Soma (hinduizam)
Za ostale upotrebe, v. Soma (razvrstavanje).
Soma (sanskrt: सोम soma - ceđ; od korena su — cediti, presovati[1]) ili haoma (avestanski) je bila ritualno piće od važnosti kod drevnih Arijevaca, i kasnije u vedskoj i persijskoj kulturi. Po svoj prilici je bila halucinogenih svojstava.[1]
Kult božanske biljke, odnosno eliksira mudrosti, verovatno ima koren u praindoevropskoj religiji. Tome idu u prilog i brojne sličnosti u mitologiji i ritualu između haome u Avesti i some u vedama.[1]
Soma u vedama[uredi | uredi kod]
Soma se u himnama Rig-vede deifikuje i slavi kao treće najznačajnije božanstvo — posle Indre i Agnija. Posvećena joj je čitava deveta knjiga Rig vede. Prema vedskim pesnicima, Soma, gospodarica biljaka, gorskog je ili nebeskog porekla. Rig veda (4, 26 i 27) opisuje krađu some s najvišeg neba koju je počinio orao. Crvenkasto-žuto-smeđe stabljike ove biljke bile su gnječene i drobljene između kamenja na žrtveniku. Nakon toga su sveštenici pročišćavali sok ceđenjem kroz ovčije runo, skupljali ga u krčage, izlivali ga kao žrtvu bogovima, a ostatak pili iz posebnih posuda zajedno s prinosiocem žrtve. Na različite načine su mešali somu s vodom, mlekom, gruševinom, maslom, ječmom i medom. Svakog dana kada se soma prinosila na žrtvu, ceo proces ceđenja i pročišćavanja bio je obavljan tri puta.[1]
Veselost i raspoloženje koje je izazivalo konzumiranje povezano je s mističnim »viđenjem« i besmrtnošću (soma je amrta - neumiruća), plodnošću zemlje, životinja i ljudi, isceliteljskim moćima, isijavanjem svetlosti, sticanjem bogatstva i nepobedivošću opijenog Indre u bitkama. U poznim himanama Rig vede i nekim kasnijim tekstovima, soma je bila izjednačena s Mesecom, a Mesečeve mene su predstavljene kao posledica pijenja some od strane bogova.[1]
Identifikacija some[uredi | uredi kod]
Mnogi indijski pisci, a od 18. veka i evropski, pokušali su da identifikuju originalnu biljku. Najveći broj hipoteza ukazuje da bi to mogla biti halucinogena gljiva Amanita muscaria, u narodu poznata kao muhara.[1]
Soma u zapadnoj kulturi[uredi | uredi kod]
Soma se pojavljuje i kao naziv društveno dozvoljene droge u delima Oldousa Hakslija[2], a danas se često sreće kao žargon za halucinogene droge.
Napomene[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Soma, Enciklopedija živih religija, Nolit, Beograd, 2004. ISBN 86-19-02360-8
- ↑ Ostrvo Aldouza Hakslija