Velika poganska vojska

Karta s rutama pohoda Velike poganske vojske od 865. do 878.

Rekonstrukcija Vikinga, pripadnika Velike vojske, čiji su posmrtni ostaci pronaeni u Reptonu; danas se čuva Derby Museum

Velika poganska vojska (engleski: Great Heathen Army), također poznata i kao Velika vojska ili Velika danska vojska je naziv za veliku grupu Vikinga, uglavnom iz današnje Danske, koja je u drugoj polovici 9. vijeka napala i opustošila današnju Englesku, ali i zauzela veliki dio tamošnjih teritorija, a što je imalo značajne posljedice za dalji tok engleske historije.

Sam izraz potiče iz Anglosaksonske kronike; historičari vjeruju da se izraz "velika" odnosi na neuobičajeno veliki broj učesnika, s obzirom da su dotadašnje vikinške grupe, motivirane uglavnom pljačkom, bile relativno malobrojne, ali pokretne; za Veliku pogansku vojsku se pretpostavlja da je sadržavala stotine brodova i na hiljade ljudi, a što je omogućilo osvajanje, odnosno trajniju kontrolu zauzetih teritorija.

Vjeruje se kako su poticaj za stvaranje vojske bili uspješni pohodi Ragnara Lodbroka na današnju Francusku 845. godine, nakon čega je 850-ih opljačkan i opustošen veliki broj gradova, uključujući i Pariz. Ti su pohodi donijeli dragocjena iskustva za daleko veći i ambiciozniji pohod na Britaniju koja je sa svojom dugom obalom bila daleko ranjivija, a zbog političke razjedinjenosti i manje sposobna za obranu. Nordijske sage, pak, kao glavni motiv tumače navodnu Ragnarovu smrt od ruke northumbrijskog kralja Aelle koju su Ragnarovi sunarodnjaci i nasljednici htjeli osvetiti.

U svakom slučaju, vojska koju su na čelu bili Halfdan Ragnarsson i Ivar Bez Kostiju - koje sage nazivaju Ragnarovim sinovima - se, uz podršku Ubbe Ragnarssona, iskrcala u Istočnoj Angliji krajem 865. Tamo je stvoreno uporište iz koga je u ljeto 866. zauzeta Northumbrija, uključujući glavni grad York (koga su Vikinzi potom prozvali Jorvik). Godine 870. ili 871. se u Istočnoj Angliji ikrcala Velika ljetna vojska koju su činili Vikinzi iz Skandinavije na čelu sa Bagsecgom. Oni su se priključili Velikoj poganskoj vojsci i zajedno su osvojili Istočnu Angliju. Potom su se Vikinzi zaputili na zapad, prema anglosaksonskom kraljevstvu Mercija koga su uspjeli zauzeti do 874. godine.

Iste godine je došlo i do velikog naseljavanja Nordijaca na novoosvojene teritorije, a nova grupa se naselila 877. godine. Halfdan je potom otišao na sjever kako bi se borio protiv Pikta, dok se Guthrum nametnuo kao vikinški vođa na jugu. Godine 876. su Vikinzi izvojevali pobjedu nad Anglosaksoncima u bitci kod Warehama. Dalje napredovanje Velike poganske vojske je konačno uspio zaustaviti zapadnosaksonski kralj Alfred Veliki u bitci kod Ethanduna 878, nakon čega je sklopljen mirovni sporazum u Wedmoreu. Njime je Vikinzima, u zamjenu za odustajanje od daljih napada, priznata vlast nad osvojenim područjima. Ona su kasnije postala Kraljevina York, koja se uspjela održati sve do 950-ih.

Velika poganska vojska je prilikom svoje invazije opustošila brojne samostane, prilikom čega su nestali brojni vrijedni dokumenti, te zbog čega se historija Engleske i Britanije u ranom srednjem vijeku mora rekonsturirati prvenstveno na osnovu arheoloških artefakata i kasnijih, često nepouzdanih i polulegendarnih izvora. Sa druge strane je njen dolazak predstavljao poticaj dotada razjedinjenim anglosaksonskim kraljevstvima da stvore jedinstvenu državu, a istovremeno eliminirao Northumbriju i Merciju - jedine suparnike države Wessex pod čijim vladarima je to ujedinjenje sprovedeno.

Literatura

• Gardiner, Juliet, ed. The Penguin Dictionary of British History
• TimeRef - Viking Invasions