Tatula
| Tatula | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Plantae |
| Red: | Solanales |
| Porodica: | Solanaceae |
| Rod: | Datura |
| Vrsta: | D. stramonium |
Tatula (lat. Datura stramonium) je jednogodišnja biljka iz familije pomoćnica (Solanaceae), poznata po širokom spektru dejstva na ljudski organizam. Sadrži atropin, hioscijamin i skopolamin, koji deluju kao delirijanti, ili antiholinergici. Tatula je, usred predoziranja, uzročnik smrti uživaoca njene droge.
Istorijat[uredi | uredi kod]
U istoriji čovečanstva mali je broj biljaka izazivao toliko interesovanje kao tatula. Veruje se da potiče sa Bliskog Istoka, ali se smatra i da je domovina tatule jug Rusije, i to Kavkaz i okolina Kaspijskog jezera. Široko je raširena u Severnoj Americi i Evropi.Indijanci Novog sveta koristili su ovu biljku u magijske svrhe, u ritualnim žrtvovanjima. U Andima je bila poznata kao čamiko (up. anđeoska truba). Lekari Perua poznavali su efekte raznih doza tatule na orgnizam. Umeli su da pripreme lekove u narkotičke i analgetičke svrhe. Tatula se još uvek uveliko koristi u savremenom Meksiku. U Kolumbiji se koristi u ritualima šamana, koji komunicira sa svetom duša. U Indiji ova biljka je posvećena je bogu Šivi. U Kini je smatraju svetom biljkom, a prema legendi nikla je kada je iz Budinih usta pala kap vode na zemlju.
Opis[uredi | uredi kod]
Tatula je jednogodišnja zeljasta biljka, visoka i preko 2 m. Ima koren vretenast, dobro razvijen, bele boje. Stabljika je jaka, okrugla, šuplja, trojno razgranata i gola, debljine 2-3 cm. Listovi na stabljici izrastaju spiralno, na maljavim lisnim drškama. Dužina im je oko 15 cm, a širina oko 10 cm. Jajastog su oblika, po obodu su nazubljeni, tamnozelene boje. Cvetovi su pojedinačni, krupni (5-8 cm), smešteni na kratkoj peteljci, stoje uspravno na stabljici. Bele su boje, zvonastog i duguljastog oblika. Krunica je najčešće bele boje, levkasto cevastog oblika, nazubljena. Plod je zelena bodljikava čaura (prečnika oko 5 cm). Kada plod sazri, požuti i raspukne se. Semenke su crne do smeđe boje, hrapave, pljosnate, bubrežastog oblika.Miris biljke je odbojan, jer zaudara, a ukus gorak, slan i odvratan.
Stanište[uredi | uredi kod]
Raste kao korov na zapuštenim zemljištima, u ruševinama, uz puteve, na poljima, u blizini naselja.
Sastav[uredi | uredi kod]
Tatula sadrži eterično ulje, atropin, skopolamin, hiosciamin, hioscin, stramonin, datirin, tanin, sluz, gume, gorke materije, nikotin. U semenu ima alkaloida, masnog ulja, proteina i dr.
Upotreba[uredi | uredi kod]
Bez obzira na to što je cela biljka otrovna, list tatule se koristi u preparatima protiv astme.Ova biljka služi kao afrodizijak, analgetik, antiastmatik, antispazmatik, halucinogenik, narkotik. U narodnoj medicini tatula se koristi u lečenju: nervnih poremećaja, Parkinsonove bolesti, astme, jakog iritirajućeg kašlja, reume, ukočenosti, upale očiju i dr. Za vanjsku upotrebu preporučuju se tinktura, masti i flasteri kod mišićnih i reumatskih bolova, hemoroida, fistula, te raznih površinskih infekcija kože. Seme ove biljke ima jako narkotičko, analgetičko i halucinogeno dejstvo pa se u medicini upotrebljava kod mnogih oboljenja.
Upozorenje[uredi | uredi kod]
Cela biljka je otrovna. Sadrži otrovne alkaloide atropin, hioscin-skopalmin, hiosciamin. Mnogobrojni su simptomi trovanja, između ostalih: konfuzija, uznemirenost, vrtoglavica, posrtanje, halucinacije, ubrzani srčani puls, gubitak pamćenja, mučnina, širenje zenica oka, nerazumljiv govor, povišena telesna temperatura, žeđ, nesvestica, nekontrolisano mokrenje.
Narodna imena[uredi | uredi kod]
Bunika, kužnjak, kužjak, bikov list, bika, bulnjak, kravljača, smrdljika, stemičnjak, trava od astme, trava od sipnje, trava od zaguši, zubna trava, velja turica, zli čičak.
