Pruga Semizovac - Čevljanovići
Pruga Semizovac - Čevljanovići je prva rudnička uskotračna pruga u Bosni i Hercegovini dužine oko 22 km, izgrađena u austro-ugarskom periodu, kao odvojak od željezničke linije u dolini rijeke Bosne. Pruga je puštena u saobraćaj 26. januara 1885. godine. Izgrađena je za potrebe rudnika mangana u Gornjim Čevljanovićima, današnja opština Ilijaš.[1]
Pruga je prvobitno bila vlasništvo Rudničke zadruge Bosnia (Gewerkschaft Bosnia), koja je eksploatisala rudnik. U finansiranju njene izgradnje učestvovala je i Zemaljska vlada.[2]
Izgradnja produžetka pruge do susjednog naselja Ivančića, dugog oko 2 km, takođe je finansirala zadruga „Bosnia“. Taj dio pušten je za teretni saobraćaj 15. januara 1894, a u javni saobraćaj (putnički) tokom 1899. godine, kada je pruga već bila većinsko vlasništvo države. Promet na njoj vodile su “Bosansko-hercegovačke državne željeznice”, na liniji Vogošća - Ivančići.
Opis[uredi | uredi kod]
Izgrađeni krak trase željezničke pruge od Semizovca do Donjih Čevljanovića dug je: do Ljubine 9 km +523 m, do Srednjeg 16+169 i do Donjih Čevljanovića 20+252. Najmanji radijus krivina je 40 metara. Uspon i pad pruge je: do Srednjeg 20, a do Čevljanovića 26 ‰. Vožnja do Čevljanovića na usponu trajala je oko 83 minute, a nazad (pad pruge) oko 61 minuta. Broj kolosijeka po stanicama bio je: Semizovac 6, Ljubina, Srednje i Čevljanovići po dva, s tim što je u stanici Čevljanovići izgrađena posebna rampa i kolosijek za utovar iskopane rude u teretne vagone („Erzewerks“).[2] Nijedna stanica nije imala okretnicu, a ni trianglu (okretanje tendera lokomotive).
Stanica Semizovac za potrebe prevoza putnika imala je jedna kola tipa De (Troosovinska službena kola) i tri para kola tipa BCns (dvoosovinska 2 i 3 razreda sa hodnikom po sredini kola). Za potrebe manevrisanja i vuče vozova u stanici Semizovac snabdijevanje sa lokomotivama tražilo se iz Ložioničke ispostave u Podlugovima.
Pruga Semizovac – Ivančići ukinuta je za željeznički saobraćaj 25. maja 1963. godine. Stara željeznička zgrada uzane pruge u Semizovcu adaptirana je u stambenu zgradu sa više stambenih jedinica koji su proglašeni „službenim“ (kadrovskim) stanovima.[3]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Helga Berdan, Univerzitet Beč - Austro-ugarska politika u izgradnji željeznice u Bosni i Hercegovini 1872 – 1914
- ↑ 2,0 2,1 „Nermina Durić-Kahvedžić: Danas je Dan rudara-osvrt na Ilijaš nekad rudarski grad - 21.12.2014”. radioilijas.ba/. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Uoči 56. godišnjice ukidanja: U spomen na uzanu željezničku prugu Semizovac – Ivančići - 24.05.2019”. vremeplov.ba/. Pristupljeno 9. 2. 2017.
