Veliki strah

Veliki strah (francuski: la Grande Peur) je termin kojim se označava panika francuskog stanovništva na početku Francuske revolucije. Trajao je od 17. jula do 3. avgusta 1789. godine. Izazvan je neosnovanim glasinama o tzv. "aristokratskoj zaveri". Okončan je sednicom Ustavotvorne skupštine na kojoj je ukinut feudalni poredak u Francuskoj (3. avgust).

Uvod

Nakon uspostavljanja Nacionalne ustavotvorne skupštine (9. jul), kralj i aristokratija odlučili su da pribegnu sili. Okupili su vojsku od 20.000 ljudi koja je opkolila Pariz i Versaj. Dvor je nameravao da vojskom rastera skupštinu. Narodne mase bile su budne. Ekonomska kriza doprinela je mobilizaciji snaga. Žetva 1788. godine bila je loša, a već avgusta počinje rast cene hleba. Nerodna godina bila je i sledeća, 1789. Narod krivi ubirače desetina i velikaše koji ubiru u naturi, kao i trgovce koji spekulišu žitom. Jedna od kraljevih mera bilo je i otpuštanje Nekera koji je podržavao zahteve trećeg staleža. Učinak je bio katastrofalan. Birači trećeg staleža ustanovili Stalni komitet koji je odredio 200 ljudi koji su mogli nositi oružje i činili su parisku miliciju kojom su se branili. Masa se ponovo diže 13. jula. Sledećeg dana zauzela je Invalidski dom odakle je uzela 32.000 pušaka sa kojima je krenula na Bastilju, tvrđavu koja je predstavljala simbol apsolutizma. Branilo ju je 80 invalida i 30 Švajcaraca. Zanatlije su dovukle pet topova te je guverner naredio predaju. Most je spušten, a narod je navalio i rastavio ju je ciglu po ciglu. Dan pada Bastilje, 14. jul, slavi se u Francuskoj kao dan republike. La Fajet je 1790. godine poslao ključeve Bastilje u Ameriku, predsedniku Džordžu Vašingtonu.

Strah

Kralj je popustio i naredio povlačenje trupa. Pariska buržoazija preuzima upravu nad prestonicom. Stalni komitet postaje Pariska komuna. Pariska policija postala je Nacionalna garda na čelu sa La Fajetom. Ugrožena aristokratska stranka odlučila se na emigraciju. Prvi emigranti beže u Nizozemsku (grof Artoa i knez Kondea). Vest o padu Bastilje poznata je u svim krajevima Francuske do 19. jula. U narednih mesec dana dolazi do revolucija u svim većim gradovima. Stare uprave su ograničavane ili ukidane. Nestaje centralizma, kraljevska vlast nestaje. Obustavljeno je ubiranje poreza. Povlačenje aristokrata stvara neosnovan strah od „aristokratske zavere“ koji podstiče i pobune na selima. Seljaci, pod uticajem preuveličane i iskrivljene slike o pobuni, naoružavaju se kosama, vilama i lovačkim puškama i napadaju plemićke dvorce. Ubrzo izbijaju razlike između buržoazije i seljaštva. Buržoazija, koja kao i plemstvo, ima vlastelinstva, oseća da su seljačkim ustancima ugroženi njeni interesi te oružjem guši pobune. To nije dovelo u pitanje rezultate „panike“. Feudalni sistem nije mogao opstati posle julskih seljačkih ustanaka.

Literatura

• Albert Soboul; Francuska revolucija, Naprijed, Zagreb (1966)