Megaliti na Korzici

Korzika je četvrto ostrvo po veličini na Mediteranu i spada u jednu od regija Francuske. Nalazi se na oko 200 km jugoistočno od Azurne obale,zapadno od Toskane i sverno od Sardinije. Korzika ima oko 1000 km obale i većinom je planinsko ostrvo. Najviši vrh je Monte Cintu, čija nadmorska visina iznosi oko 2 710 m. Na ovom ostrvu postoji još 50 vrhova, čija nadmorska visina iznosi više od oko 2 000 m. Podeljena je na četiri administrativne oblasti: severni deo ostrva sa središnjim delom u Bastiji, zatim zapadna obala sa centrom u Ajačiju.Korzika ima jedinstvenu megalitsku baštinu, kao i koncentraciju i originalnost tih ostataka, koji se većinom datuju u bronzano doba.

Vrste megalita koji se nalaze na Korzici

Menhiri i statue menhira

Reč menhir je nastao od reči „men“ što znači kamen i „hir“ što znači dug. To je bretonski izraz za jednostavan oblik praistorijskih megalitskih spomenik u zapadnoj Evropi. Menhiri su veliki monoliti vertikalno ukopani u zemlju. Najbrojniji su u Francuskoj i Britaniji, a u Bretanji su otkriveni najveći menhiri visoki oko 10 m i teški nekoliko desetina tona. Menhiri se ne mogu pouzdano datovati, osim ako su korišćeni kao nadgrobni spomenici. Dugi pravilni redovi menhira nazivaju se alimenjoni, dok se kameni blokovi postavljeni u krug nazivaju kromlesi. Većina menhira je ne obrađena. Krajem neolita i rane metalurgije bakra izrađivani su posebno u južnoj i zapadnoj Francuskoj. Na velikim kamenim pločama su urezane glavne - imaju odliku ljdskih figura, a ponekad imaju i detalje kao što su oužije i odeća.

Dolmen

Dolmen je najstariji bretonski izraz, koji označava kamene grobne konstrukcije u vidu džinovskih stolova. To su grobnice za jednog ili više pokojnika, koji su sukcesivno sahranjivani. Najčešće se sastoje od 3 – 6 kamenih blokova ukopanih u zemlju preko kojih je postavljena kamena ploča. Osnove dolmena su različite: kružne, ovalne, pravougaone ili poligonalne. Svi dolmeni bili su zasuti zemljom, odnosno zaštićeni su velikim ili manjim tumulima. Krajm neolita i rane metalurgije bakra grade se veoma složene megalitske konstrukcije i to su dolmeni sa prilaznim hodnikom(passage graves) i galerske grobnice(gallery graves),koje se u Francuskoj nazivaju „natkrivene aleje“.

Tore ili Castelli

Tore su kružne konstrukcije od velikih kamenih blokova i ploča. One predstavljau glavno obeležje kulture, koja se razvija na Korzici tokom bronzanog i gvozdenog doba u razdoblju između 1400. do 300. pre nove ere. Najbrojnije su u južnom delu Korzike. Ovi spomenici, koji izgledaju kao kuće ili odbrambena mesta tokom bronzanog doba se javljaju pojedinačno ili u grupama. Nekoliko tora može biti okruženo debelim zidovima, i takve konstrukcije se nazivaju kasteli (casteli). Neki od kastela mogu primiti i do 200 ljudi. Mogu služiti kao zaštita i kao mesto za skladištenje. Najpoznatiji i najočuvaniji kasteli na Korzici su: Le Castelu de Cucuruzzu - utvrđeni kompleks izgrađen na stenovitom tlu. Castelu d’ Arraghju – koji se nalazi bliže obali i dobar je primer praistorijskog odbrambenog kompleksa. Smešten je na padinama planine na stenovitom tlu i najveći je i najbolje očuvan kastel. Zidovi ovog kastela visoki su do 5 m.

Lokaliteti

Filitosa

Najpoznatije praistorijsko, megalitsko, nalazište u južnoj Korzici. Period kasnog neolita i bronzanog doba pa sve do rimskog period smatra se periodom naseljavanja. Ovaj lokalitet se nalazi na brdovitom uzvišenju, koje ima pogled na Tarno dolinu. Nalazište je otkriveno 1946. godine od strane vlasnika zemljišta Charles-Antoine Cesari-a, dok su sistematska istraživanja započeta 1954. godine od strane Roger Grosijen-a. Najstarije mesto se nalazi ispod čudnog konveksnog svoda nalik dolmenu. Pronađeno je sedamdeset statua menhira, a vrhunac razvoja je bio za vreme gvozdenog doba. Pored njih su pronađeni i proektili strela, kao i ostaci keramike datovani u 3300. godina pre nove ere. Na ovim statuama menhira bile su urezene predstave ljudskih lica oklopa i oružija. Smatra se, da su menhiri podignuti da bi odbijali neprijatelja, odnosno grupe ljudi pod nazivom Torreeus (Toreanci). Međutim, ova taktika za odbranu od neprijatelja je bila bezuspešna, tokom borbi menhiri su rušeni, lomljeni i ponovo upotrebljivani kao gađevinsi meterijal od strane Toreanaca. Gradili su strukture kružne osnove poznate kao tore, za koje se smatra da su bile korišćene kao svetilišta. Danas ova svetilišta su u odličnom stanju i dobro su očuvana.

Da bi se stiglo do nalazišta Filitosa, treba proći kroz drevni maslinjak. U dolini je u nizu postavljeno pet megalita koji su smešteni oko baze maslinovog drveta starog 2000 godina. U blizini se nalazi kamenolom odakle je kamenje za megalite dovlačeno.

Renaggiu

Lokalitet,se nalzi u ravnici Cauria blizu lokaliteta Fontanaccia.Pronađeno je šezdeset granitnih menhira koji se datuju u 5 milenijum BC. Većina menhira je oborena, dok danas usparavno stoji 20. Pored menhira javljaju se statue menhira koje su ljuske visine. Ovaj lokalitet je malo istražen i slaba se zna o ovim alejama.

Fontanaccia

Lokalni naziv za lokalitet Fontanaccia je Stazzona Diavulu di u. To je jedan od najbolje očuvanih lokaliteta na Korzici. Stastoji se od jedne ploče - čija težina iznosi 15 t, a njene dimenzije su 3,5 x 2,9 m - koja leži na šest blokova. Smatra se da predstavlja grobicu. Otvorena je ka izlazećem Suncu (ka istoku) njene dimenzije iznose: dužina 2,60 m, široka 1,60 m i visina 1,8 m.

Stantari

Lokalitet je dobio ime po statuama menhira, koje znače okamenjeni. Na ovom lokalitetu se nalaze mešavine menhira i statue menhira. Statue menhira imaju mačeve i bodeže na prednjem delu „tela“, takođe se na „lobanji“ javla otvor kroz koji se mogao staviti ukrasni element – drvo, rog – i to predstavlja, odnosno podseća na šlem ratnika.

Pelaggiu

Na lokokalitetu Pelaggiu je otkriven najveći broj menhira na mediteranu, ukupno 258. Drugi naziv za ovaj lokalitet je Le Cimetiere des Turcs (Tusko groblje). Na ovom nalzištu postoji četiri aleje menhira. Najpoznatija se nalazi na severu i sastoji se od deset menhira od kojih je tri svedeno na visinu "panja",sedam je ljudske visine, a jedan od njih stoji uspravno i najviši je na lokalitetu, njegova visina iznosi 2,74 m. Dijagonalno od ove aleje se nalazi još devet menhira duž južne ivice lokaliteta, dok se na zapadu nalazi još devet manjih menhira takonje poređanih u niz. Na drugom kraju poretka stoje tri velika menhira. Ovaj spomenik je usmeren ka planini Punta d’ Apuzzo i verovatno ukazuje na interesovanje za zalazak Sunca u vreme zimske kratkodnevnice.

Bibliografija

1. Cope, Megalithic European; 138-145 str.
2. Grenier, A., 2007, Une Région – Un patrimoine La Corse, Paris; 7 -10 str.
3. Sal, K.,2008, Larousse – Drevne civilizacije, Graficas Estella, Španija; 20-21 str.
4. Tomović, M., 1983, Megaliti, Beograd; 1-7 str.
5. http://www.filitosa.fr/en/inventeur-filitosa.html Arhivirano 2013-05-10 na Wayback Machine-u