarna |
| Općina | Mora |
| Površina | |
| - Urbano područje | 12.36 km² |
| - Područje utjecaja | 2,828 km² |
| Stanovništvo (2010.) | |
| - Urbano područje | 10,896[1] |
| - Urbana gustoća | 881.6 stan. / km²[1] |
| - Područje utjecaja | 2,828 stan. / km²[1] |
| - Gustoća područja utjecaja | 7.1 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 792 80 |
| Pozivni broj | (+46) 25 |
| Službene stranice www.mora.se | |
| Karta | |
  Mora | |
Mora je grad od 10,896 stanovnika[1]u sredini Švedske, on je i administrativni centar istoimene Općine Mora od 20,153 stanovnika.[1]
Mora je danas najpoznatija po skijaškom maratonu Vasaloppet.[2] On se održava u počast jednom događaju iz Božića 1520. tad se je po lokalnoj legendi Gustav Vasa sklonio u Moru, bježeći od danskih vojnika, koji su ubijali sve pobunjenike. Građani More su mu isprva odbili dati pomoć, ali su se slijedeći dan predomislili i pomogli mu da se prebaci u 90 km udaljeni Sälen, i tako pobjegne od progonitelja. Nakon tog je Gustav Vasa stao na čelo pobunjeničke vojske i istjerao Dance, pa je 1523. proglašen švedskim kraljem.[2]
Geografske karakteristike[uredi | uredi kod]
Mora leži u Grofoviji Dalarna, duž sjeverne obale Jezera Siljan i južne obale jezera Orsa, na mjestu gdje rijeka Österdal utječe u Siljan. Mora je udaljena oko 87 km sjeverozapadno od Faluna, i oko 175 km od Gävlea.
Sjeverni dio općine označava granicu od kud počinje Skandinavski masiv.
Historija[uredi | uredi kod]
Mora se prvi put u dokumentima spominje 1325. kao sjedište parohije (Mora sokn), za nju se zna da je 1539. imala 53 sela.[3]
Ni Mora nije bila pošteđena od epidemija kuga sredinom 14. vijeka, ali se broj stanovnika tokom 15. vijeka oporavio.[3]
Strateški položaj na Jezeru Siljan omogućio je Mori da izraste kao centar trgovine tog dijela Dalarne, a to se
jasno vidi na staroj karti iz 1676.[3]
Mora je bila poznata po svom godišnjem sajmu koji datira iz 17. vijeka, a održavao se sve do 1894.
On je ponovno obnovljen kao atrakcija za turiste i održava se par dana u ljetu.[3]
Tokom 17. vijeka Mora je bila poznata po suđenjima vješticama i poplavama.
Tokom 18. vijeka Mora je bila vrlo siromašna, zbog loših žetvi, tako da su brojni stanovnici odlazili trbuhom za kruhom, prema bogatijem jugu, sa kojeg su se vraćali sa nešto novca, ali i novostečenim zanatskim znanjima. Ubrzo je Mora postala poznata po raznoraznim proizvodima, od korpi, komada drvenog namještaja, noževa do vrlo kompliciranih satova.[3]
Kad je potražnja za satovima opala - 1865. osnovana je tvornica šivaćih mašina, nakon tog je osnovana tvornica metalnih proizvoda FM Mattsson, a nakon nje i tvornica noževa - Frosts knivfabrik 1891. po kojima je Mora i danas poznata.[3]
Pored tog za Moru je bio značajan i razvoj drvne industrije - pilane.
Mora nikad nije dobila kraljevsku povelju o statusu grada, pa joj je i išlo u prilog ukidanje dotadašnjih trgovačkih privilegija koje su do sredine 19. vijeka takvi gradovi uživali.[3]
Veliki pomak za naselje bila je 1893. od kad ima status općine.[3]
Željeznica je stigla do grada u julu 1891. sa Jezera Vänern, a od augusta 1891. počela je gradnja do Gävlea. Pruga je svečano otvorena u septembru 1892., ali je tek 1896. izgrađen most kojom su te dvije linije povezane.[3]
Privreda[uredi | uredi kod]
Najveći poslodavac u Mori danas je željezara, koja je danas u vlasništvu koncerna Ovako, a najpoznatiji Morakniv, po kvalitetnim noževima.
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Sweden: Dalarna” (engleski). City population. Pristupljeno 20. 07. 2015.
- ↑ 2,0 2,1 „The History of Dalarna” (engleski). Sverigeturism. Arhivirano iz originala na datum 2015-05-13. Pristupljeno 20. 07. 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 „Moras historia” (švedski). Mora kommun. Arhivirano iz originala na datum 2010-08-13. Pristupljeno 20. 07. 2015.
