Lancashire
Lancashire
| |
|---|---|
_in_England.svg)
| |
| U sastavu | Engleske |
| Upravni oblik | grofovija |
| Glavni grad | Preston |
| Lord poručnik Visoki šerif |
Rt Hon Shuttleworth John Barnett |
| Površina | 2903 km² |
| Stanovništvo | 1.460.893 |
| Gustoća | 503 stanovnika na km² |
Lancashire (čita se Lankašir, skraćeno Lancs) je historijska, ceremonijalna i nemetropolitanska grofovija na sjeverozapadu Engleske.[1]
Geografija[uredi | uredi kod]
Lancashire leži u regiji Sjeverozapadne Engleske. Ima površinu od 2903 km², na kojoj živi 1,460.893 stanovnika.[1]
Graniči na sjeveru sa Cumbrijom, na istoku grofovijama Sjevernog i Zapadnog Yorkshirea, na jugoistoku s Velikim Manchesterom i na jugozapadu s Merseysideom. Na zapadu mu je granica Irsko more.
Grad Preston na zapadu Lincolnshira je administrativni centar.[1]
Lancashire je administrativno podijeljen na 12 distrikta; West Lancashire, Chorley, South Ribble, Fylde, City of Preston, Wyre, City of Lancaster, Ribble Valley, Pendle, Burnley, Rossendale, Hyndburn i dvije unitarne jedinice Blackburn i Darwen i Blackpool.[1]
Historijski Lancashire obuhvaćao je puno veći teritorij, jedan manji dio koji danas pripada Cumbriji, dobar dio današnje grofovije Merseyside uključujući i grad Liverpool i većinu metropolitanske grofovije Veliki Manchester uključujući i sam historijski centar grada Manchestera.[1]
Lancashire se geografski može podjeliti na dvije glavne fizičke regije. Na istoku su to dijelovi masiva Pennines, formirani od pješčenjaka i škriljavca, čiji su najviši vrhovi Wards Stone (560 m), Pendle (558 m) i Fair Snape 518 (m). A na jugu nizina ispod koje leže naslage ugljena, okružena tresetištima.[1]
Najveća rijeka je Ribble, koja izvire u Penninesu i teče jugozapadno do estuarija u Irsko more kod Prestona.[1]
Niska obala razvedena velikim Zaljevom Morecambe i estuarijem Ribbla, pruža odlične uvjete za smještaj luka i ljetovališta.[1]
Količine oborina smanjuju se prema zapadu, od nekih 1500 mm godišnje na višim djelovima do nekih 760 mm po obalnoj ravnici.[1]
Historija[uredi | uredi kod]
Nalazišta iz prahistorije svjedoče o tom da su visoravni Lancashira vrlo rano naseljene. Neolitski predmeti su pronađeni su po tresetištima oko Rochdala, a oni iz brončanog doba kod Winmarleigha, Colne i Pillinga. Megalita ima kod Furnessa. Iz rimskih vremena ostali su ostatci Mamucijuma (današnji Manchester fortifikacije koja ukazuju na stratešku važnost toga kraja.
Tokom 7. i 8. vijeka Angli, jedno od anglosaksonskih plemena, prodrlo je u taj kraj i osnovalo Kraljevstvo Northumbrija kojim su tokom 9. vijeka ovladali danski Vikinzi. Brojni toponimi naselja na zapadu ukazuju da su ih osnovali nordijski kolonisti.[1]
Lancashire je za srednjeg vijeka bio siromašan kraj, iznuren graničnim ratovima sa Škotskom, pandemijom Crne smrti i dugotrajnim ratovima dviju ruža. U to vrijeme i monaštvo je bilo jako, zahvaljujući velikim samostanima u Whalleyu i Lancasteru, tako da su brojni Lankaširci ostali vjerni katoličanstvu, čak i nakon reformacije.[1]
Ključ za privredni razvoj regije bila je tekstilna industrija. Tokom 16. i 17. vijeka gradovi Lancashira počeli su prosperirati zahvaljujući proizvodnji lanenog platna (na zapadu) i vunenih tkanina (na istoku). Industrijska revolucija nastala je u Lancashiru tokom 18. vijeka podizanjem predionica pamuka, koje su koristile hidroenergiju za pokretanje mehaničkih razboja i usvojile tvornički sistem. Nakon 1789. korištenje parnih mašina povećalo je njihovu efikasnost, tad se otpočelo sa intenzivnim iskapanjem ugljena. i željezne rude iz Furness, koji se isporučivao željezarama, a kasnije brodogradilištima u Barrow-in-Furnessu.[1]
Industrijski razvoj rezultirao je naglim rastom gradova, kao što su Manchester, Bolton i Blackburn. I Liverpool se povećao kao glavna luka za transport lankaširskih industrijskih proizvoda. Tad su izrađeni brojni kanali i željezničke pruge kojim su novi industrijski gradovi povezani sa urbanim centrima Manchesterom i Liverpoolom.[1]
Nakon reforme lokalne uprave, Lancashire je 1974. znatno smanjen jer su iz njega izdvojeni Liverpool i Manchester koji su postali metropolitanske grofovije Merseyside i Greater Manchester.
Privreda[uredi | uredi kod]
Tekstilna industrija i rudarstvo, grane koje su omogućile prosperitet toga kraja, počele su kolabirati tokom 20. vijeka.
Nakon ekonomske krize krajem 20. vijeka, privreda Lancashira počela se stablilizirati kao konglomerat lake industrije, inženjerstva i uslužnih djelatnosti. Gusta mreža autoputeva danas nadopunjuje željezničku mrežu.[1]
Plodne ravnice i nadalje su važne poljoprivredne zone, po distriktu Fylde uzgajaju se krave muzare za mlijeko, a povrtlarstvo je razvijeno sjeverno i južno od estuarija Ribble.[1]
Lancaster i Preston su trgovački i industrijski centri, dok su brojni obalni gradovi (Blackpool, Lytham St Annes, Morecambe i Fleetwood) turističke destinacije.[1]
