Sueski zaljev
Sueski zaljev Khalīǧ as-Suwais | |
|---|---|
 Karta Sueskog zaljeva
| |
| Lokacija | Crveno more, Indijski okean |
| Prosječna dubina | 40 m |
| Najveća dubina | 80 m |
| Najveća širina | do 47 km |
| Najveća duljina | 314 km |
| Obalne države | Egipat |
Sueski zaljev (arap. خليج السويس, transliteracija Khalīǧ as-Suwais) predstavlja plitki zaljev Crvenog mora koji se najdublje uvukao u kopno između Azije i Afrike. Stešnjen je između Sinajskog poluotoka na istoku i egipatskih muhafaza Suez i Crveno more na zapadu. Zaljev se proteže u pravcu sjever-jug dužinom od oko 314 km, dok je prosečna širina između 20 i 30 metara. Maksimalna dubina je do 80 metara, na jugu zaljeva.
Sjeverni produžetak zaljeva predstavlja Sueski kanal, kojim je zaljev, ali i Crveno more, povezano sa Sredozemnim morem na sjeveru. Na južnom ulazu u kanal, a na sjevernoj obali zaljeva smješten je grad Suez, najvažnija luka Egipta.
Geografija[uredi | uredi kod]
Prema Svetskoj hidrografskoj organizaciji (IHO) južna granica Sueskog zaljeva ide linijom koja povezuje rt Ras Muhammed (najjužnija tačka Sinajskog poluotoka na 27°43' sgš, oko 17 km jugozapadno od Šarm el Šejka) sa južnom obalom otoka Šadvan (34°02' igd) i dalje paralelno do obala Afrike, nešto sjevernije od obala Hurgade (na 27°27' sgš).[1]
Dužina zaljeva od sjevera ka jugu, odnosno od grada Sueza i ulaza u istoimeni kanal do moreuza Jubal je 314 km, dok mu širina varira između 19 i 47 km.
Sueski zaljev predstavlja najistureniji severozapadni deo Crvenog mora koji razdvaja Sinajski poluotok i Aziju na istoku od Afrike na zapadu (egipatske muhafaze Suez i Crveno more). Celokupna površina akvatorije pod ingerencijom je Egipta.
Sam ulaz u zaljev predstavlja dosta plitku akvatoriju sa brojnim koralnim grebenima koji se pružaju paralelno sa obalom i manjim ostrvima. Najveći otok Šadvan, stijenovita nenaseljena formacija dužine oko 16 km i maksimalne širine do 5 km. Na Šadvanu se nalazi veliki svjetionik, a otok je poznat i kao ronilačka baza. Otok je 31. marta 1969. pogodio jak zemljotres magnitude 6,6° MKS skale i tom prilikom se veliki deo stena survao u more.[2]
Najdublji dijelovi zaljeva se nalaze na jugu, gde maksimalne dubine dostižu do 80 metara, a idući ka severu dubina postepeno opada. Na krajnjem severu zaljev se nastavlja na umjetni Sueski kanal (kod grada Sueza) preko kog su Crveno more i Indijski okean povezani sa Mediteranom. Obala je slabo razvedena, dosta niska i pjeskovita i na severu se širi u prostranu depresiju delte Nila. U zaljev se izuzev nekoliko vadija ne uliva niti jedan stalni vodotok.
Geologija[uredi | uredi kod]
Sueski zaljev predstavlja deo znatno prostranijeg južnoafričkog tektonskog rova i formirao se u zoni Sueskog rifta čija maksimalna aktivnost je bila u periodu između kasnog oligocena (pre oko 28 miliona godina) i kraja miocena (pre oko 5 miliona godina), tako da je Sueski zaljev u geološkom smislu relativno mlađa tvorevina.[3][4]
U osnovi Sueskog zaljeva nalaze se prekambrijske stene Arapsko-nubijskog štita (gnajs, vulkanske i metasedimentne stene sa intruzijama granita, granodiorita i dijabaza).[5] Kambrijumske stene javljaju se na površini kao posledica diskordancije slojeva, i ovi crveni i beli peščari dostižu moćnost do oko 500 metara. Vidljivi su uglavnom u kopnenom delu Sueskog rifta, izuzev u severoistočnom delu zaljeva gde imaju marinske karakteristike.[5] U centralnim i južnim delovima zaljeva vidljive su stene karbonske starosti. Stene trijaske starosti vidljive su širom zaljeva, a debljina slojeva varira između 8 i 300 metara (peščari i konglomerati).
U periodu između kasne krede i eocena područje današnjeg Sueskog zaljeva je činilo plitko more u kojem je dolazilo do intenzivne sedimentacije krečnjačkog materijala. U tektonskom pogledu bio je to dosta miran period u tom području.[6] Riftna faza u zaljevu počinje tokom kasnog oligocena, a maksimalni intenzitet dostiže krajem ranog miocena (pre oko 18 miliona godina).[5] Krajem miocena dolazi do tektonskog smirivanja, a u zaljev postepeno počinje da nadire voda i da se formira savremena formacija.[7]
Privredne aktivnosti[uredi | uredi kod]
U području u i oko Sueskog zaljeva nalaze se velike rezerve nafte i zemnog gasa. Najveće nalazište je na južnom kraju zaljeva, kod mesta Gemsa. Značajnijih naftnih polja ima još na severu u području sa obe obale Sueskog kanala.[8]
Nakon otvaranja Sueskog kanala u novembru 1869. naglo je porastao i privredni značaj samog Sueski zaljeva. Grad Suez koji leži na južnom ulazu u kanal, jedna je od najvažnijih egipatskih luka i važan je privredni centar tog dela zemlje. Iako postoje odlične predispozicije za razvoj turizma, za sada je intenzivnija turistička aktivnost koncentrisana isključivo na jugu oko Hurgade.
Vidi još[uredi | uredi kod]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition". Arhivirano 2010-10-15 na Wayback Machine-u International Hydrographic Organization. 1953.
- ↑ Seismological Observations in and around the Southern Part of the Gulf of Suez, Egypt. International Institute of Seismology and Earthquake Engineering. 2002. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-15. Pristupljeno 2018-05-30.
- ↑ R. C. L. Wilson (2001). Non-volcanic Rifting of Continental Margins: A Comparison of Evidence from Land and Sea. Geological Society of London. str. 453–. ISBN 978-1-86239-091-1. Pristupljeno 15. 12. 2013.
- ↑ Bosworth, W.; Huchon P. & McClay K.R. (2005). "The Red Sea and Gulf of Aden Basins". Arhivirano 2012-03-07 na Wayback Machine-u Journal of African Earth Sciences 43: 334–378. Bibcode:2005JAfES..43..334B. doi:10.1016/j.jafrearsci.2005.07.020. Pristupljeno 15. decembra 2013.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Bosworth, W.; McClay K.R. (2001). "18 Structural and stratigraphic evolution of the Gulf of Suez Rift, Egypt: a synthesis". In Ziegler P.A., Cavazza W., Robertson A.H.F. & Crasquin-Soleau. Peri-Tethyan Rift/Wrench Basins and Passive Margins. Mem. Mus. natn. Hist. nat. Peri-Tethys Memoir 6. Paris. pp. 567–606.
- ↑ Bosworth, W.; Guiraud R. & Kessler II L.G. (1999). "Late Cretaceous (ca. 84 Ma) compressive deformation of the stable platform of northeast Africa (Egypt): Far-field stress effects of the "Santonian event" and origin of the Syrian arc deformation belt". Geology 27 (7): 633–636. Bibcode:1999Geo....27..633B. doi:10.1130/0091-7613(1999)027<0633:LCCMCD>2.3.CO;2.
- ↑ Roberts, David G.; A.W. Bally (2012). Regional Geology and Tectonics: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins. Elsevier. str. 192–. ISBN 978-0-444-56363-7.
- ↑ Alsharhan, A.S. (2003). "Petroleum geology and potential hydrocarbon plays in the Gulf of Suez rift basin, Egypt". Arhivirano 2011-07-14 na Wayback Machine-u AAPG Bulletin 87 (1). doi:10.1306/062002870143.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Roberts, David G.; A.W. Bally (2012). Regional Geology and Tectonics: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins. Elsevier. str. 192–. ISBN 978-0-444-56363-7.
- Seismological Observations in and around the Southern Part of the Gulf of Suez, Egypt. International Institute of Seismology and Earthquake Engineering. 2002. Arhivirano iz originala na datum 2013-12-15. Pristupljeno 2018-05-30.
- R. C. L. Wilson (2001). Non-volcanic Rifting of Continental Margins: A Comparison of Evidence from Land and Sea. Geological Society of London. str. 453–. ISBN 978-1-86239-091-1. Pristupljeno 15. 12. 2013.
