Jakob De la Gardie
| Jakob De la Gardie | |
|---|---|
 | |
| Biografski podaci | |
| Datum rođenja | 20. jun 1583. |
| Mjesto rođenja | Tallinn (Estonija tada dio Kraljevine Švedske) |
| Datum smrti | 16. august 1652. |
| Mjesto smrti | Stockholm, Kraljevina Švedska |
| Nacionalnost | Šveđanin francuskog porijekla |
| Supruga | Ebba Brahe |
| Titule | grof, regent |
| Vojna karijera | |
| Čin | maršal |
| Ratovi | De la Gardijev pohod, Ingrijski rat |
| Vojska | Švedska vojska |
Jakob De la Gardie poznat i kao Jakob Pontusson (Tallinn, 20. jun 1583. - Stockholm, 16. august 1652.), bio je švedski državnik i vojnik, poznat po tome što je uveo danske metode i tako modernizirao švedsku vojsku.[1]
Jakob je komandirao švedskim ekspedicijskim snagama u Rusiji i sudjelovao u ratu protiv snaga Poljsko-Litavske Unije, a kasnije je bio jedan od pet regenata u savjetu koji je upravljao zemljom dok je Kristina bila maloljetna.[1]
Biografija[uredi | uredi kod]
Jakob je rođen kao sin francuskog pukovnika i barona Pontusa De la Gardie, koji je služio u švedskom garnizonu u Tallinnu. Između 1606. - 1608. služio je u vojsci danskog generala Maurice od Nassaua, gdje se upoznao sa tadašnjim vrlo modernim vojničkim konceptima, koje je kasnije primjenio u švedskoj vojsci.[1]
Kako se švedski kralj Karl IX bojao napredovanja poljske vojske Sigismunda III Vase imenovao je Jakoba De la Gardiu komandantom ekspedicijskih snaga i poslao ga u Rusiju (1608. - 1613.) [1]
De la Gardie je 1610. zauzeo Moskvu i velik dio sjeverozapadne Rusije, ali je katastrofalno poražen u Bitci kod Klušine 1610. i nije uspio u svojim nastojanjima da instalira Karla Filipa sina Karla IX na ruski tron.[1]
De la Gardie je nadvladao te neuspjehe kao glavni švedski pregovarač sa Rusima i redaktor Sporazuma iz Stolbova - 1617. Tim sporazumom Švedska je dobila kontinuirani teritorij koji se protezao od Finske do Estonije, prostor koji je štitio granice (njihove) Finske i blokirao Rusiji izlaz na Baltičko more.[1]
De la Gardie se od nakon 1621. borio protiv poljskih snaga u Livoniji (danas Estonija i Latvija), gdje je između 1626. - 1628. bio guverner i vrhovni komandant, ali je pred kraj opozvan. Kao zagovornik mira s Poljskom, on je bio jedan od glavnih švedskih delegata u pregovorima koji su doveli do Mira iz Stuhmsdorfa - 1635., nakog kojeg se Švedska povukla iz Pomeranije i ostavila sve što je izgradila po lukama od 1627.[1]
De la Gardie je bio član državnog vijeća od 1613., a od 1620. postao je maršal i jedan od pet regenata koji su vladali Švedskom od 1632. do 1644. u vrijeme dok je kraljica Kristina bila maloljetna.[1]
Iako je podržavao politiku kancelara Axela Oxenstierne, ovaj ga nije trpio zbog njegovih pacifističkih i profrancuskih stavova, dok je on bio ratoboran i uvukao Švedsku u Tridesetogodišnji rat (1618. -1648.), nakon smrti kralja Gustava Adolfa - 1632.[1]
Njih dvojica ipak su se izmirila kad se Oxenstierna vratio u Švedsku 1636. iako je Jakobov maršalski ured doživio žestoke kritike te godine. No to nije previše uzbudilo Jakoba De la Gardiu, koji je nastavio efikasno voditi svoj ured, ostvarujući značajan prihod od iznajmljivanja imovine monarhije i davanja pozajmnica iz državne riznice.[1]
