Wincenty Witos
| Wincenty Witos | |
|---|---|
 | |
| Mandat 24. jul 1920. – 19. septembar 1921. | |
| Prethodnik | Władysław Grabski |
| Nasljednik | Antoni Ponikowski |
| Mandat 18. maj 1923 – 19. decembar 1923 | |
| Prethodnik | Władysław Sikorski |
| Nasljednik | Władysław Grabski |
| Mandat 10. maj 1926. – 14. maj 1926. | |
| Potpredsjednik | Aleksander Skrzyński |
| Potpremijer(i) | Kazimierz Bartel |
| Rođenje | 21. januar 1874. selo Wierzchosławice pored Tarnówa, Austro-Ugarska |
| Smrt | 31. oktobar 1945. Krakov, Poljska |
| Politička stranka | Poljska narodna partija-Piast Poljska narodna partija |
| Zanimanje | seljak |
Wincenty Witos (selo Wierzchosławice pored Tarnówa, 21. januar 1874. - Krakov, 31. oktobar 1945.) bio je lider Poljske narodne partije-Piast, a nakon tog i Poljske narodne partije, državnik koji je tri puta (1920.-21., 1923., 1926.) bio poljski premijer.[1]
Biografija[uredi | uredi kod]
Witos se kao seosko dijete nije bog zna kako školovao (završio je samo dva razreda osnovne škole), pa je isprva radio kao drvosječa. Nedostatak je nadoknadio samobrazovanjem, pa od 1893. radi kao novinar - dopisnik lista Prijatelj Naroda.[2]
Witos je u periodu 1908.-14. bio član austrougarskog galicijskog Sejma (dijeta) a od 1911.-18. i poslanik u Donjem domu Carevinskog vijeća.[1]
Nakon Prvog svjetskog rata izabran je u Sejm, novoosnovane Republike Poljske.[1] Ubrzo je postao predsjednik Poljske narodne partije-Piast, u to vrijeme najjače partije u Sejmu.
Od jula 1920. do septembra 1921. bio je premijer koalicione vlade sastavljene od brojnih partija. Nakon tog je od maja do decembra 1923. ponovno premijer u novoj vladi, koja nije dugo trajala, jer nije uspjela obuzdati inflaciju i nemire koji su zahvatili zemlju.[1]
Witos koji je u mladosti bio sklon ljevici, vremenom je postao konzervativan pa kad je maju 1926. dobio mandat da formira je svoju treću koalicionu vladu, taj put izabrao je za ministre isključivo ljude desnih partija. U roku od nekoliko dana, njegov kabinet je srušen u državnom udaru koji je vodio nacionalni heroj Józef Piłsudski.[1]
Nakon udara Witos je postao jedan od lidera opozicije, organizator brojnih seljačkih demonstracija i štrajkova. Zbog tog je 1930. zatvoren[1], na suđenju u Brestu koje se proteglo od 1931.-32. prvo je oslobođen pa na kraju osuđen je na 1,5 godina zatvora. Kao veliki zagovornik ujedinjenja opozicije, inicirao je osnivanje Poljske narodne partije 1931.[2]
Da izbjegne zatvor od 1933. do 39. živi u Čehoslovačkoj, iz koje i nadalje rukovodi Poljskom narodnom partijom. U zemlju se vratio u martu 1939. kad je Treći Reich okupirao Čehoslovačku, ubrzo je uhapšen ali je pušten i amnestiran u oktobru 1939.[2]
Period od 1939.- 41. na početku Drugog svjetskog rata, proveo je u kućnom pritvoru u Wierzchosławicama, u kom su ga Nacisti bezuspješno pokušavali nagovoriti da formira kvislinšku vladu. Ponovno je uhapšen u martu 1945. ovaj put od NKVD-a, koji ga je pokušao nagovoriti da se pridruži prosovjetskim snagama, što je on odbio, pa je nakon četiri dana pušten.[2]
