Edward Gierek

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Edward Gierek
Edward Gierek

Gierekov portret iz 1980-ih


Mandat
20. decembar 1970. – 6. septembar 1980.
Prethodnik Władysław Gomułka
Nasljednik Stanisław Kania

Rođenje 6. januar 1913.
Porąbka (danas kvart Sosnowieca, Kongresna Poljska
Smrt 6. jul 2001.
Cieszyn. (Narodna Republika Poljska)
Politička stranka Poljska ujedinjena radnička partija (1948–1981)
Supružnik Stanisława Gierek
Zanimanje političar

Edward Gierek (Sosnowiec (Porąbka), 6. januar 1913. - Cieszyn, 29. jul 2001.) bio je od 1970. do 1980. Prvi sekretar Centralnog komiteta Poljske ujedinjene radničke partije i politički lider Narodne Republike Poljske.[1]

Biografija

[uredi | uredi kod]

Nakon što mu je otac rudar poginuo u rudarskoj nesreći u Šleskoj, Gierek je sa majkom 1923. emigrirao u Francusku,[1] u kojoj od 1926. radi kao rudar.[2]

Od 1931. je član Komunističke partije Francuske.[1] Iz Francuske je zbog sudjelovanja u štrajku deportiran je u Poljsku 1937.[2]

Nakon tog u periodu 193748 živi u Belgiji, u kojoj se uključio u rad Komunističke partije, a od 1941. i u pokret otpora. U periodu 1946–48 bio je predsjednik Nacionalnog vijeća Poljaka u Belgiji, a od 1946. je član Poljske radničke partije.[2]

Gierek se vratio u Poljsku 1948. i organizirao rad Poljske radničke partije u Gornjoj Šleskoj, industrijski najrazvijenijoj poljskoj regiji.[1] Od 1954. radi kao direktor odjela za tešku industriju, a dvije godine kasnije izabran je za člana Politbiroa (koji je tad imao 11 članova) Poljske ujedinjene radničke partije.[1] Za razliku od tvrdolinijaša iz moskovske frakcije partije, Gierek je bio pristalica umjerenjačkog nacionalnog pomirenja ili prilagođavanja sovjetske partijske linije nacionalnim i kulturnim okolnostima Poljske.[1]

Kad je zemlju zahvatio val radničkih demonstracija i štrajkova, zbog velikog poskupljenja hrane kog je najavio vođa partije Władysław Gomułka neposredno prije Božića 1970, Gierek je izbio u prvi plan kao njegov nasljednik.[1]

Gierek je preuzeo dužnost Prvog sekretara Centralnog komiteta partije 20. decembra, obećajući da će poboljšati standard građana i preispitati dotadašnju vladinu ekonomsku politiku.[1]

Gierek je inicirao čitav set reformi, uključujući otvaranje poljskog tržišta zapadnim proizvodima, liberalizirao je putovanja u inozemstvo i smanjio nepotizam u partiji.[1] Te su mu promjene donjele popularnost, ali je poljska privreda i nadalje nastavila nazadovati, jer su krediti koje je uzeo na Zapadu da modernizira privredu bili loše plasirani. S druge strane inozemni dug je narastao na oko 40 milijardi $, pa je zemlju zahvatila velika inflacija.[1]

Kriza je dovela do vala radničkih štrajkova i demonstracija u septembru 1980. Zbog toga je Gierek smjenjen sa položaja, te je umjesto njega za sekretara izabran Stanisław Kania.[1] Ubrzo nakon toga je 1981. izbačen iz partije, a nakon uvođenja ratnog stanja u decembru 1981. čak je i interniran.[2]

Nakon političkog umirovljenja 1993. objavio je memoarsku knjigu; Smak zycia: Pamietniki (Okus života, uspomene)[3] i Dnevnici (1993)

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Edward Gierek (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 15.04.2021. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Edward Gierek (poljski). Encyklopedia PWN. Pristupljeno 15.04.2021. 
  3. Smak zycia: Pamietniki (poljski). Amazon. Pristupljeno 15.04.2021. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]