Angerona

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Angerona, kip u dvorcu Schönbrunn u Beču.

Angerona (latinski: Angerona) ili Angeronija (Angeronia) bila je, u rimskoj mitologiji, boginja čije se ime i funkcije tumače na različite načine. Možda je bila htonsko božanstvo ili božanstvo Nove godine, a ime joj se dovodilo u vezu sa angina ili angor ("gušenje srca"), a ponekad i sa angerere, tj. dizanjem Sunca posle solsticija.[1] Ponekad se poistovećuje s boginjom Feronijom.[2]

Kult i značenje[uredi | uredi kod]

Prema antičkim izvorima, ona je bila boginja koja je oslobađala muškarce od bola i tuge ili je donosila izlečenje od "angine". Takođe je bila zaštitnica Rima i čuvarica svetog imena grada, koje se nije smelo izgovoriti da ga ne bi otkrili rimski neprijatelji. Pomišljalo se čak i da "Angerona" predstavlja to sveto ime grada.[3][n 1][n 2]

Danas naučnici smatraju da je boginja Angerona bila srodna Opi, Aki Larenciji i Dea Diji,[1] odnosno da je predstavljala boginju Nove godine i Sunca koje se vraća.[n 3] U njenu se čast 21. decembra održavala svetkovina Divalia ili Angeronalia. Sveštenici su prinosili žrtve u hramu Volupije, boginje naslade, u kojem se nalazila statua Angerone, predstavljene s prstom na zatvorenim ustima preko kojih se nalazio povez.[5][6][7] Taj je prikaz još u antici objašnjavan kao poruka da strpljenje i podnošenje bola donosi oslobađanje od patnje i vodi radosti i sreći.[5] Drugi su verovali da taj gest znači da se sveto ime Rima ne sme izgovarati.[8]

U Fezuli se poštovala kao Anharija (Ancharia) i tamo je krajem 19. veka otkriven žrtvenik koji je bio posvećen ovoj boginji.[3] U umetnosti je prikazivana s prstom na zatvorenim ustima preko kojih se nalazio povez, što je bio znak kojim se zahtevala tišina.[9]

Moderna tumačenja[uredi | uredi kod]

Georges Dumézil smatra Angeronu boginjom koja pomaže prirodi i ljudima da uspešno prebrode godišnju krizu zimskih dana. Oni kulminiraju u zimskom solsticiju, najkraćem danu, koji je na latinskom poznat kao bruma, što potice of brevissima (dies), "najkraći dan". Sramota, bol i teskoba uzrokovani nedostatkom svetlosti i hladnoće izraženi su rečju angor.[10] Na latinskom jeziku srodna reč angustiae ("tesnac", "uzanost") koristi se da označi period vremena koji se smatra sramotno i bolno prekratkim.[n 4] Angerona i kult koji je u vezi s njom garantovali su prevazilaženje neprijatnih kratkih, "tesnih" dana (angusti dies).

Dumézil je istakao da su rimske boginje čije se ime završava sufiksom -ona ili -onia imale funkciju pomaganja vernicima da prebrode određeno vreme ili stanje krize: primeri uključuju Belonu, koja omogućava Rimljanima da na najbolji način prebrode stanje rata, zatim, Orbona, koja brine o roditeljima koji su izgubili dete,[13] Pelonija, koja odbija neprijatelje,[14] te Fesonija, koja omogućava putnicima da savladaju umor.[15]

Angeronina svetkovina (feriae), nazvana Angeronalije ili Divalije, održavana je 21. decembra – na dan zimskog solsticija (kratkodnevice). Tog dana pontifici su boginji prinosili žrtvu in curia Acculeia, prema Varonu,[16] ili in sacello Volupiae, tj. Volupijinom hramu, blizu Rimskih vrata (Porta Romanula), jedne od unutrašnjih kapija na severnoj strani Palatina.[17] Čuvena statua Angeronina, gde je ona predstavljena sa zavezanim ustima i prstom na usnama – u gesti kojim se zahteva tišina,[18] nalazila se u Angeroninom svetištu, na žrtveniku posvećenom Volupiji.[19] Dumezil u ovoj neobičnoj osobini vidi razlog njenog uvrštavanja među boginje koje su se smatrale kandidatkinjama za tajno titularno božanstvo Rima.[20]

Dumezil smatra da ovo posebno obeležje Angeronine statue nagoveštava prerogativ boginje koji je bio dobro poznat Rimljanima, tj. njenu volju da traži tišinu. Primetio je da je tišina u vreme velike krize dobro dokumentovana u drugim religijama, navodeći dva primera iz skandinavske i vedske religije.[21][22](pp55-64)

Dumezil (1956) sugeriše da se povezanost između Angerone i Volupije može objasniti kao zadovoljstvo koje proizlazi iz ispunjene želje, odnosno iz postizanja cilja.[n 5] Otuda i njen opis θεός τῆς βουλῆς καί καιρῶν ["boginja saveta i prigode"] dat u jednom latinsko-grčkom rečniku.[22](pp66-69)

Napomene[uredi | uredi kod]

  1. ↑ Jedan poznoantički izvor sugeriše da je sveto ime grada bilo Amor, tj. Roma pisano unatrag.
  2. ↑ Sorania i Hirpa su takođe navođeni kao kandidati za sveto ime grada Rima.[4]
  3. ↑ Prema Mommsenu, ab angerendo = ἀπὸ τοῦ ἀναφέρεσθαι τὸν ἥλιον.
  4. ↑ Dumézil navodi opis smene godišnjih doba kod Makrobija: "vreme kad je svetlost angusta...; solsticij, dan kad se Sunce konačno pojavljuje" [ex latebris angustiisque...][11] i kod Ovidija: "Letnji solsticij ne skraćuje moje noći, a zimski solsticij ne čini dane kratkima (angustos)."[12]
  5. ↑ Treba primetiti da arhajski pridev volup(e) ne označava nasladu u telesnom smislu, kakvo je imala kasnija reč voluptas.[22](pp66-69)

Reference[uredi | uredi kod]

  1. ↑ 1,0 1,1 Srejović & Cermanović-Kuzmanović 1989, s.v. "Angerona"
  2. ↑ „Roman Goddess: Angerona” (en-US). Flowers for Gods. 2018-11-23. Arhivirano iz originala na datum 2019-10-11. Pristupljeno 2019-10-11. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Chisholm 1911
  4. ↑ LaBadie, Horace W., Jr.. „What was the secret name of Rome?”. Pristupljeno 2. 9. 2018. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Makrobije, Saturnalije I, 10.
  6. ↑ Plinije Stariji, Prirodoslovna pitanja, III, 9.
  7. ↑ Marko Terencije Varon, O latinskom jeziku, VI, 23
  8. ↑ Plinije Stariji, Prirodoslovna pitanja, III, 65.
  9. ↑ Statua Angerone, bronza 662 (http://medaillesetantiques.bnf.fr/ark:/12148/c33gbf19z), kolekcija de Luynes, BnF.
  10. ↑ Dumézil (1977), str. 296-299.
  11. ↑ Makrobije, Saturnalije, I, 25, 15
  12. ↑ Ovidije, Tužaljke, V ,10, 7-8.
  13. ↑ Ciceron, De natura deorum, III, 63; Arnobije, Protiv pagana, IV, 7.
  14. ↑ Arnobije, Protiv pagana, IV, 4.
  15. ↑ Avgustin, O državi Božjoj, IV, 21.
  16. ↑ Varon, O latinskom jeziku, VI, 23.
  17. ↑ Makrobije, Saturnalije, I, 10, 7.
  18. ↑ Gaj Julije Solin, De mirabilibus mundi, I, 6.
  19. ↑ Makrobije, Saturnalije, I, 10, 8.
  20. ↑ Makrobije, Saturnalije, III, 8, 3-4.
  21. ↑ Dumézil (1977), str. 298.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Dumézil, G. (1956). Déesses latines et mythes védiques. Paris.

Literatura[uredi | uredi kod]

  • Dumézil, Georges (1977) La religione romana arcaica. Con un'appendice sulla religione degli Etruschi. Milano, Rizzoli. Edizione e traduzione a cura di Furio Jesi based on an expanded version of La religion romain archaïque Paris Payot 1974 2nd edition.
  • Srejović, Dragoslav; Cermanović-Kuzmanović, Aleksandrina (1989). Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga. 
  • Wagenvoort, Hendrik, "Diva Angerona," reprinted in Pietas: Selected Studies in Roman Religion (Brill, 1980), pp. 21–24 online.
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Angerona&oldid=41466310