Makedonska umjetnost (bizantska)

David et Goliath, sa pariškog psaltira.

David svira harfu, sa pariškog psaltira.

Makedonska umjetnost (ponekada zvana makedonska renesansa) bio je period u bizantskoj umjetnosti koji je počeo sa vladavinom cara Vasilija I makedonske dinastije 867. godine. Taj period uslijedio je nakon ukidanja zabrane slikanja ikona (ikonoklazam) i trajao je do pada dinastije sredinom jedanaestog vijeka. Podudario se sa otonskom renesansom u Zapadnoj Evropi. Kasnije, u devetom i desetom vijeku, vojna situacija Bizantskog Carstva se poboljšala, a slikarstvo i arhitektura su oživjele. Crkve su se ponovo gradile, a bizantski crkveni mozaički stil je standardiziran. Najočuvaniji primjeri su u manastiru Hosios Lukas u kopnenom dijelu Grčke i katolikon Nea Monija na ostrvu Hios. Mnogi historičari umjetnosti povezuju vrlo slobodno oslikane freske u Castelsepriju u Italiji sa umjetnošću Konstantinopolja u istom periodu. Došlo je do oživljavanja interesa za teme grčko-rimske baštine (kojih je pariški psaltir važno svjedočanstvo) i koristile su se sofisticiranije tehnike za predstavljanje ljudskih likova. Također je postojao i naturalističan stil, a koristile su se složenije tehnike iz grčke i rimske umjetnosti pomiješane sa kršćanskim temama.

Manastir Hosios Lukas iz 11. vijeka u Grčkoj reprezentativan je za bizantsku umjetnost tokom makedonske dinastije (makedonska renesansa).

Iako je monumentalna skulptura izuzetno rijetka u bizantskoj umjetnosti, u makedonskom periodu došlo je do prethodno neviđenog cvjetanja umjetnosti vajanja bjelokosti. Sačuvani su mnogi kitinjasti triptisi i diptisi od bjelokosti, na kojima je centralna ploča često predstavljala ili deisis (kao u slučaju triptiha iz Harbavillea) ili bogorodicu (kao u slučaju triptiha u Luton Hoou, nastalom za vladavine Nikifora Foke). S druge strane, kovčezi od bjelokosti (prije svega kovčeg iz Verolija, sada u Muzeju Viktorije i Alberta) često prikazuju sekularne motive koji slijede helenističku tradiciju, svjedočeći utjecaj sklonosti klasici u bizantskoj umjetnosti.

Postoji nekolicina sačuvanih građevina iz tog perioda. Pretpostavlja se da je Vasilijeva I zavjetna crkva bogorodice na Forosu (sada nepostojeća) služila kao model za većinu križno-kupolastih svetilišta tog vremena, uključujući i manastirsku crkvu Hosios Lukas u Grčkoj (ca. 1000), Nea Moni na Hiosu (projekat Konstantina IX) i manastir Dafni u blizini Atine (ca. 1050).

Povezano

• Makedonska renesansa
• Pariški psaltir
• Jošuin svitak
• Gunthertuch

Reference

• J. Durand, L'art byzantin, Terrail, Pariz, 2001
• J-M. Spieser, "L'art de Byzance", u C. Heck (dir.) Moyen âge, chrétienté et Islam, flammarion, Pariz, 1996

Dodatna literatura

• Evans, Helen C. & Wixom, William D. (1997). The glory of Byzantium: art and culture of the Middle Byzantine era, A.D. 843-1261. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 9780810965072.