Prijeđi na sadržaj

Slobodan udarac (fudbal)

Izvor: Wikipedija
RB Salzburg izvodi direktan slobodan udarac
Imitacija slobodnog udarca
Direktan slobodan udarac je postigao FC Versailles

Slobodan udarac je način ponovnog pokretanja igre u fudbalu. Dodeljuje se nakon što protivnički tim prekrši pravila igre

Direktni i indirektni slobodni udarci

Slobodni udarci mogu biti direktni ili indirektni, a razlika je sledeća

  • Gol se može direktno postići iz direktnog slobodnog udarca, ali ne iz indirektnog slobodnog udarca.
  • Direktni slobodni udarci se dosuđuju za ozbiljnije prekršaje (kao što su igranje rukom i većina vrsta faula), dok se indirektni slobodni udarci dosuđuju za manje ozbiljne prekršaje.
  • Direktni slobodni udarac se ne može dosuditi unutar kaznenog prostora tima koji je načinio prekršaj; ako tim u svom kaznenom prostoru počini prekršaj koji se obično kažnjava direktnim slobodnim udarcem, dosuđuje se penal. Indirektni slobodni udarac može se dosuditi za prekršaj na bilo kom delu terena.

Procedura

Često će nekoliko igrača ( crveni ) stati u red za slobodan udarac, kako bi prikrili svoje namjere odbrambenom timu ( plavi ).

Sudija signalizira indirektni slobodni udarac podizanjem ruke vertikalno iznad glave, dok se za direktni slobodni udarac ruka pruža horizontalno.[1] Popularna metoda za razlikovanje signala je da sudija kod indirektnih slobodnih udaraca drži ruku iznad glave, stvarajući slovo "I" za "indirektni".[1]

Slobodni udarac se izvodi sa mesta gde je prekršaj počinjen, osim u sledećim slučajevima:

  • Ako je prekršaj napravljen unutar kaznenog prostora tima koji izvodi udarac, udarac se može izvesti s bilo kog mesta unutar kaznenog prostora.
  • Ako se indirektni slobodni udarac dosudi za prekršaj unutar kaznenog prostora tima koji se brani, udarac se izvodi sa najbliže tačke na liniji kaznenog prostora koja je paralelna sa gol-linijom.
  • Ako se prekršaj desio van terena, slobodni udarac se izvodi sa najbliže tačke na liniji granice terena.
  • Za određene tehničke prekršaje (kao što je zamena koja počne meč bez obaveštavanja sudije, ili igrač ili timski zvaničnik koji uđe na teren bez dozvole sudije, ali bez ometanja igre), igra se nastavlja indirektnim slobodnim udarcem sa mesta gde je lopta bila kada je igra zaustavljena.

Izvodjenje slobodnog udarca

Lopta mora biti nepokretna i na tlu. Protivnici moraju biti najmanje 9,15 m (10 jardi) udaljeni od lopte dok ne uđe u igru, osim ako se nalaze na svojoj gol-liniji između stativa. Ako se slobodni udarac izvodi iz kaznenog prostora tima koji izvodi udarac, protivnici moraju biti van kaznenog prostora.

Ako tim koji se brani formira "zid" od tri ili više igrača, svi napadači moraju biti najmanje 1 m (1 jard) udaljeni od zida dok lopta ne uđe u igru.

Lopta ulazi u igru čim je udarena i jasno se pomeri. Lopta mora biti šutirana (golman ne sme da je podigne).[1] Slobodan udarac može se izvesti podizanjem lopte jednim ili oba stopala istovremeno. Dozvoljeno je lažiranje šuta kako bi se zbunili protivnici, što razlikuje slobodan udarac od kaznenog, gde je lažiranje nakon završetka zaleta zabranjeno.[1]

Igrač može biti kažnjen za ofsajd prekršaj iz slobodnog udarca, što razlikuje slobodan udarac od većine drugih načina ponovnog pokretanja igre, kod kojih ofsajd prekršaj nije moguć.

Postizanje gola direktno iz slobodnog udarca

Gol se može direktno postići iz direktnog slobodnog udarca protiv protivničke ekipe.[2] Gol se ne može direktno postići iz indirektnog slobodnog udarca, a autogol se ne može postići direktno iz bilo kog slobodnog udarca.[2] Ako lopta iz indirektnog slobodnog udarca ode direktno u gol protivničke ekipe, dosuđuje se gol-aut za protivnički tim. Ako lopta iz slobodnog udarca ode direktno u gol ekipe koja izvodi udarac, dosuđuje se korner za protivnički tim.[3]

Kada se dosudi indirektni udarac, sudac mora držati ruku podignutu vertikalno dok lopta ne dodirne drugog igrača, ne izađe iz igre ili dok nije jasno da se gol ne može postići direktno. Ako sudac ne signalizira da je slobodan udarac indirektan, a lopta ode direktno u protivnički gol, udarac se mora ponoviti.[1]

Prekršaji i sankcije

U poslednje vreme koristi se sprej koji nestaje kako bi se označila minimalna udaljenost za slobodne udarce.

Ako se lopta pomera ili je udarac izveden sa pogrešnog mesta, udarac se ponavlja. Igrač koji namerno izvodi slobodan udarac s pogrešnog mesta kako bi izazvao ponavljanje udarca, ili koji previše odlaže nastavak igre, dobija opomenu.[3]

Ako je protivnik bliže od 9,15 m (10 jardi) od mesta gde se udarac izvodi, udarac se ponavlja, osim ako tim koji izvodi udarac ne odluči da izvede "brzi slobodni udarac" pre nego što se protivnici povuku na potrebnu udaljenost. Protivnik može biti opomenut (žuti karton) za nepoštovanje udaljenosti od 9,15 m ili za namerno sprečavanje brzog slobodnog udarca.

Ako igrač koji izvodi udarac dodirne loptu drugi put pre nego što je dotakne drugi igrač, protivničkoj ekipi se dosuđuje indirektni slobodni udarac, osim ako je drugi dodir rukom, kada se dosuđuje direktni slobodni udarac ili kazneni udarac.[3]

Ako napadač stoji unutar 1 m (1 jarda) od "zida" od tri ili više braniča, protivničkoj ekipi se dosuđuje indirektni slobodni udarac.

Tim može izvesti "brzi" slobodni udarac, tj. izvesti udarac dok su protivnici unutar minimalne udaljenosti od 9,15 m. Ovo se obično radi iz taktičkih razloga, poput iznenađivanja odbrane ili iskorišćavanja lošeg pozicioniranja. Sudija ima potpunu diskreciju da li će dozvoliti brzi slobodni udarac, a sva ostala pravila za slobodne udarce i dalje važe. Međutim, tim koji izvodi brzi udarac gubi pravo da ponovi udarac ako protivnik, koji je bio preblizu, presretne loptu.[3]

Fudbalski savezi mogu davati dodatna uputstva sudijama o brzom slobodnom udarcu; na primer, Fudbalski savez Sjedinjenih Američkih Država savetuje da sudije ne dozvoljavaju brzi slobodni udarac ako se dodeljuje karton pre nastavka igre, ako lekar mora ući na teren zbog povrede igrača, ako tim traži poštovanje udaljenosti od 9,15 m ili ako sudija treba da uspori tempo igre (npr. kako bi razgovarao s igračem).[3]

Mogućnosti za postizanje golova

Guilherme Finkler (plavi, br. 7) pokušava postići pogodak iz direktnog slobodnog udarca za Melbourne Victory FC

Direktni slobodni udarci koji se dosude blizu protivničkog gola često vode do prilika za postizanje gola, bilo iz samog udarca ili iz naredne akcije. Stoga su akcije iz slobodnih udaraca važan deo strategije tima, dok je odbrana protiv njih ključna veština za braniče.

Postoji mnogo tehnika za izvođenje direktnih slobodnih udaraca. Igrač koji izvodi slobodan udarac može pokušati da šutira loptu što jače, obično koristeći kopačke. Alternativno, igrači mogu pokušati da zavrnu loptu oko golmana ili zida, koristeći unutrašnji ili spoljašnji deo kopačke. Takođe, neki specijalisti za slobodne udarce šutiraju loptu s minimalnim okretanjem, što je čini nepredvidivom u vazduhu (slično "knuckleball" udarcu u bejzbolu). Izvođač udarca može pokušati da šutira loptu ispod zida ili da centrira loptu ka visokim igračima, kao što su centralni bekovi, kako bi šutirali glavom ka golu, naročito ako je udarac izveden blizu krila.

Strategija

Odbrambeni tim (crveni) pokušava da blokira direktan put do gola sa "zidom" igrača.
Igrači Aston Vile imaju čovjeka koji leži na zemlji iza zida kako bi zaustavio niske slobodne udarce

Većina timova ima jednog ili dva igrača koji su specijalisti za slobodne udarce, zavisno od udaljenosti od gola i strane terena s koje se udarac izvodi. Strategija može biti postizanje gola direktno iz slobodnog udarca ili korišćenje slobodnog udarca kao početak akcije koja vodi ka prilici za gol.

Ekipa koja izvodi udarac može imati više igrača koji stoje iza lopte, trče ka lopti ili lažiraju udarac kako bi zbunili odbranu i sakrili svoje namere; to je obično dozvoljeno dok god nema drugih prekršaja.

Kada postoji potencijal da se iz direktnog slobodnog udarca puca na gol, odbrambeni tim često formira "zid" igrača koji stoje jedan pored drugog kao barijera za šut. Broj igrača u zidu zavisi od udaljenosti i strategije. Zid se obično postavlja da pokrije područje bližeg stative, dok je dalja stativa glavna odgovornost golmana, zbog čega je golman često pozicioniran bliže toj strani kada formira zid.

Počevši od 2020-ih, timovi često postavljaju igrača da leži iza zida kako bi sprečili izvođača slobodnog udarca da šutira loptu ispod zida kada odbrambeni igrači skoče, očekujući šut preko zida. Ova uloga se kolokvijalno naziva "blokator promaje". Šuter koji ima veštinu da zavrne loptu oko zida ima značajnu prednost. Od 2000. godine, sudije na najvišim nivoima fudbala koriste sprej koji nestaje kako bi obezbedili minimalnu udaljenost od 9,15 metara (10 jardi) između zida i lopte; sudije bez spreja mogu označiti minimalnu udaljenost verbalno ili gestovima rukama. Godine 2019, Pravilo 13 je izmenjeno da zahteva od napadačkih igrača da održavaju minimalnu udaljenost od 1 metar (1 jard) od odbrambenog "zida" dok lopta ne bude u igri.

Prekršaji za koje se dosuđuje slobodan udarac

Prema Pravilima igre iz 2019. godine, slobodan udarac se može dosuditi samo za prekršaj počinjen dok je lopta u igri ili pri ponovnom pokretanju igre.[3] Ako se prekršaj desi u bilo kojoj drugoj situaciji, igrač može biti disciplinski kažnjen, ali igra se nastavlja onako kako bi se nastavila da nije bilo prekršaja.[3]

Direktan slobodan udarac / kazneni udarac

  • Igranje rukom (osim za golmana unutar kaznenog prostora)[3]
  • Igrač počini neku od sledećih radnji protiv protivnika na način koji sudija smatra neopreznim, nesmotrenim ili prekomerno nasilnim[3]:
    • Udarac telom (charge)
    • Skakanje na protivnika
    • Udarac nogom ili pokušaj udarca
    • Guranje
    • Udaranje ili pokušaj udarca (uključujući udarac glavom)
    • Start ili izazivanje protivnika
    • Saplitanje ili pokušaj saplitanja
  • Držanje protivnika[4]
  • Ometanje protivnika kontaktom[4]
  • Ugriz ili pljuvanje na nekoga[4]
  • Bacanje predmeta na loptu, protivnika ili sudiju, ili kontakt s loptom predmetom koji se drži[4]
  • Bilo koji fizički prekršaj unutar terena dok je lopta u igri, protiv saigrača, zamene, igrača koji je zamenjen ili isključen, člana stručnog štaba ili sudije[5]
  • Igrač kojem je potrebna dozvola sudije da se vrati na teren, zamena, zamenjeni ili isključeni igrač, ili član stručnog štaba, izvrši neku od sledećih radnji:
    • Uđe na teren bez dozvole sudije i ometa igru[5]
    • Nalazi se na terenu bez dozvole sudije dok njegov tim postiže gol (gol se poništava)[5]
    • Baci ili šutne predmet na teren, ometajući igru, protivnika ili sudiju[5]

Indirektni slobodan udarac

  • Ofsajd[5]
  • Nelegalno igranje rukom golmana unutar kaznenog prostora[5]
  • Sprečavanje golmana da ispusti loptu iz ruku[5]
  • Šutiranje ili pokušaj šutiranja lopte dok golman oslobađa loptu[5]
  • Opasna igra (bez ozbiljnijeg prekršaja)[5]
  • Ometanje protivnika bez kontakta[5]
  • Nesportsko ponašanje[5]
  • Uvrede, uvredljivi ili nepristojni gestovi[5]
  • Bilo koji drugi verbalni prekršaji[5]
  • Nakon ozbiljnog prekršaja ili drugog prekršaja za opomenu, igrač izaziva ili ometa protivnika dok sudija igra prednost (osim ako nije počinjen ozbiljniji prekršaj)[5]
  • Prekršaj izvan terena protiv saigrača, zamene, zamenjenog igrača ili člana stručnog štaba
  • Igrač koji izvodi početni udarac, slobodan udarac, kazneni udarac, aut, gol-aut ili korner dodirne loptu drugi put pre nego što je dotakne drugi igrač (osim ako je drugi dodir igranje rukom koje se kažnjava direktnim slobodnim udarcem / kaznenim udarcem)[5]
  • Kada se slobodan udarac izvodi, napadač stoji bliže od 1 m (1 jarda) od zida sastavljenog od tri ili više braniča[5]
  • Kazneni udarac šutiran unazad[5]
  • Simulacija prilikom izvođenja kaznenog udarca nakon završetka zaleta
  • Saigrač prepoznatog igrača izvodi kazneni udarac[6]
  • Odugovlačenje igre zadržavanjem lopte telom[5]
  • Pri kaznenom udarcu, ako igrač koji izvodi udarac i golman istovremeno prekrše pravilo, a udarac se postigne (gol se poništava, a dosuđuje se indirektni slobodan udarac za branički tim)[5]
  • Pri kaznenom udarcu, ako napadač pređe granicu, a lopta ne uđe u gol[6]
  • Kod izvođenja auta, protivnik nepravedno ometa igrača koji izvodi aut ili je bliže od 2 m od mesta izvođenja, a igra se zaustavi posle izvođenja[5]
  • Igrač kojem je potrebna dozvola sudije da se vrati na teren to učini bez dozvole, ali ne ometa igru, a sudija odluči da zaustavi igru kako bi kaznio prekršaj[5]
  • Bilo koji drugi prekršaj zbog kojeg je igra zaustavljena kako bi igrač dobio opomenu ili bio isključen

Historija

Prije 1863.

Pre 1863. godine, koncept slobodnog udarca—mogućnosti da igrač šutira loptu bez ometanja protivnika—postojao je u školskim fudbalskim igrama iz ranog 19. veka. Postojale su tri situacije u kojima se slobodan udarac obično dodeljivao:

  • Kao nagrada za pošteno hvatanje lopte
  • Nakon postizanja dodira (touch-down)
  • Nakon prekršaja protivničkog tima

Naknadni razvoj događaja

Dribling

Godine 1874, igraču koji izvodi slobodan udarac zabranjeno je da ponovo dodirne loptu dok je ne dotakne drugi igrač.[7]

Direktno postizanje gola

Godine 1891, uveden je kazneni udarac za određene prekršaje unutar 12 jardi (11 m) od gol-linije.[8] Kazneni udarac je omogućavao direktno postizanje gola (za razliku od slobodnog udarca, koji je i dalje bio isključivo indirektan).

Godine 1903, direktni slobodan udarac je ponovo uveden za iste prekršaje za koje se dosuđivao kazneni udarac kada se prekršaj dogodio u kaznenom prostoru.[8]

Godine 1927, pravila su izmenjena da spreče postizanje autogola direktno iz bilo kog slobodnog udarca (bilo direktnog ili indirektnog).[8]

Položaj protivnika

Godine 1913, udaljenost na koju su protivnici morali da se povuku povećana je sa šest na deset jardi (9,15 m).[7] Godine 1936, precizirano je da igrači mogu biti bliže od deset jardi samo ako su na gol-liniji između stativa (a ne bilo gde na gol-liniji).[7]

Godine 1965, uvedeno je pravilo da protivnici moraju ostati izvan kaznenog prostora kada se slobodan udarac izvodi iz kaznenog prostora tima koji izvodi udarac. (Slična promena je uvedena u pravilima za gol-aut 1948. godine.)[7]

Položaj saigrača

Godine 2019, igračima tima koji izvodi slobodan udarac zabranjeno je da stoje unutar jednog metra od bilo kojeg "zida" koji formira odbrambeni tim.

Ofsajd iz slobodnog udarca

Pravila fudbala su oduvek omogućavala da se ofsajd prekršaj počini iz slobodnog udarca. Slobodan udarac se po ovom pitanju razlikuje od drugih načina ponovnog pokretanja igre, poput gol-auta, kornera i auta.

Neuspešan predlog za ukidanje mogućnosti ofsajda iz direktnog slobodnog udarca podnet je 1929. godine.[9] Slični predlozi da se ofsajd prekršaji spreče pri bilo kojem slobodnom udarcu podneti su 1974. i 1986. godine, ali nisu usvojeni.[9][9] Godine 1987, Fudbalska asocijacija (FA) je dobila dozvolu IFAB-a da testira takvo pravilo u GM Vauxhall Konferenciji 1987-88. Na sledećem godišnjem sastanku,[9][9] FA je izvestila IFAB da je eksperiment, kako je predviđeno, "pomogao ekipi koja nije napravila prekršaj i generisao više akcije kod gola, što je dovelo do većeg uzbuđenja za igrače i gledaoce"; međutim, predlog je povučen.[9]

Reference

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Laws of the Game 2019/20”. str. 70. Arhivirano iz originala na datum 27 January 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Mihailo Kasalica. „17 pravila u fudbalu”. Platforma sportovi.me. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 LAW 13 – FREE KICKS – The direct free kick -FIFA.com
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Laws of the Game 2019/20, p. 104
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 Laws of the Game 2019/20, p. 114
  6. ↑ 6,0 6,1 Laws of the Game 2019/20, p. 123
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 This does not include the "free kick from the goal-line", which was awarded to the defending team after they touched the ball down behind their own goal-line. It is treated under the goal kick article.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Laws of the Game (1903), »A goal may be scored from a free kick which is awarded because of any infringement of Law 9, but not from any other free kick.« 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Laws of the Game (1882), »11. In the event of any infringement of Rules 5, 6, 8, or 9, 12, or 14, a free kick shall be forfeited to the opposite side from the spot where the infringement took place.
    12. In no case shall a goal be scored from any free kick, nor shall the ball be again played by the kicker until it has been played by another player«     

Vanjske veze

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Slobodan_udarac_(fudbal)&oldid=42253988