Trg republike (Ljubljana)

Trg republike

Trg republike u Ljubljani (nekadašnji Trg revolucije u periodu 1974-91)) je najveći trg u Ljubljani, Slovenija. Nalazi se u centru grada, između zgrade parlamenta i samostana uršulinki, zapadno od starog gradskog centra i istočno od parka Tivoli. Na jugu je omeđen Erjavčevom cestom, na zapadu Valvasorjevom ulicom, na istoku ulicom Josipine Turnograjske (Ljubljana) sa Plečnikovim trgom, a na sjeveru Šubičevom ulicom. Važan je za Sloveniju iz urbanističkog, arhitektonskog i simboličkog aspekta.

Na trgu je 26. juna 1991 predsjednik Milan Kučan proglasio samostalnost Slovenije, pri čemu je prvi put bila javno dignuta nova zastava Slovenije. U spomen na taj događaj, na trgu se svake godine slavi obljetnica. Vlada Republike Slovenije je u junu 2014. godine proglasila Trg Republike kulturnim spomenikom od nacionalnog značaja zbog njegovog simboličkoe vrijednosti.

U periodu 2005 – 2011. godine Trg je bio u vlasništvu švajcarske firme BSL koja je izgradila podzemne garaže, a Trg je postao krov garaža. Nakon što je ponovo prešao u opštinsko vlasništvo, 2011. god. je renoviran za sumu od 3,3 miliona eura. Od tada je namijenjen samo pješacima ili događajima, a ne više kao parking, čime je trajno vraćena njegova funkcija kao simbolički centralni gradski i državni trg.

Za vrijeme izgradnje 1967.

Arhitektura

Lokalitet trga je bio najveći vrt u Ljubljani od 17. stoljeća, prvobitno u vlasništvu grofova Turjaških, a kasnije je postao "Vrt redovnica". Ukrašen zelenilom, bio je, prema tvrdnjama tadašnjih stanovnika, ponos Ljubljane. Aarheolozi su na ovom mjestu otkrili i važne ostatke drevne Emone. Iskopavanja koja je vodio Gradski muzej Ljubljane ubrzala su se prije izgradnje Trga Revolucije, a u pomoć u radovima priskočile su i omladinske brigade.

Godine 1960. arhitekta Edvard Ravnikar pobijedio je na konkursu za izgradnju novog političkog centra. Kompleks je postepeno građen više od dvadeset godina na osnovu projekata koje su uradili članovi Ravnikarove skupine: Anton Bitenc, Miloš Bonča, Jože Koželj, Anton Pibernik, Franc Rihtar, Vladislav Sedej i drugi. Čine ga:

• Centralna platforma,
• Neboder Ljubljanske banke TR2, (projekat Miloš Bonča), dvanaestospratna trouglasta građevina sa karakterističnim dograđenim završetkom
• Neboder, nekadašnja zgrada Iskre, TR3, dvanaestospratna trouglasta građevina. Ova dva trouglasta nebodera svojim međusobnim položajem simbolizuju Ljubljanu kao mjesto susreta istočne i zapadne kulture i germanskog sjevera i Mediterana na jugu (Ljubljanska vrata).
• Zgrada, robna kuća Maksimarketa i
• Kongresni i kulturmi centar Cankarov dom, najveći i najpoznatiji slovenski kulturni i kongresni centar. Zgradu je projektovao arhitekt Edvard Ravnikar, a izgrađena je između 1977. i 1982. godine. Ima mnogo različitih prostora za događaje, pozorišne dvorane i izložbene prostore.

Trg je sa sjeverne strane omeđen Parlamentom Republike Slovenije, koji svojom impozantnom fasadom upotpunjuje prostor i Parkom narodnih heroja.

Na trgu se nalazi nekoliko spomenika. Najveći je Spomenik revolucije ili Spomenik borbi protiv okupatora, koji simbolizuje pokret narodnih masa, borbu i pobjedu Revolucije. Djelo je kipara Drage Tršarja i Vladimira Brace Mušiča, izgrađen 1975. godine. U blizini je godine 1982. podignut spomenik Edvardu Kardelju, djelo Draga Tršarja i arhitekte Feđe Koširja. O sudbini ovih spomenika dugo se raspravljalo nakon što je Slovenija stekla nezavisnost, ali su na kraju ostali na svojim prvobitnim mjestima. Pred Cankarevim domom podignut je i spomenik Ivanu Cankaru, djelo Slavka Stihca.

Kako je projektom predviđeno, tokom renoviranja 2011. god. završna površina Trga je popločana granitnim pločama i kockama pohorskog tonalita u trakama različitih veličina i uglavnom uzorka istok/zapad. Samo površina okrenuta prema Šubičevoj ulici ima uzorak okomit na ulicu. Jedna od zanimljivosti renoviranja je da je Trg popločan s preko milion kocki.

Za svoj urbanistički i arhitektonski rad Ravnikar je dobio dobio Plečnikovu (1975.) i Prešernovu nagradu (1978.). Za projekat Cankarevog doma list Borba mu je 1983. god. dodijelila saveznu (jugoslavensku) nagradu za arhitekturu.

• 
  Trg republike nakon renoviranja
• 
  Spomenik revolucije
• 
  Cankarov dom
• 
  Tržni centar Maximarket

Literatura

• Vladimir Kulić, Martino Stierli (2018). Prema konkretnoj utopiji : architecture in Yugoslavia, 1948-1980. New York: The museum of Modern Art.