Zamak Kuressaare
Kuressaare linnus | |
|---|---|
 | |
| Mjesto | Kuressaare |
| Država |  Estonija
|
| Vrijeme gradnje | prva trećina 14. vijeka-kraj 18. vijeka |
| Obnova | 20. vijek |
| Naručitelj | Biskupija Ösel-Wiek |
| Vlasnik | Muzej grada Kuressaare |
| Korisnik | Muzej grada Kuressaare |
| Tip građevine | Zamak - Utvrda |
| Arhitektonski stil | Kasna gotika |
| Koordinate: 58°14′N 22°28′E / 58.233°N 22.467°E | |
Zamak Kuressaare (estonski: Kuressaare linnus, njemački: Schloss Arensburg) je zamak u gradu Kuressaare na otoku Saaremaa na zapadu Estonije.[1]
Izgradnja zamka usko je povezana sa otporom paganskih stanovnika otoka Saaremaa Livonskom bratstvu mača. Tako da je on tek 1227. kao posljednja estonska enklava podpao pod vlast Reda.[1]
Nakon tog je između 1228. - 1234. nastala mala feudalna kneževina na prostoru današnjeg Okruga Lääne i Zapadnoestonskog arhipelaga - Biskupija Ösel-Wiek (Saare-Lääne) na površini od nekih 7600 km². Sjedište biskupije od 1265. bio je grad Haapsalu na kopnu.[1]
Kao biskupska rezidencija na otoku Saaremi - zamak Kuressaare jedna je od najzanimljivijih i najbolje očuvanih fortifikacija u Estoniji. Za razliku od brojnih drugih estonskih srednjovjekovnih zamaka Kuressaare je preživio Livonski rat (1558.-83.) i nastavio se razvijati pod novim vlasnicima.[1]
Biskupski zamak podignut je tokom 14. vijeka u kasnogotičkom stilu. To je 3-katna građevina samostanskog tipa podignuta u strogo četverokutnom tlocrtu, sa moćnim 7-katnim obrambenim tornjem na sjevernom uglu i vitkom 6-katnom Stražarskom kulom na istočnom uglu.[2]
Najkasnije početkom 17. vijeka srednjovjekovni biskupski zamak sa pomoćnim objektima postao je utvrda sa bedemima i bastionima.[1]
Historija zamka Kuressaare može se podijeliti na najmanje četiri velika perioda, koji su nazvani po bivšim vlasnicima; Biskupski period (prva polovica 14. vijeka - 1559.), Danski period (1559. - 1645.), Švedski period (1645.-1721.) i Ruski period (1721.-1918.).[1]
Gradnja najstarijeg dijela utvrde- biskupskog zamka, započela je u prvoj trećini 14. vijek, a dovršena je sa izgradnom prvog bedema krajem istog vijeka. Od tog bedema sačuvan je samo podzemni dio, tako da je danas samo njegov južni ugao otkopan i izložen.[1]
Kao druga rezidencija Biskupije Ösel-Wiek Zamak Kuressaarese je brzo dograđivan. Već sredinom 16. vijeka cijeli kompleks je već bio okružen novim bedemom sa najmanje jednim velikim i šest ugaonih tornjeva. Od tih tornjeva preživio je jedino Barutni koji je restauriran za Švedskog perioda. Topovski toranj u sjevernom uglu je restauriran 1970-ih, a istočni i jugoistočni tornjevi otkopani su tek 2010. i restaurirani.[1]
Posljednji biskup Johann von Münchhausen prodao je Zamak Kuressaare 1559. danskom kralju. U Danskom periodu dogodila se najveća promjena kad je srednjovjekovni zamak postao utvrda. Izgrađeni su prvi bastioni okruženi glasijama i jarkom, od njih danas nema tragova.[1]
Za Švedskog perioda koji je počeo u augustu 1645. kad je otok Saaremaa pripao Švedskoj, Utvrda Kuressaare dobila je formu koju danas poznajemo.[1]
Najopsežniji građevinski radovi odvijali su se u posljednjem kvartalu 17. vijeka i trajali do Velikog sjevernog rata. Izvedeni su pod vodstvom poznatog vojnog inženjera Erika Dahlbergha, bastioni i bedemi su ojačani, podignuti ravelini i okruženi novim glasijama.[1] Utvrda je dobila stalni garnizon u kom je za mira boravila posada od stotinjak ljudi, a u ratu i preko 1000.
Najviše oštećenja utvrda je doživila za Velikog sjevernog rata, iako se švedski garnizon zbog kuge, predao ruskoj vojsci bez otpora 8. septembra 1710. Rusi su iz predostrožnosti u aprilu 1711. minirali zamak, raznijeli bastione, Topovski toranj i zapalili pomoćne zgrade.[1] Utvrda je nakon tog dekadama ostala u ruševinama, neke od prostorija služile su kao skladište za žito, sve do prve polovice19. vijeka.[1]
Radovi na restauraciji započeli su tek 1788. i trajali su do kraja 18. vijeka. Najveća promjena bila je izgradnja donjeg ugla sjevernog bastiona i izgradnja novih garnizonskih zgrada.
Zbog izmijenjene političke situacije Utvrda Kuressaare izgubila je na važnosti u prvoj polovici 19. vijeka, pa je 1834. izbačena sa popisa utvrda Ruskog Carstva i nekoliko godina kasnije prodana Viteškom redu Saaremaa.[1]
Tokom 20. vijeka utvrda je više puta restaurirana,pa se počela koristiti u javne svrhe u podrum su useljene banka i arhiv, a od 1913. na katu je smješten muzej.[1]
Danas se u njemu održavaju brojni sportski i kulturni događaji na otvorenom.[2]
Od 1997. čitav kompleks utvrde je vlasništvo Muzeja Saaremaa, samo ravelini i glasije pripadaju gradu.[1]
Zamak Kuressaare je kao kulturno dobro - 2002. uvršten na listu kandidata za UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi.[2]
- History of the castle and fortress Arhivirano 2020-08-29 na Wayback Machine-u (en)
