Željezni most princa Karla

Željezni most princa Karla

Željezni most princa Karla premošćuje rijeku Drinu, opština Foča, Bosna i Hercegovina.

Lokacija

Nalazi se iznad rijeke Drine, kod Kazneno-popravnog zavoda Opštine Foča.

Istorijski podaci

Prema kazivanju starijih Fočaka, na mjestu mosta princa Karla, Austrijanci su najprije izgradili drveni most. Današnji željezni most počeo se graditi u junu 1882., a dovršen je i pušten u promet 22. oktobra 1884. godine. Projektovao ga je austrougarski pionirski natporučnik Krichbamuer.

Most je svojoj namjeni služio sve do 4. maja 1942. godine kada je usljed ratnih dejstava, odnosno prilikom povlačenja partizanskih jedinica iz Foče, po naređenju maršala Tita, miniran i srušen. Nakon Drugog svjetskog rata izvršena je njegova sanacija. Most je drugi put porušen u NATO bombardovanju 1995. godine. Tokom bombardovanja porušen je središnji dio mosta, između dva noseća stuba. Kao prelazno rješenje, nekoliko godina poslužio je pontonski most njemačkog SFOR-a koji su njemački vojnici odlaskom iz Foče odnijeli.

Nakon toga, Drina je na tom mjestu ponovo premoštena takozvanom Bejli konstrukcijom koju su postavile oružane snage BiH. Sadašnja čelična konstrukcija mosta, koju je ustupila Vojska Republike Srpske, godinama predstavlja stalnu opasnost za vozače, a posebno za djecu i pješake. Mostovna konstrukcija znatno je oštećena posljednjim ratnim djelovanjima, a i nakon rata nebrigom i neodržavanjem nastavlja se destrukcija i devastacija, tako da je most u potpunosti izgubio svoju fizičku cjelovitost.

Tokom 1941. i 1942. godine, na željeznom mostu u Foči su se desila masovna ubistva velikog broja civila, od kojih su najveći broj bili muslimani.

Opis

Izveden je kao mostovna konstrukcija sa tri noseća stuba (nekada su to bila četiri), ovalne osnove, izrađene od precizno klesanih kamenih blokova, složenih u horizontalne slojeve. Dužina mosta iznosi 180 m, a najviša tačka mosta je 9,13 m iznad dna rijeke. Visina nosivih stubova mosta iznosi cca 7,4 m (mjereno od dna rijeke) a visina stuba iznad stojeće vode iznosi 2,65 m. Širina stuba u dnu iznosi 4 metra dok se prema vrhu sužava i iznosi 3 metra. Gornja površina mosta je horizontalna i čini je rešetkasta čelična konstrukcija koja je ujedno i ograda mosta. Most je bio sastavljen od četiri lučna rešetkasta nosača, od kojih su dva srednja bili skoro dva puta viša u odnosu na krajnje nosače. Srednji lučni nosači – uzvodni i nizvodni – bili su u gornjoj zoni mosta međusobno povezani. Ulaz na most je naglašen parom kamenih pilona sa obje strane rijeke, čija visina iznosi oko 6 m. Ukupna širina mostovne konstrukcije iznosi 6 m. Most nema nikakve dekoracije, niti natpisa.

Željezni most princa Karla je nacionalni spomenik BiH.

Literatura

• Džemal Čelić, Mehmed Mujezinović, Sarajevo: Sarajevo - Publishing, 1998. -Stari mostovi u Bosni i Hercegovini.
• Faruk Muftić, Sarajevo: DES, 2006 -Foča kroz vrijeme.

Vanjske veze

• Obnova mosta