Vrhovni sud SAD
| Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država
(en) Supreme Court of the United States | |
|---|---|
 | |
 | |
| Sjedište |  Washington, D.C. Sjedinjene Države |
| Mandat | doživotan |
| Formiranje | 24. 9. 1789. |
| Web | www.supremecourt.gov |
Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država (engl. Supreme Court of the United States), najviši je sud u SAD-u, nalazi se na čelu sudske vlasti SAD-a i predstavlja jedno od triju najviših tijela vlasti u zemlji.
Jedini je među američkim sudovima koji je ustanovljen u Ustavu SAD, za razliku od nižih sudova, ustanovljenih zakonima. Sud je ustanovljen na temelju članka III američkog ustava 1789. godine. Sjedište suda nalazi se u Washingtonu.
Djeluje kao žalbeni i, vrlo rijetko, prvostepeni sud u nizu sporova vezanih uz federalnu vlast. Mnogo je važnija njegova ovlast da sve akte zakonodavne i izvršne vlasti proglašava protuustavnim i time ih stavlja van snage, zbog čega ima daleko veću važnost nego slične institucije u drugim državama.
Suce Vrhovnog suda imenuje predsjednik SAD, a potvrđuje Senat. Mandat sudaca je doživotan. Iako formalno postoji procedura za opoziv sudaca Vrhovnog suda, niti jedan sudac u istoriji nije smijenjen sa položaja sudca Vrhovnog suda. Sudci Vrhovnog suda uobičajeno se u javnosti dijele na konzervativne, umjerene, liberalne tumače filozofije prava i pravne interpretacije. Svaki od sudaca ima po jedan glas pri donošenju odluka, i dok se mnoge odluke donose jednoglasno, u istaknutim slučajevima dolazi do ideoloških razmimoilaženja među sudcima.
Kolokvijalno, za sud se povremeno koristi skraćenica SCOTUS po analogiji skraćenice POTUS koja se koristi za predsjednika Sjedinjenih Američkih Država.
Istorija suda[uredi | uredi kod]
Ratifikacijom Ustava Sjedinjenih Američkih Država 1789. godine, člankom III ustava osnovan je i Vrhovni sud. Ovlasti suda definirane su u spomenutom III članku ustava. Vrhovni je sud jedini sud u Sjedinjenim Državama osnovan ustavom dok su drugi sudovi na federalnoj razini osnovani odlukom Kongres Sjedinjenih Država dok su niži osnivani i odlukom nadležnih saveznih država. Prva sjedica SAD-a bila je 2. februara 1790. godine do kada je pet od šest sudaca bilo imenovano. Šesti sudac nije imenovan sve do 12. maja 1790. godine. Kako je sud u ovome periodu imao samo šest sudaca, svaka je odluka istovremeno donošena i većinskim i dvotrećinskim glasanjem. Ipak, Kongres je 1789. godine donio odluku da u tadašnjim okolnostima kvorum od četiri sudca može donositi odluke.
Članovi suda[uredi | uredi kod]
U oktobru 2016. sud je imao 8 članova nakon što je 13. februara 2016. preminuo sudac Antonin Scalia na čije upražnjeno mjesto do tada nije imenovan novi sudac.
| Ime i prezime | Datum i mjesto rođenja | Imenovao | Rezultat glavovanja u Senatu | Starost pri imenovanju | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
januar 27, 1955 (age 68) Buffalo, New York |
George W. Bush | 78–22 | 50 | ||
|
juli 23, 1936 (age 87) Sacramento, California |
Ronald Reagan | 97–0 | 51 | ||
|
juni 23, 1948 (age 75) Pin Point, Georgia |
George H. W. Bush | 52–48 | 43 | ||
|
mart 15, 1933 (age 90) Brooklyn, New York |
Bill Clinton | 96–3 | 60 | ||
|
august 15, 1938 (age 85) San Francisco, California |
Bill Clinton | 87–9 | 55 | ||
.jpg)
|
april 1, 1950 (age 73) Trenton, New Jersey |
George W. Bush | 58–42 | 55 | ||
|
juni 25, 1954 (age 69) The Bronx, New York |
Barack Obama | 68–31 | 55 | ||
|
april 28, 1960 (age 63) New York, New York |
Barack Obama | 63–37 | 50 | ||
|
Upražnjeno mjesto |
||||||
Demografija suda[uredi | uredi kod]
U svom današnjem sastavu (oktobar 2016) sud ima 3 ženska i 5 muških sudaca. Jedan od sudaca je afroamerikanac, jedna je hispanoamerikanka dok su ostali nehispano bijelci. 5 sudaca su rimokatolici, a tri su jevreji. Svih osam sudaca studiralo je na nekom od univerziteta Ivy lige. Četiri dolaze iz savezne države New York, dva iz Kalifornije i po jedan iz New Jerseya i Džordžije.
U XIX vijeku svi sudci Vrhovnog suda bili su evropskog, uobičajeno sjevernoevropskog porijekla i gotovo isključivo protestanti. U tom se periodu pažnja posvećivala ujednačenoj regionalnoj zastupljenosti sudaca iz raznih dijelova zemlje, umejsto na vjersku, etničku i rodnu ravnopravnost.
Najveći broj sudaca bili su protestanti, uključujući 39 episkopalaca, 19 prezbiterijanaca, 10 unitarijanaca, 5 metodista i 3 baptista.[1][2] Prvi sudac katolik imenovan je 1836. godine, a prvi jevrej 1916. godine. Od tada je više katolika i jevreja imenovano na položaj sudaca, da bi se u posljednjim godinama trend promijenio i nakon penzionisanja sudca John Paul Stevensa 2010. godine sud je prvi put u istoriji bio bez i jednog protestanta.[3]
Prvi sudac afroamerikanac bio je Thurgood Marshall 1967. godine, a prva žena Sandra Day O'Connor 1981. godine. Prvi sudac italijanskog porekla bio je konzervativac Antonin Scalia imenovan 1986. godine. Prva hispanoamerikanka u istoriji suda je Sonia Sotomayor imenovana od strane predsjednika Obame 2010. godine.
Plate sudaca[uredi | uredi kod]
U periodu od 2009. do 2012. plate sudaca suradnika (engl. associate justices) iznosile su $213,900 dok su plate predsjedavajućih sudaca (engl. chief justice) iznosile $223,500. Članak III, stavka 1 američkog ustavazabranjuje Kongresu da umanjuje plate sudaca koji su već započeli svoju službu. Kada sudac dosegne određenu starosnu granicu on može, ali nije obavezan, otići u mirovinu. Mirovina se određuje po uobičajenoj proceduri za federalne službenike, ali ne može biti niža od iznosa plate pri umirovljenju. Isto se pravilo o mirovinama odnosi i na druge sudce na federalnim sudovima.
Svjetonazor[uredi | uredi kod]
Iako su sudci nominirani od strane predsjednika na vlasti, oni ne predstavljaju njegovu stranku niti od stranaka primaju podršku pri kandidaturi i u radu. Sudci se bez obzira na to neformalno dijele na konzervativce, umjerenjake i liberale. Kandidature za položaj sudaca podržane su od strane političara kao pojedinaca.
Vidi još[uredi | uredi kod]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ „Religion of the Supreme Court”. adherents.com. January 31, 2006. Arhivirano iz originala na datum 2019-08-09. Pristupljeno July 9, 2010.
- ↑ Segal, Jeffrey A.; Spaeth, Harold J. (2002). The Supreme Court and the Attitudinal Model Revisited. Cambridge Univ. Press.. str. 183. ISBN 0-521-78971-0.
- ↑ Gibson, David (May 10, 2010). „No Protestants: A New Order in the Supreme Court”. Politics Daily. Arhivirano iz originala na datum May 13, 2010. Pristupljeno July 8, 2010.
