Uroš I Vukanović

Ukoliko ste tražili članak o kralju iz dinastije Nemanjića, vidite članak Uroš I Nemanjić (1243-1276).

Uroš I Vukanović
Srbija u vreme Uroša I Vukanovića
Titula	raški veliki župan
Period	1112–1145
Prethodnik	Vukan
Naslednik	Uroš II Primislav
Poreklo i porodica
Dinastija	Vukanovići (dinastija)

Uroš I Vukanović bio je raški veliki župan iz dinastije Vukanovića koji je vladao od 1112. do oko 1145. godine. Ime Uroš je srpsko i staroslovensko i koristili su ga i zapadno-slavenski kraljevi u Pomeraniji.

Mađari su, nakon što su odbačeni iz zapadne Evrope, težište svoje politike ovog vremena prenijeli na Balkansko poluostrvo. Njihova borbena linija prelazi Savu i Dunav. Prisilili su Hrvatsku na zajedničku državu sa mađarskim kraljem. Teže da se postepeno učvrste i u moravskoj dolini. Tako ulaze u sukobe sa Vizantijom pa im je želja da sa Srbijom budu u srdačnim odnosima, dok istovremeno žele Vizantinci da među Srbima nađu za sebe što pouzdanije poglavice. Oko 1127. god. došlo je do prvog rata između Vizantije i Mađarske.

Nakon surovih i krvavih međusobnih borbi pala je kraljevina Duklja, pa se zajedno sa Raškom ponovo našla pod Vizantijskom vlašću. U Rasu je sjedio predstavnik Vizantije. Podstaknuti od mađarskih ljudi Srbi su digli ustanak . Jednim prepadom oni zauzeše Ras. Grčki predstavnik, Kritopl, pobjegao je u Carigrad, gde ga je car dao obući u žensko odijelo, posaditi na magarca i tako voditi po prijestonici. Car sam krenu na Srbe, vjerovatno posle pohoda na Dunav, i pokori ih. Izvjesne zarobljenike preselio je čak u Nikomidiju.

Kralj mađarske Stevan II oženio je svog brata od strica, slijepog Belu, srpskom princezom Jelenom, Uroševom kćerkom, malo pred svoju smrt (1. marta 1131.). Ova srpsko-mađarska dvorska veza bila je od znatnog uticaja na razvoj daljih događaja. Kraljica Jelena i naročito njen brat Beloš, koji živi na mađarskom dvoru, vrše jak uticaj u Mađarskoj. Njihova politika je čvrsta, i miroljubiva. Za vlade Bele II i Jelenino dobili su Mađari Ramu, a možda i ostalu Bosnu. U osnivačkoj povelji manastira Čatara u Mađarskoj, na skupu u Ostrogonu, 1137. god., Bela II po daje bosansko vojvodstvo svom sinu Ladislavu. Ovu povelju osporava hrvatska istoričarka Nada Klaić, smatrajući je falsifikatom.

Posle smrti kralja Bele (1141. god.), regentsku vlast za njegova maloletnog naslednika Gezu I, vršili su kraljeva udovica Jelena i brat joj, palatin Beloš, koji je u dva navrata bio i hrvatski ban.

Literatura

• Georgije Ostrogorski, Prosveta Beograd, 1996 -Istorija Vizantije
• Vladimir Ćorović, Beograd, novembar 2001 - Istorija srpskog naroda
• Stanoje Stanojević, „Istorija srpskoga naroda“ (treće izdanje, reprint izdanja iz 1926), Beograd, 1989. ISBN 86-83639-01-0
• Božidar Ferjančić, „Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije II“ (fototipsko izdanje originala iz 1959), Beograd, 2007. ISBN 978-86-83883-08-0
• Andrija Veselinović Radoš Ljušić, „Srpske dinastije“ , Novi Sad, 2001. ISBN 86-83639-01-0
• Tibor Živković, „Portreti srpskih vladara (IX-XII)“ , Beograd, 2006. ISBN 86-17-13754-1

Reference

Prethodnik: Vukan

Veliki župan Raške (1112 - oko 1145)

Nasljednik: Uroš II Primislav