Rhys ap Tewdwr

Grb Deheubartha

Srednjovjekovni Wales, sa Deheubarthom na jugozapadu

Rhys ap Tewdwr (prije 1065 – april 1093) bio je princ države Deheubarth u jugozapadnom Walesu, koji je vladao od 1078. do smrti.

Bio je pripadnik dinastije Dinefwr, odnosno njenog ogranka koji je poticao od Rhodrija Velikog. Rodio se u današnjem Carmarthenshireu. Bio je unuk Cadell ab Einion ab Owain ab Hywel Ddaa, praunuk Einon ab Owain ap Hywel Ddaa odnosno pra-pra-unuk Hywell Ddaa (Howell Dobri), koji je nosio titulu kralj Brita. Bio je oženjen za Gwladys ferch Rhiwallon, kćer Rhiwallon ap Cynfyn iz dinastije Mathrafal iz Powysa. Sa njom je imao četiri sina - Gruffudda, Hywel ap Rhysa, Goronwyja i Cadwgana, te kćer Nest (udanu za Gerald de Windsora konstabla Pembrokea, i osnivača irskih plemićkih porodica FitzGerald i de Barry.

Na prijestolje je došao 1078. nakon smrti svog rođaka Rhys ab Owaina, ubijenog u okršaju sa Caradog ap Gruffyddom. Četiri godine kasnije Caradog je napao Deheubarth, prisilivši Rhysa da traži utočište u Katedrali u St David'su. Iste je godine Rhys uspio sklopiti savez sa Gruffydd ap Cynanom, prognanim princom Gwynedda. Njih dvojica su u bitci kod Mynydd Carna odnijeli pobjedu, nakon čega se za Ryhsa više nije bilo opasnosti. Iste godine je Wales posjetio i engleski kralj William Osvajač, pod izlikom hodočašća svetištu Svetog Davida, a zapravo kako bi velškim velmožama demonstrirao moć. Rhys je shvatio poruku i pristao Williamu plaćati godišnji danak, a zauzvrat je priznat kao kralj Deheubartha i nije se morao brinuti u eventualnoj engleskoj invaziji.

1088. je nakratko protjeran u Irsku od strane Cadwgan ap Bleddyna od Powysa, ali se iste godine vratio, porazio i ubio Cadwgan. Godine 1091. je također suzbio još jedan ustanak, ovaj put pod vodstvom Gruffydda, sina ranijeg vladara Maredudd ab Owain ab Edwina. Međutim, godine 1093. se sukobio sa normanskim vitezovima, koji su ga porazili i ubili kod mjesta navedenog kao "Brecon". Normani su nakon toga preuzeli najveći dio Deheubartha, a njegov sin Gruffydd samo manji dio.

Owen Tudor, velški dvorjanin od koga potiče engleska dinastija Tudor, je za sebe tvrdio da potiče od Rhysa ap Twedwra.

Literatura

• The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales, University of Wales Press, 2008, ISBN 978-0-7083-1953-6
• Remfry, P.M., A Political Chronology of Wales 1066 to 1282 (ISBN 1-899376-46-1)
• A history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest, Volume 2, John Edward Lloyd, 1911

Prethodi: Rhys ab Owain

Princ Deheubartha 1078–1093

Slijedi: Gruffydd ap Rhys