Srpsko privredno društvo "Privrednik"
Ovo je članak o organizaciji Srba u Hrvatskoj. Za profesiju, vidi poduzetnik. „Privrednik” preusmjerava ovdje. Za ostala značenja, v. Privrednik (razvrstavanje).Srpsko privredno društvo „Privrednik“ (skraćeno: SPD Privrednik) je organizacija Srba u Hrvatskoj koja je usmerena ka stvaranju i povećanju privrednih mogućnosti ruralnih područja na kojima pretežno živi srpsko stanovništvo u Republici Hrvatskoj, kao i razvoju potencijala i stručnih sposobnosti pojedinaca.
Sedište SPD Privrednik je u Zagrebu, u „Privrednikovom domu“ u Preradovićevoj 18.
SPD Privrednik deluje po načelu: „Rad! Štednja! Čestitost!“
Predsednik je Nikola Lunić.
U okviru SPD "Privrednik" deluje omladinski klub Privrednik Junior[1], kao i Fond "Vladimir Matijević"[2] za stipendiranje učenika i studenata koji su već pokazali znanje, trud i talenat, a čije je školovanje zbog loše materijalne situacije otežano ili onemogućeno.
SPD Privrednik izdaje i svoj list "Privrednik" koji izlazi svakog prvog petka u mesecu.
Istorija[uredi | uredi kod]
SPD Privrednik je osnovao Vladimir Matijević 23. septembra 1897. u Zagrebu kao prosvetno humanitarno društvo sa ciljem da pomogne razvoj srpske privrede kroz pomaganje siromašnoj deci da nađu mesta za šegrtovanje kod dobrih majstora i trgovaca. SPD Privrednik je odškolovao 36.775[3] pitomaca koji su činili kičmu privrede između dva svetska rata. Privrednikovi pitomci su smatrani elitnim preduzetnicima jer su se držali čuvenih načela Privrednika „Rad, štednja, čestitost“.
Krajem 1922. godine Privrednik je doživeo značajnu satisfakciju: 31. decembra 1922. njegovu upravu je posetio kralj Aleksandar I Karađorđević i prihvatio se Privrednikovog pokroviteljstva, ceneći i uvažavajući Privrednikovo delo. Privrednik je do 1923. godine iz svih krajeva i na više od 60 različitih zanata smestio 13.000 i više pitomaca, a do 1941. preko 30.000 pitomaca.
Od 1923. pa do ukidanja Privrednika posle Drugog svetskog rata sedište je bilo u Beogradu.
Broj Privrednikovih članova vremenom se menjao. Između dva svetska rata kretao se od 6.000 do 10.000 članova. Tokom 1930ih Privrednik je raspolagao velikim kapitalom od kog su činile nekretnine u vrednosti preko 8 miliona dinara, fondovi preko 10,5 miliona dinara i ulozima u bankama i novčanim zavodima 3,5 miliona dinara.
Privrednik je raspolagao većim brojem fondova, koji su između dva svetska rata omogućavali svestranu i plodonosnu delatnost od kojih izdvajamo fondove: Vladimira Matijevića, Mihaila Pupina, Lazara Dunđerskog, Isidora Dobrijevića, Lazara Bačića, Sretena Pilavljevića i Nikole Tandžurića.
Između dva svetska rata delovao je uspešno Patronat Privrednikovih dobrotvora. Članovi Patronata u tom periodu bili su: Kralj Aleksandar Prvi, Patrijarh srpski Gavrilo, episkop budimski Georgije, episkop tuzlanski Nektarije, naučnik Mihailo Pupin, slikar Paja Jovanović, trgovaci Kosta Mirosavljević, Svetozar Gođevac, Avram Filipović, Sreten Aleksić i Vladimir Raletić, velikoposednici Lazar Dunđerski i Branko Lađević, kao direktor favrike „Bata“ Toma Maksimović itd.
Dana 21. oktobra 1946. Ministarstvo rada Narodne republike Srbije donelo je rešenje o ukidanju Privrednika.
U Zagrebu je obnovio rad 18. decembra 1993. godine.[4]
Poznati pitomci[uredi | uredi kod]
| Redni broj[3] | Ime i prezime | |
|---|---|---|
| sekretar Mesnog komiteta KPJ za Beograd, jedan od organizatora NOB-u u Beogradu i narodni heroj Jugoslavije | ||
| društveno-politički radnik FNRJ i NR BiH i narodni heroj Jugoslavije | ||
| sekretar CK KPH i član CK KPJ, jedan od organizatora NOB-a u Hrvatskoj i narodni heroj Jugoslavije | ||
| politički komesar Prve proleterske divizije NOVJ i narodni heroj Jugoslavije | ||
| učesnik NOB-a, predsednik Sindikata Jugoslavije i narodni heroj Jugoslavije | ||
| sindikalni funkcioner i narodni heroj Jugoslavije | ||
| grafički radnik i narodni heroj Jugoslavije | ||
| mitropolit dabrobosanski |
Vidi još[uredi | uredi kod]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Novosti, 3. novembar 2009.”. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-13. Pristupljeno 2010-03-21.
- ↑ Radio-televizija Vojvodine, 16. juni 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Spomen knjiga Srpskog privrednog društva "Privrednik", Beograd 1984, str. 1-918
- ↑ Srpsko privredno društvo "Privrednik" - Kroz tri vijeka, Zagreb 2009, ISBN 978-953-55755-0-4