Univerzalna istorija
Univerzalna istorija je predstavljanje istorije čovečanstva kao jedne celine, kao koherentnog jedinstva putem univerzalne, kosmopolitske interpretacije istorijskih događaja i ličnosti, lišene nacionalističkih i religijskih okvira.
Stari vek[uredi | uredi kod]
Prva dela koja bi se mogla smatrati univerzalnom istorijom su nastala još u Starom veku, u Staroj Grčkoj u 4. veku pre nove ere, a u narednim vekovima pisanje univerzalne istorije je prisutno i u Starom Rimu, Kini,.. Biblija sadrži tekstove koji se smatraju univerzalnom istorijom.
Novi vek[uredi | uredi kod]
_-002.jpg)
Kada je u pitanju Zapadni svet, impuls da se proizvodi univerzalna istorija se izdvojio i postao uticajan u 18. veku u kojem su broji filozofi promovisali nove kosmopolitske ideologije.[1] Kolonijalno iskustvo (veliki broj država u Evropi su u 18. veku imale kolonije) je izložilo evropsko društvo uticaju izuzetno heterogenih kultura i civilizacija. Takođe treba imati u vidu da je 18. vek u eri prosvetiteljstva u kojoj je na ljudske aktivnosti presudno uticala želja da se rukovode racionalnim naučnim prosuđivanjem prilikom promene i oslobađanja okova običaja i spornih autoriteta zasnovanih na religiji, sujeverju, otkrovenjima i tradiciji, kako na individualnom tako i na društvenom nivou.[2] Koncept globalnog civilnog društva je nastao u prepoznatljivoj modernoj formi na osnovama univerzalizma 18. veka.[1] Krajem 18. veka je bila popularna ideja Evropskog jedinstva, bazirana na nečemu što Gibbon naziva „velikom republikom“, kako bi se istakle pozitivne posledice razvoja trgovine i proširile granice civilnog društva izvan granica pojedinačnog kraljevstva na nove, zajednički nacrtane na bazi zajednički deljenih interesa i vrednosti. Sen-Simon i njegovi sledbenici su imali viziju međunarodnog poretka kojim bi upravljale tehnokrate u interesu zajednice. Marks je svoj alternativni socijalistički program takođe bazirao na kosmopolitskim principima. I za jedne i za druge je progres bio univerzalno pravo koje se može realizovati.[1] Sve ove okolnosti su pružile adekvatno okruženje za razvoj univerzalističkih, globalnih, liberalnih i racionalnih perspektiva prilikom istraživanja društva i pisanja istorijskih radova.
Volter je u svom delu Essay on customs (1756) posmatrao razvoj svetske civilizacije u univerzalnom kontekstu, odbacujući i tradicionalne hrišćanske i nacionalne okvire i pod uticajem Žaka Beninj Bosijea i njegovog dela Discourse on the Universal history (1682) prvi napravio ozbiljan pokušaj da napiše istoriju sveta, eliminišući nacionalne i religijske okvire, naglašavao ekonomsku, kulturnu i političku istoriju. Kant je razvio ideju o univerzalno primenljivim moralnim imperativima i u svom delu Perpetual Peace (1795) izneo plan za ustanovljavanje kosmopolitskog liberalnog poretka koji bi rezultirao trajnim mirom. Unverzalizam 18. veka je iznedrio ideale koje je u modernoj formi moguće identifikovati kao moderno civilno društvo. Nastanak moderne istoriografije se vezuje za nemačke univerzitete u 19. veku i presudan uticaj Lepolda fon Rankea koji je insistirao na isključivom korišćenju čvrstih dokaza u vidu primarnih izvora dokazane autentičnosti a njegov kredo je bio da istoriju treba opisivati „onakvom kakva ona jeste“.[1]
Nacionalizacija istorije[uredi | uredi kod]
Nacionalizacija istorije ili Etnicizacija istorije [3] je izraz koji se u savremenoj istoriografiji koristi kao naziv za nacionalističku interpretaciju prošlosti, pripisivanjem nepostojećih ili preuveličavanjem postojećih nacionalnih atributa istorijskih događaja i ličnosti. Pojavom nacionalnih država u 19. veku globalni pristup u istraživanju istorije i pisanju istorijskih dela je postao neutemeljen u društvu i uglavnom bio zarobljen u okvire nacionalnih država tokom većeg dela 20. veka.[1] Uzroci nacionalizacije istorije su različiti, u zavisnosti od okolnosti u kojima se vrši nacionalizacija konkretne istorije, a mogu se identifikovati kao: proces formiranja modernih nacija u vidu nacionalnih preporoda, višedecenijska potisnutost nacionalističkih interpretacija istorije komunističkim, stvaranje novog nacionalnog identiteta za novonastale države tokom dekolonizacije i raspada multinacionalnih država posle svetskih ratova, školskih programa i potrebe za utvrđivanjem granica na bazi istorijski utemeljenog nacionalnog karaktera teritorija i naselja.
Perspektive globalizacije istorije[uredi | uredi kod]
Globalizacija istorije i njene perspektive su predmet proučavanja istoriografije i jedna od tema brojnih kongresa istoričara.[4][5] Postoje stavovi da će istorija uvek biti fluidna, raznovrsna i predmet konflikata, ali se sa druge strane uočava postojanje moguće perspektive da sve ovo bude potisnuto jakom političkom silom koju pokreće snažna ideologija, bazirana na ekonomskom interesu, ideologija globalizacije.[5]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „The History of Globalization - and the Globalization of History” (engleski). Pristupljeno 20. oktobar 2010. »In the case of the Western world, the impulse to produce a universal history gained distinction and influence in the eighteenth century, when the philosophes promoted a new, cosmopolitan ideology.«
- ↑ „The enlightment” (engleski). Cambridge University Press. 1995. Arhivirano iz originala na datum 2010-06-16. Pristupljeno 20. oktobar 2010. »Enlightenment was a desire for human affairs to be guided by rationality rather than by faith, superstition, or revelation; a belief in the power of human reason to change society and liberate the individual from the restraints of custom or arbitrary authority; all backed up by a world view increasingly validated by science rather than by religion or tradition. .«
- ↑ „Beyond the Nation: The Relational Basis of a Comparative History of Germany and Europe” (engleski). Pristupljeno 18. oktobar 2010. »„If a retrospective ethnicization or nationalization of history is to be avoided, any national labeling needs to be treated with great care.“ ili u prevodu Ukoliko naknadnu etnicizacija ili nacionalizaciju istorije treba izbegavati, pripisivanje bilo kakvih nacionalnih atributa treba vršiti veoma oprezno.«
- ↑ „Program 21st International Congress of Historical Sciences; 6) National Histories and the Globalization of History”. Arhivirano iz originala na datum 2011-02-25. Pristupljeno 22. oktobar 2010. »Program 21st International Congress of Historical Sciences Amsterdam 2010 I - THÈMES MAJEURS / MAJOR THEMES..... 6. Histoires nationales et mondialisation de l’histoire / National Histories and the Globalization of History Responsable / Organizer Commentateur / Discussant Prof. Susanne Popp À venir / TBA Universität Augsburg (Allemagne) e-mail : susanne.popp@phil.uni-augsburg.de«
- ↑ 5,0 5,1 „European History: Lessons for the 21st Century; Opening Speech at the 3rd International Conference on European History: From Ancient to Modern. Athens, 29-31 December 2005. Cultural Center, City of Athens.”. Pristupljeno 22. oktobar 2010. »During the 20th International Conference of Historical Sciences that took place in Sydney 3-9 July 2005, the opening session was devoted to the globalization of history and its limits.«