Thiasos
U grčkoj mitologiji[1] i religiji thiasos (grčki: θίασος) bio je naziv za Dionisovu svitu u stanju ekstaze, koja je u umetnosti često predstavljena kao pijana povorka.
U mnogim mitovima u vezi s Dionisom ovaj je bog predstavljen kako dolazi nekamo u povorci. Najvelelepniji je bio njegov trijumfalni povratak iz "Indije", koji je uticao i na simbolički koncept rimskog trijumfa i koji se do detalja opisuje u Nonovom Epu o Dionisu (Διονυσιακά). U tipičnoj Dionisovoj povorci sam se bog vozi na kolima, koja obično vuku velike mačke kao što su tigrovi, leopardi ili lavovi.
Posejdonov thiasos predstavljen je kao trijumfalna svadbena poverka s Amfitritom, u kojoj se nalaze bića kao što su morske nimfe i hipokampi.
U grčkom društvu, reč thiasoi u (množini) označavala je religijska udruženja čije je postojanje štitio zakon.[2]
Dionisijski thiasos[uredi | uredi kod]
Najznačajniji članovi svite bile su Dionisove ženske sledbenice (meneade), koje su postepeno došle na mesto besmrtnih nimfi. Na grčkim vazama i reljefima usamljene ženske figure mogu se identifikovati kao članice thiasosa po tome što vitlaju "tirsom", štapom karakterističnim za Disonisove sledbenike.
Drugi redovni članovi svite bili su različiti demoni prirode, uključujući Silene (ili ljude kostimirane u Silene), sa velikim falusnim simbolima, zatim satiri i bog Pan. Slike na vazama često prikazuju "itifaličke" Silene, tj. Silene kako nose falus. [3] Dionisov vaspitač predstavljen je u liku jednog jedinog starog Silena, koji se često zove "Paposilen". Svita je ponekad prikazana kako prilazi nekoj figuri koja sedi: taj tragični ljudski lik koji od Dionisa prima vino na dar jeste ili Ikarije ili Semah i njegova kći Erigona.[4] Arijadna se ponekada vozi na kolima pored Dionisa kao njegova pratilja, naročito kad povorka ima oblik trijumfa. Herakle se nakratko bio priključio sviti, nakon što ga je Dionis pobedio u jednom nadmetanju u ispijanju vina.
Na François-vazi iz 6. veka pne. u Dionisovoj povorci nalaze se i tri Hore.[5] Drugi značajni prikazi u umetnosti uključuju "Veliku posudu" od srebra iz blaga iz Mildenhalla, Likurgov vrč, a u renesansi Ticijanovo ulje na platnu Bakho i Arijadna. Dionisijska je svita bila jedna od omiljenih tema rimske umetnosti, posebno na reljefima i sarkofazima.
Morski thiasos[uredi | uredi kod]
Morski thiasos pratio je Posejdona kao boga mora. Jedno delo skulptora Skopasa na tu temu bilo je odneto u Rim i kasnije izgubljeno,[6] ali na tu se scenu često nailazi u rimskoj umetnosti, počev od malenih dekorativnih reljefa, pa sve do velikih sarkofaga i mozaika.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Karl Kerenyi, Dionysos: Archetypal image of indestructible life 1976, p. 123, primećuje da "u minojskoj umetnosti nema odjeka neke grupe bakhantkinja u stanju ekstaze i muških bogova u stanju velike uzbuđenosti".
- ↑ Na primer, thiasos u Atini, koji je obradio Marcus N. Tod, "A Statute of an Attic Thiasos", The Annual of the British School at Athens 13 (1906/07):328-338).
- ↑ Karl Kerenyi (Dionysos: Archetypal image of indestructible life 1976), kao primer navodi jednu vazu iz 6. veka pne., slike 39/A and B.
- ↑ V. Kerenyi 1976, ch. IV: "The Myths of Arrival".
- ↑ Detalj na ilustraciji kod Kerenyia 1976, slika 37.
- ↑ Stephen Lattimore, The Marine Thiasos in Greek Sculpture, (University of California), 1976; prikaz A. F. Stewarta u: American Journal of Archaeology 82.2 (Spring 1978:261-262).