Spomenik palim Krajišnicima

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Spomenik na Banj brdu (nekadašnji Šehitluci)

Spomenik palim Krajišnicima na Banj brdu, kod Banje Luke, izgrađen je 1961. godine i posvećen je Narodnooslobodilačkoj borbi naroda Bosanske krajine. Spomenik je jedan od simobola Banje Luke i predstavlja jedan od najvećih spomenika posvećenih Narodnooslobodilačkoj borbi. Autor spomenika je poznati jugoslovenski i hrvatski vajar Antun Augustinčić.

Izgled spomenika

[uredi | uredi kod]

Spomenik palim Krajišnicima nalazi se na Banj brdu, nekadašnji Šehitluci (403 metra nadmorske visine), iznad Banje Luke, i udaljen je oko 5 kilometara od grada. Zbog svojih dimenzija (visina 13, a dužina 24 metra) jedno je od prepoznatljivih obeležja grada.

Spomenik je mauzolejskog tipa i izgrađen je od belog bračkog kamena. Ima jedinstvenu formu, posebnu dinamiku i gledan iz daljine, deluje kao „metak ispaljen u pravcu Bosanske krajine“ (Kozare i Grmeča). Na pročelju spomenika, iznad ulaznih vrata, nalazi se figura nagog mladića koji u ruci drži zastavu. Na bokovima spomenika nalaze se reljefi koji u nizu slika prikazuju - okupaciju, zčočine okupatora i domaćih izdajnika, ustanak i borbu protiv neprijatelja do konačne pobede. Spomenik se veoma malo razlikuje od originalne makete, koju je autor izradio, i koja se nalazi u Galeriji „Antun Augustinčić“ u Klanjecu u Hrvatskoj.

Unutrašnjost spomenika, na temu revolucionarne epopeje, oslikao je slikar Ismar Mujezinović, prema nacrtima svoga oca, Ismeta Mujezinovića poznatog jugoslovenskog i bosanskohercegovačkog slikara.

Istorija

[uredi | uredi kod]

Spomenik se nalazi na mestu na kom se nalazila šumska kuća u kojoj je 8. juna 1941. godine održana Oblasna konferencija KPJ za Bosanku krajinu na kojoj su učesnici savetovanja upoznati sa odlukama i zaključcima Majskog savetovanja CK KPJ i razmatrane organizaciono-političke mere oko pripremanja ustanka. Tada su postavljeni zadataci za pripreme oružanog ustanka protiv okupatora i formiran je Oblasni vojni komitet za Bosansku krajinu, a njegove članove izabrani su: Osman Karabegović, Branko Babić, Kasim Hadžić i Josip Mažar Šoša. Ovim savetovanjem je rukovodio sekretar Oblasnog komiteta KPJ za Bosansku krajinu Đuro Pucar Stari, a pored njega savetovanju je prisustvovalo još 14 članova: Osman Karabegović, Velimir Stojnić, Branko Babić Slovenac, Ljubo Babić, Vaso Butozan, Šefket Maglajlić, Boško Šiljegović, Ilija Došen, Josip Mažar Šoša, Ivica Mažar, Mićo Šurlan, Karlo Rojc, Kasim Hadžić i Relja Lukić.

Spomenik je izgrađen 1961. godine, a svečano je otvoren 27. jula 1961. godine, na Dan ustanka naroda Bosne i Hercegovine, u okviru proslave dvadesetogodišnjice ustanka. Od tada je postao mesto koje su posećivali posetioci iz svih krajeva Jugoslavije, ali i iz inostranstva. Aprila 1966. godine, prilikom posete Banja Luci, spomenik je obišao i predsednik SFRJ Josip Broz Tito.

U toku izgradnje spomenika, slikar Ismet Mujezinović je obećao da će, po njegovom završetku, oslikati unutrašnjost slikama na temu revolucije naroda Jugoslavije. Pošto je po završetku spomenika, voda prodirala u unutrašnjost, od ove ideje se privremeno odustalo. Kada je krajem osamdesetih godina, saniran problem ulaska vode, slikar Ismar Mujezinović, ispunio je obećanje svog pokojnog oca Ismeta Mujezinovića i oslikao unutrašnjost spomenika. Posebnom tehnikom na izbrušene kamene ploče, preneo je crteže svoga oca.

Nacionalni spomenik

[uredi | uredi kod]

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 2. do 4. septembra 2013. godine, donijela je odluku da se Spomenik palim Krajišnicima proglasi za nacionalni spomenik BiH.[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Martin Cherry, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo.

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. „Spomenik palim Krajišnicima”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Arhivirano iz originala na datum 2021-05-06. Pristupljeno 16. 3. 2024. 

Literatura

[uredi | uredi kod]