Wincenty Witos

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Wincenty Witos
Wincenty Witos

Witosov portret sa suđenja 1931


Mandat
24. jul 1920. – 19. septembar 1921.
Prethodnik Władysław Grabski
Nasljednik Antoni Ponikowski
Mandat
18. maj 1923 – 19. decembar 1923
Prethodnik  Władysław Sikorski
Nasljednik Władysław Grabski
Mandat
10. maj 1926. – 14. maj 1926.
Potpredsjednik   Aleksander Skrzyński
Potpremijer(i)   Kazimierz Bartel

Rođenje 21. januar 1874.
selo Wierzchosławice pored Tarnówa, Austro-Ugarska
Smrt 31. oktobar 1945.
Krakov, Poljska
Politička stranka Poljska narodna partija-Piast
Poljska narodna partija
Zanimanje seljak

Wincenty Witos (selo Wierzchosławice pored Tarnówa, 21. januar 1874. - Krakov, 31. oktobar 1945.) bio je lider Poljske narodne partije-Piast, a nakon tog i Poljske narodne partije, državnik koji je tri puta (1920.-21., 1923., 1926.) bio poljski premijer.[1]

Biografija

[uredi | uredi kod]

Witos se kao seosko dijete nije bog zna kako školovao (završio je samo dva razreda osnovne škole), pa je isprva radio kao drvosječa. Nedostatak je nadoknadio samobrazovanjem, pa od 1893. radi kao novinar - dopisnik lista Prijatelj Naroda.[2]

Witos je u periodu 1908.-14. bio član austrougarskog galicijskog Sejma (dijeta) a od 1911.-18. i poslanik u Donjem domu Carevinskog vijeća.[1]

Nakon Prvog svjetskog rata izabran je u Sejm, novoosnovane Republike Poljske.[1] Ubrzo je postao predsjednik Poljske narodne partije-Piast, u to vrijeme najjače partije u Sejmu.

Od jula 1920. do septembra 1921. bio je premijer koalicione vlade sastavljene od brojnih partija. Nakon tog je od maja do decembra 1923. ponovno premijer u novoj vladi, koja nije dugo trajala, jer nije uspjela obuzdati inflaciju i nemire koji su zahvatili zemlju.[1]

Witos koji je u mladosti bio sklon ljevici, vremenom je postao konzervativan pa kad je maju 1926. dobio mandat da formira je svoju treću koalicionu vladu, taj put izabrao je za ministre isključivo ljude desnih partija. U roku od nekoliko dana, njegov kabinet je srušen u državnom udaru koji je vodio nacionalni heroj Józef Piłsudski.[1]

Nakon udara Witos je postao jedan od lidera opozicije, organizator brojnih seljačkih demonstracija i štrajkova. Zbog tog je 1930. zatvoren[1], na suđenju u Brestu koje se proteglo od 1931.-32. prvo je oslobođen pa na kraju osuđen je na 1,5 godina zatvora. Kao veliki zagovornik ujedinjenja opozicije, inicirao je osnivanje Poljske narodne partije 1931.[2]

Da izbjegne zatvor od 1933. do 39. živi u Čehoslovačkoj, iz koje i nadalje rukovodi Poljskom narodnom partijom. U zemlju se vratio u martu 1939. kad je Treći Reich okupirao Čehoslovačku, ubrzo je uhapšen ali je pušten i amnestiran u oktobru 1939.[2]

Period od 1939.- 41. na početku Drugog svjetskog rata, proveo je u kućnom pritvoru u Wierzchosławicama, u kom su ga Nacisti bezuspješno pokušavali nagovoriti da formira kvislinšku vladu. Ponovno je uhapšen u martu 1945. ovaj put od NKVD-a, koji ga je pokušao nagovoriti da se pridruži prosovjetskim snagama, što je on odbio, pa je nakon četiri dana pušten.[2]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Wincenty Witos (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 24.05.2021. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Witos Wincenty (poljski). Encyklopedia PWN. Pristupljeno 25.05.2021. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]