Konstantinova donacija
| Konstantinova donacija Donatio Constantini | |
|---|---|
 | |
Konstantinova donacija (latinski: Donatio Constantini ili Constitutum Constantini) je ime najslavnijeg i najvažnijeg srednjovjekovnog falsifikata. To je dokument za kog se tvrdilo da ga je izdao Rimski car Konstantin Veliki papi Silvestru I (vladao 314.-335.) i njegovim nasljednicima. Car je njime donirao papi ne samo velik broj lena, već i silnu moć.[1]
Donaciju je sastavio nepoznati pisac u 8. vijeku, na bazi legende iz 5. vijeka.[1] Premda je taj dokument imao ograničeni utjecaj u vrijeme kad je nastao, kasnije je imao veliki utjecaj na političke i religijske prilike srednjovjekovne Evrope sve do 15. vijeka, kad je Lorenzo Valla jasno dokazao da je falsifikat.[1]
Karakteristike i historija[uredi | uredi kod]
Porijeklo Konstantinove donacije povezano je sa političkom transformacijom koja se dogodila na Apeninskom poluotoku sredinom 8. vijeka. Točan datum nastanka tog dokumenta i danas je neizvjesan, ali se procjenjuje da je napisan između 750. - 800.[1] Kako je dokument povezan sa krunidbama Pipina Malog (754.) i Karla Velikog (800.) kao i nastojanjima papa da osiguraju nezavisnost od Bizanta i potkopaju bizantske teritorijalne aspiracije po Apeninskom poluotoku, prevladava uvjerenje da su ga pisali lateranski redovnici 750-ih ili 760-ih uz znanje i privolu pape Stjepana II. (752-757).[1]
Dokument se bazira na Legendi o sv. Silvestru, priči iz 5. vijeka o odnosu pape Silvestra I i cara Konstantina Velikog. Legenda počinje Konstantinovim preobraćenjem na kršćanstvo, nakon što ga je Silvestar nekim čudom izlječio od lepre. Konstantin nakon tog ističe važnost Rima za kršćanstvo, jer je to grad apostola Petra i Pavla.[1]
Drugi dio tog falsifikata sadrži popis doniranih lena koja je tadašnja crkva doista i dobila. U narednim poglavljima nabrajaju se administrativna prava Silvestra i njegovih nasljednika nad doniranim lenima diljem carstva. Na kraju se navodi ono najvažnije da Konstantin tim dokumentom daje papi vlast nad carskim Rimom i cijelim Zapadnim rimskim carstvom, kao i to da papa ima pravo imenovati svjetovne vladare na tom teritoriju.[1]
Najnoviji manuskript u toj donaciji je iz 9. vijeka, on je naknadno umetnut u spise. I pored toga što je Konstantinova donacija postala vrijedan dokaz kasnijim papama, o njoj tokom 9 ili 10. vijeka nema niti riječi, čak niti u kontraverznim raspravama sa Konstantinopolisom o pitanju prvenstva nad kršćanstvom.[1]
Prvi papa koji se poslužio navođenjem Konstantinove donacije, kao dokazom za svoje tvrdnje bio je Lav IX. (1049.-54.), kasnije su se time služile i druge pape u polemikama sa carevima Svetog Rimskog Carstva i drugim velmožama. Neki teolozi iskoristili su dokument za obrazloženje pojedinih zakona u kanonskom pravu, a nitko nije sumnjao u njegovu autentičnost.[1]
Prve sumnje u njegovu autentičnost iznio je oko 1000. car Oton III sa svojim simpatizerima, ali jasni i neoborivi dokaz da se radi o falsifikatu iznio je 1440. Lorenzo Valla je pokazao da latinski jezik korišten u dokumentu nije bio onaj iz 4. vijeka.[1]