Portal:Događaji/2017

Decembar

Decembar 2017.

uredi

historija

nadgledaj

26. 12. -- Džordž Vea je izabran za Predsednika Liberije.
20. 12. -- Europska komisija, navodeći kao razlog zakone koje je donijela Poljska i koji su, po mišljenju Komisije, nespojivi sa demokratskim standardima Unije, po prvi put aktivira čl. 7 Lisabonskog sporazuma, odnosno postupak koji bi mogao dovesti do ukidanja glasačkih prava jedne države-članice.
17. 12. -- Sebastijan Pinjera pobedio je u prvom krugu predsedničkih izbora u Čileu.

Novembar

29. 11. -- Slobodan Praljak, bivši zapovjednik HVO-a, popio otrov za vrijeme izricanja drugostupanjske presude čelnicima Hrvatske Republike Herceg-Bosne za ratne zločine za vrijeme rata u BiH.
26. 11. -- Indonežanske vlasti su naredile evakuaciju 100.000 ljudi sa Balija zbog erupcije vulkana Agung.
24. 11. -- U eksploziji i oružanom napadu koji se dogodio u egipatskoj džamiji na Sinaju poginulo je najmanje 305 osoba.
22. 11. -- Ratko Mladić, bivši zapovjednik Vojske Republike Srpske, od strane Haškog suda proglašen krivim i osuđen na doživotni zatvor za zločine počinjene u ratu u Bosni i Hercegovini.
21. 11. -- Robert Mugabe formalno podnio ostavku na mjesto presjednika Zimbabvea (na kome se nalazio od 1980. godine) sedam dana nakon početka vojnog puča, te predao vlast potpredsjedniku Phelekezeli Mphokou.
16. 11. -- Salvator Mundi, renesansna slika koja se pripisuje Leonardu Da Vinciju, prodana za 450,3 miliona US$, postavši najskupljom slikom u historiji.
15. 11. -- U poplavama koje su pogodile Grčku stradalo je najmanje 14 osoba.
14. 11. -- Vojska Zimbabvea izvela državni udar u zemlji i preuzela kontrolu nad glavnim gradom Harareom.
12. 11. -- Najmanje 500 osoba je poginulo u zemljotresu magnitude 7,3° koji je pogodio pogranično područje između Iraka i Irana u Kermanšaškoj pokrajini.
12. 11. -- Borut Pahor je reizabran na mesto predsednika Slovenije.
5. 11. -- Najmanje 27 ljudi je ubijeno, a 20 je povređeno u napadu koji se dogodio u baptističkoj crkvi u Teksasu.
4. 11. -- Saad Hariri, premijer Libanona u Saudijskoj Arabiji objavljuje kako je podnio ostavku i teško optužuje Iran za pokušaj likvidacije; ti događaji koincidiraju sa velikom čistkom vodećih saudijskih prinčeva i funkcionara koju je, navodeći kao razlog borbu protiv korupcije pokrenuo mladi krunski princ Mohammad bin Salman, te prilikom koje je uhapšen Al-Waleed bin Talal, suvlasnik Twittera i jedan od najbogatijih i najuticajnijih ljudi na svijetu.
2. 11. -- Tapanuli orangutan potvrđen je kao nova vrsta velikog čovekolikog majmuna.

Oktobar

31. 10. -- Najmanje osmoro ljudi je izgubilo život, dok je više od desetoro povređeno tokom napada u Njujorku.
31. 10. -- Republika Surinam je postala prva država koja je zvanično povukla priznanje nezavisnosti Republike Kosovo.
28. 10. -- U bombaškom napadu u Mogadišuu ubijeno je najmanje 23 i povređeno 30 osoba.
28. 10. -- Američki predsjednik Donald Trump objavio kako skida oznaku povjerljivosti sa posljednjih službenih dokumenata vezanih uz atentat na predsjednika Kennedyja 1963. godine.
27. 10. -- Parlament Katalonije usvojio deklaraciju o nezavisnosti te španske autonomne zajednice i proglasio Katalonsku Republiku.
22. 10. -- Na parlamentarnim izborima u Japanu vladajuća Liberalno-demokratska partija premijera Shinza Abea osigurala kvalificiranu većinu.
21. 10. -- Na parlamentarnim izborima u Češkoj najviše glasova osvojila ANO 11, populistička stranka tajkuna Andreja Babiša, a na trećem mjestu završila Češka piratska stranka čiji su predstavnici prvi put ušli u parlament.
19. 10. -- Jacinda Ardern, vođa novozelandskih laburista, nakon dugotrajnih pregovora svojoj stranci, koja je na izborima bila osvojila manje mandata od dotada vladajuće desničarske Nacionalne stranke, uspjela osigurati podršku manjih stranaka i sastaviti većinu nakon koje će postati novi premijer Novog Zelanda.
17. 10. -- Sirijske demokratske snage nakon četiri mjeseca bitke porazile su IDIL i preuzele kontrolu nad gradom Rakom.
16. 10. -- Potvrđena je prva opservacija spajanja neutronske zvezde otkrivenog detekcijom gravitacionih talasa.
15. 10. -- Na parlamentarnim izborima u Austriji najviše glasova osvojila desničarksa Narodna stranka na čelu sa Sebastianom Kurzom za koga se pretrposzavlja da će postati novi savezni kancelar; na drugom mjestu je radikalno desna Slobodarska stranka, dok je Socijaldemokratska stranka, dosadašnji partner u velikoj koaliciji završila na trećem mjestu, s najgorim rezultatom iza Drugog svjetskog rata.
15. 10. -- Iračke vladine snage uz podršku šijitskih milicija nakon kraćeg sukoba sa kurdskim pešmergama zauzele grad Kirkuk na sjeveru Iraka, a koji se dotle nalazio pod vlašću Iračkog Kurdistana, čime je otpočeo dosad najveći sukob između iračkih vlasti i Kurda od američke invazije 2003. godine.
14. 10. -- U dva bombaška napada u Mogadišuu ubijeno je više od 320 i povređeno preko 400 ljudi.
12. 10. -- SAD i Izrael objavile kako će napustiti UNESCO.
5. 10. -- Britanski pisac Kazuo Ishiguro dobio Nobelovu nagradu za književnost.
2. 10. -- Najmanje 60 ljudi ubijeno i više od 500 ranjeno u masovnom ubistvu na koncertu u Las Vegasu.
2. 10. -- Američki genetičari Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young dobili Nobelovu nagradu za medicinu za otkriće molekularnih mehanizma koji kontroliraju cirkadijani ritam.
1. 10. -- Ženska odbojkaška reprezentacija Srbije novi je prvak Evrope nakon pobede nad selekcijom Holandije u finalu Evropskog prvenstva u Bakuu.
1. 10. -- U Kataloniji održan referendum o nezavisnosti usprkos ustavnoj krizi u Španjolskoj.

Septembar

27. 9. -- U Saudijskoj Arabiji kralj Salman odredio dekretom da će žene smjeti zatražiti vozačku dozvolu od juna 2018. i time učinkovito uklonio zabranu ženama da voze u toj državi.
27. 9. -- Irački Kurdistan glasao za nezavisnost, no glasanje je iračka savezna vlada odbacila kao neustavno.
24. 9. -- Na njemačkim saveznim izborima najviše glasova i mandata osvojio vladajući demokršćanski blok CDU/CSU kancelarke Angele Merkel, ali značajno manje u odnosu na prošle izbore i slično kao i partnerska Socijaldemokratska partija Njemačke koja je najavila odlazak u opoziciju i kraj dosadašnje velike koalicije; antiimigrantska stranka Alternativa za Njemačku utrostručila broj glasova i prvi put ušla u Bundestag, postavši trećom po snazi strankom u Bundestagu.
24. 9. -- Na parlamentarnim izborima na Novom Zelandu vladajuća desničarska Nacionalna stranka premijera Billa Englisha osvojila najveći broj mandata, ali nedovoljan za sastavljanje vlade.
23. 9. -- Ruski general Valerij Asapov ubijen u minobacačkom napadu ISIL-a u blizini Deir ez-Zora, postavši najviše rangirana žrtva ruske intervencije u sirijskom građanskom ratu.
19. 9. -- Najmanje 250 osoba je poginulo u razornom zemljotresu, magnitude 7,1 stepeni po Rihteru, koji je pogodio centralni Meksiko.
17. 9. -- Košarkaška reprezentacija Slovenije pobijedila Srbiju u finalu EuroBasketa i tako po prvi puta postala europski prvak. Brončanu medalju osvojila je Španija, koja je pobijedila Rusiju.
15. 9. -- Misija Cassini-Huygens do Saturnova sistema okončana kontroliranim padom sonde u atmosferu planeta.
14. 9. -- Karbonskim datiranjem rukopisa iz Bakšalija otkrivena najranija poznata upotreba simbola za nulu u staroj Indiji.
13. 9. -- Preminuo Slavko Goldstein znameniti jugoslavenski i hrvatski intelektualac, povjesničar, političar, scenarist i pisac.
13. 9. -- MOK jednoglasnom suglasnošću dodijelio domaćinstvo Olimpijskih igara 2024. i 2028. Parizu odnosno Los Angelesu.
9. 9. -- Američka teniserka Sloane Stephens pobjedom nad Madison Keys osvojila US Open u ženskoj konkurenciji.
6. 9. -- Evropski sud pravde odbio je žalbe vlada Mađarske i Slovačke da se zaustavi raspodela izbeglica u EU.
5. 9. -- Uragan Irma koji se 26. avgusta formirao kod Kabo Verdea dostigao je iznad Kariba (Portoriko) kategoriju 5.
5. 9. -- Sirijske vladine snage, uz podršku Rusije, deblokirale Deir ez-Zor, strategijski važan grad na obali Eufrata i najvažnije vladino uporište na istoku Sirije, a koje se od 2014. godine nalazilo pod opsadom ISILa.
3. 9.-- Rusija je rezultatom 3 : 2 savladala Nemačku u finalu EP u odbojci koje je održano u Poljskoj i na kojem je Srbija osvojila bronzu.
3. 9.-- Severna Koreja je u hamgjonškom okrugu Kilču provela svoj šesti nuklearni test jačine oko 120 kilotona TNT-a.
2. 9. -- Usled poplava u Južnoj Aziji koje u Bangladešu, Pakistanu, Indiji i Nepalu traju još od jula poginulo je najmanje 1.300 i pogođeno oko 45 miliona ljudi.
1. 9. -- U Hamburgu je otvoren istraživački centar Evropski XFEL s najvećim i najjačim rendgenskim laserom na svetu.
1. 9. -- Vrhovni sud Kenije je, odlučujući po žalbi poraženog kandidata i bivšeg premijera Raile Odinge, poništio predsjedničke izbore na kojima je nepunih mjesec dana ranije pobijedio Uhuru Kenyatta.

August

26. 8. -- Uragan Harvi koji se 17. avgusta formirao kod Malih Antila dostigao je iznad Teksasa kategoriju 4 zbog čega je u ovoj državi proglašeno stanje prirodne katastrofe.
26. 8. -- Bokser Flojd Mejveder ml. nokautom je savladao Konora Makgregora i postavio rekord sa 50 uzastopnih osvojenih mečeva.
25. 8. -- U napadu na džamiju u Kabulu koji je izvršen na početku molitve petkom ubijeno je više od 30 i povređeno preko 80 ljudi.
25. 8. -- U neredima koji su izbili u indijskojh Pančakuli povodom suđenja guruu Gurmit Ram Rahimu Singu, a potom se proširili na celu državu ubijeno je preko 28 i povređeno 250 osoba.
19. 8. -- Pri iskakanju voza kod Kataulija (Utar Pradeš, Indija) poginule su najmanje 24 osobe i povređeno još preko 150.
17. 8. -- Napadač je vozeći kombijem u pešačkoj zoni u Barseloni usmrtio najmanje 13 osoba i povredio više od 80.
14. 8. -- Najmanje 400 osoba je poginulo u bujicama blata u Fritaunu i oko ovog grada.
8. 8. -- Uhuru Kenijata (na slici) ponovo je izabran za predsednika Kenije.
8. 8. -- Najmanje 100 osoba je poginulo, a nekoliko hiljada povređeno u razornom zemljotresu jačine 6,2° Rihterove skale koji je pogodio kinesku pokrajinu Sičuan.
6. 8. -- Juniorska košarkaška reprezentacija Srbije osvojila je titulu šampiona Evrope u finalu pobedivši Španiju sa 74 : 62.
6. 8. -- Holandija je porazila Dansku sa 4 : 2 u finalu Evropskog prvenstva u fudbalu za žene.
3. 8. -- Brazilski fudbaler Neymar se priključio francuskom klubu Paris Saint-Germain za rekordnu transfernu naknadu od 222 miliona eura.

Jul

29. 7. -- Hrvatska vaterpolo reprezentacija pobjedom nad reprezentacijom Mađarske osvojila titulu prvaka svijeta.
28. 7. -- Vrhovni sud Pakistana u presudi povodom istrage vezane uz skandal Panama Papers odlučio da dosadašnji premijer Nawaz Sharif ne smije obavljati javne dužnosti sljedećih 10 godina, a nakon čega je Sharif podnio ostavku.
28. 7. -- Jeff Bezos, američki poslovni čovjek poznat kao osnivač i vlasnik Amazona, zahvaljujući porastu cijena dionica nakratko postao najbogatiji čovjek na svijetu, svrgnuvši sa te pozicije Billa Gatesa.
23. 7. -- Britanski biciklist Chris Froome po četvrti put osvojio Tour de France.
16. 7. -- U tenisu, Roger Federer i Garbiñe Muguruza osvojili naslove u pojedinačnim konkurencijama Prvenstava u Wimbledonu za 2017., pri čemu je osvajanjem devetnaestog Grand Slam naslova u muškoj pojedinačnoj konkurenciji i osmog naslova u Wimbledonu Federer postavio rekorde svih vremena.
15. 7. -- Iranska matematičarka Marjam Mirzahani, prva žena koja je dobila Fieldsovu medalju, umrla u 41. godini.

Jun

29. 6. -- Međunarodni arbitražni sud odlučio da Sloveniji pripada tri četvrtine Piranskog zaljeva kao i koridor za pomorski prolaz preko hrvatskih teritorijalnih voda.
21. 6. -- Saudijski princ i trenutni ministar obrane Muhamed bin Salman imenovan krunskim princom i prijestonasljednikom.
11. 6. -- Pobjedom Latvijke Jelene Ostapenko među ženama pojedinačno i Španca Rafaela Nadala među muškarcima pojedinačno zaključen Roland Garros za 2017.
8. 6. -- Na izborima za Parlament Ujedinjenog Kraljevstva najveći broj mjesta osvojila vladajuća Konzervativna stranka, ali je izgubila dotadašnju većinu, te je premijerka Theresa May najavila sastavljanje koalicijske vlade sa Demokratskom unionističkom partijom koja okuplja ulsterske unioniste.
7. 6. -- U terorističkim napadima na zgradu Iranskog parlamenta i Mauzolej Ruholaha Homeinija u Teheranu, za koje je odgovornost preuzeo ISIL, poginulo je 17, a ranjeno 43 ljudi.
5. 6. -- Saudijska Arabija, Egipat, Ujedinjeni Arapski Emirati i Bahrein prekinuli diplomatske odnose sa Katarom, optuživši njegovu vladu za subverzivno djelovanje, podršku terorizmu, odnosno al Qaedi i ISIS-u.
5. 6. -- Crna Gora postala 29. članica NATO-a.
1. 6. -- Predsjednik SAD-a Donald Trump objavio povlačenje SAD-a iz Pariškog sporazuma o ublažavanju klimatskih promjena.

Maj

31. 5. -- Zoran Zaev, vođa makedonskih socijaldemokrata, preuzeo dužnost premijera Makedonije i vodstvo koalicijske vlade nakon što mu je predsjednik Đorge Ivanov pristao dati mandat, čime je okončana višemjesečna ustavna kriza.
25. 5. -- Lukas Papadimos, bivši grčki premijer i potpredsjednik Evropske centralne banke, ranjen u bombaškom atentatu.
22. 5. -- Najmanje 22 osobe su poginule u napadu bombaša samoubice na koncert Ariane Grande u Manchester Areni u Manchesteru.
20. 5. -- Hasan Ruhani, trenutni predsjednik Irana, pobijedio u prvom izbornom krugu i osigurao drugi mandat.
19. 5. -- Švedske vlasti objavile obustavu kaznenog progona Juliana Assangea.
13. 5. -- Salvador Sobral, predstavnik Portugala, pobijedio na Eurosongu 2017. sa pjesmom Amar pelos dois.
12. 5. -- Izveden masovni hakerski napad u kome je ransomware program WannaCry onesposobio veliki broj kompjutera u 99 zemalja širom svijeta, izazavši smetnje i prekid rada niza poduzeća i javnih institucija, uključujući bolnice.
9. 5. -- James Comey, direktor FBI-a, smijenjen prema odluci američkog predsjednika Donalda Trumpa nakon višemjesečnih kontroverzi vezanih uz istrage za i poslije predsjedničkih izbora.
9. 5. -- Moon Jae-in, liberalni kandidat poznat po zalaganju za smirivanje napetosti i diplomatsko rješenje sporova sa Sjevernom Korejom, izabran za predsjednika Južne Koreje.
7. 5. -- Emmanuel Macron, nezavisni proevropski kandidat, pobijedio Marine Le Pen, euroskeptičnu kandidatkinju Nacionalnog fronta na izborima za predsjednika Francuske.

April

29. 4. -- Turske vlasti blokirale pristup Wikipediji.
27. 4. -- U Skoplju makedonski nacionalistički demonstranti upali u zgradu Sobranja tokom sjednice na kojoj je za predsjednika izabran Talat Džaferi, prilikom čega je ozlijeđeno nekoliko desetaka ljudi, uključujući vođu prozapadne opozicijske stranke SDSM Zorana Zaeva.
23. 4. -- Emmanuel Macron, nezavisni proevropski kandidat i bivši bankar, i Marine Le Pen, euroskeptična kandidatkinja radikalno desne stranke Nacionalni front, plasirali su se u drugi krug francuskih predsjedničkih izbora.
16. 4. -- Građani Turske tijesnom većinom na referendumu prihvatili ustavne promjene kojima se, po prijedlogu trenutnog predsjednika Recepa Tayyipa Erdogana, trebala ukinuti funkcija premijera, a sve izvršne ovlasti preuzeti predsjednik; promjene, koje će formalno na snagu stupiti nakon parlamentarnih izbora 2019. godine, tako u Turskoj ukidaju parlamentarni i uvode predsjednički sistem vladavine.
15. 4. -- Emma Morano, posljednja živuća osoba rođena prije 1900., umrla u 118. godini.
8. 4. -- Američki ratni brodovi ispalili 59 projektila Tomahwak na sirjisku zrakoplovnu bazu; napad koji je zapovijedio predsjednik Donald Trump nakon napada kemijskim oružjem na sirijske pobunjenike u području Idliba, predstavlja prvi slučaj da su američke snage namjerno napale snage predsjednika Bašara al-Asada, odnosno novu eskalaciju građanskog rata u kome Asadove snage ljudstvom na terenu podržava Rusija.
4. 4. -- Tim Berners-Lee dobio Turingovu nagradu za izum World Wide Weba, prvog web browsera te protokolâ i algoritamâ koji omogućuju skaliranje Weba.
2. 4. -- Lenin Moreno, kandidat ljevice, porazio desničarskog kandidata Guillerma Lassa u drugom krugu predsjedničkih izbora u Ekvadoru.
2. 4. -- Aleksandar Vučić, premijer Srbije i kandidat vladajuće Srpske napredne stranke, izabran za predsednika u prvom krugu izbora.

Mart

30. 3. -- Deklaracija o zajedničkom jeziku predstavljena bosanskohercegovačkoj, crnogorskoj, hrvatskoj i srpskoj javnosti kojoj je istodobno upućen poziv na potpisivanje.
29. 3. -- Vlada Therese May formalno aktivirala mehanizam prema čl. 50. Lisabonskog ugovora čime je pokrenuto razdruživanje Ujedinjenog Kraljevstva od Europske unije.
26. 3. -- Prozapadna desničarska stranka GERB bivšeg premijera Bojka Borisova pobedila na parlamentarnim izborima u Bugarskoj.
22. 3. -- Svjetska meteorološka organizacija dopunila s dvanaest novih tipova oblaka Međunarodni atlas oblaka, što je prvo ažuriranje službene sheme klasifikacije oblaka od 1986.
17. 3. -- U Kairu otkrivena kolosalna staroegipatska statua koja, prema preliminarnoj identifikaciji, prikazuje faraona Psamtika I.
16. 3. -- Američki gitarist, pjevač i pionir rock and rolla Chuck Berry umro u 91. godini.
15. 3. -- Na parlamentarnim izborima u Nizozemskoj VVD, vladajuća proevropska stranka premijera Marka Ruttea odnijela pobjedu nad opozicijskom euroskeptičnom i antimigrantskom strankom Strankom za slobodu Geerta Wildersa.
9. 3. -- Ustavni sud Koreje je smenio predsednicu Južne Koreje Park Geun Hje zbog korupcijskog skandala.
3. 3. -- Sirijska vojska uz podršku ruskih snaga ponovno zauzima Palmiru, koju su nekoliko mjeseci ranije, koristeći njenu zauzetost bitkom za Alep zauzele snage ISIL-a.
2. 3. -- Ustavni sud Hrvatske donio presudu kojom je, 26 godina nakon podnošenja, odbačen zahtjev pro life aktivista da se zabrani pobačaj, ali također naložio da se trenutno važeči Zakon o zdravstvenim mjerama za ostvarivanje prava na slobodno odlučivanje o rađanju djece, donesen u SR Hrvatskoj 1978. godine, u roku od dvije godine uskladi s Ustavom Republike Hrvatske.

Februar

28. 2. -- Znanstvenici objavili otkriće mogućih mikrofosila u sjevernokvebečkim stijenama datiranima u razdoblje prije 3,77 do 4,28 milijardi godina, što ih potencijalno čini najstarijim poznatim fosilima s početka života na Zemlji.
28. 2. -- Najmanje 1 osoba je poginula i 25 povređeno, posle dve eksplozije u Tehničko-remontnom zavodu u Kragujevcu.
26. 2. -- U Los Angelesu održana 89. dodjela Oscara, koju je vodio Jimmy Kimmel. Nagradu za najbolji film osvojio je Moonlight, dok je najviše nagrada, njih šest, osvojio mjuzikl La La Land. Nagrade za najboljeg glumca i glumicu osvojili su Casey Affleck i Emma Stone.
22. 2. -- Astronomi objavili da zvijezdu TRAPPIST-1 prati sedam egzoplaneta od kojih neki orbitiraju unutar njezine habitabilne zone.
13. 2. -- General Michael T. Flynn podnio ostavku na mjesto savjetnika za nacionalnu sigurnost u administraciji američkog predsjednika Donalda Trumpa nakon kontroverzi i istrage kontraobavještajnih službi zbog neprimjerenih kontakata sa ruskom vladom.
6. 2. -- 51. po redu Super Bowl završio pobjedom New England Patriotsa nad Atlanta Falconsima sa rezultatom 34-28 u jedinoj takvoj utakmici koja je ušla u produžetke, i nakon rekordnog zaostatka od 28-3 u trećoj četvrtini.
2. 2. -- U Zagrebu u 84. godini umro Predrag Matvejević, publicist, književni teoretičar i esejist.