Vladičanski dvor u Novom Sadu
| Vladičanski dvor | |
| |
| Lokacija |  Novi Sad, Srbija
|
| Status | završena |
| Sagrađena | 1901. |
| Arhitekta | Vladimir Nikolić |
Vladičanski dvor se nalazi samom kraju Zmaj Jovine ulice u Novom Sadu. Dvor predstavlja jedno od najvrednijih arhitektonskih dela u Novom Sadu.
Prvi episkopski dvor u Novom Sadu sagradio je vladika Visarion Pavlović 1741. godine u neposrednoj blizini tek izgrađene Saborne crkve. Glavna fasada bila je okrenuta ka jednom zabarenom rukavcu Dunava, u pravcu današnje Riblje pijace. O velikom «smradu i dreki» mnogobrojnih žaba i nedostatku čistog vazduha i Sunca, kao o velikom problemu gospode bačkih episkopa, pisao je kasnije, krajem 19. veka, u svojim sećanjima, hroničar varoši Mihajlo Polit-Desančić. Utisak je da upravo zbog navedenih problema i nije bilo nekog većeg žaljenja kada je dvor srušen u bombardovanju juna 1849. godine.
Pitanje gradnje novog dvora pokrenuto je odmah 1849. godine. Projekat je izradio čuveni arhitekta Vladimir Nikolić 1899. godine, ali ga nije potpisao, što umesto njega čini Ferenc Rajhl. Ovo je urađeno zbog prašine koja se digla oko toga što je navodno patrijarh Georgije Branković protežirao svoje kumče Nikolića. Da bi se prašina slegla, Nikolić je ustupio svoj plan Rajhlu. Sam je to vrlo jednostavno prokomentarisao: «Napravio sam plan, Rajhl je potpisao, dvor se gradi i mirna Bačka».
Tako Novi Sad dobija jednu veoma atraktivnu, ali za građane i danas tajnovitu, palatu. Njen neobičan izgled nastao je kao posledica uticaja pravila koja su bila uspostavljena u bečkom klubu profesora Teofila Nanzena čiji je Nikolić bio član. Tako je fasada pored simbioze vizantijskih i istočnjačkih arhitektonskih i dekorativnih elemenata, poprimila i elementa srpskih srednjovekovnih manastira (bifore i trifore).
_-_bishop_palace.JPG)
Velika rezidencija bačkog episkopa završena je 1901. godine prilikom čega je vladika Mitrofan Šević upriličio prigodnu svečanost. Kao gosti, pored mnogih uvaženih ličnosti, bili su i patrijarh srpski, njegovo prvosveštenstvo gospodin Georgije Branković, zatim Pavle Peter kao predstavnik austrougarskih vlasti i Ilarion Ruvarac, veliki srpski književnik, duhovnik i istoričar.
Danas fasada Vladičanskog dvora privlači poglede prolaznika. Bifore na prozorima podsećaju na one čuvene studeničke, a romantični duh fasade upotpunjuje ambijent starog gradskog jezgra. Danas se u ovom zdanju nalazi sedište episkopa bačkog gospodina Irineja Bulovića, jednog od najškolovanijih sveštenika Srpske pravoslavne crkve i profesora na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu.
Ispred dvora, na mestu nekadašnjeg krsta od ružičastog mermera (premešten u portu Saborne crkve) nalazi se spomenik Jovanu Jovanoviću Zmaju postavljen 1984. godine. Pesnik je predstavljen u prirodnoj veličini u trenutku svoje šetnje koju je za života obavljao rutinski svaki dan baš ovim sokakom. Danas se oko spomenika organizuje centralna poslava Zmajevih dečjih igara.
