Sintagma Matije Vlastara
Sintagma Matije Vlastara ili Syntagma Canonum predstavlja zbornik vizantijskog prava sačinjen 1335. godine u Solunu. Dobio je ime po svome sastavljaču, svetogorskom kaluđeru Matiji Vlastaru, a starogrčka reč „sintagma“, označava zbornik propisa. Pripada kategoriji nomokanona, jer sadrži crkvena pravila i svetovne propise. Kao izvori svetovnih odredaba za Sintagmu upotrebljeni su Prohiron, Vasilike i Novele.
Sintagma Matije Vlastara je odmah po objavljivanju prevedena na srpski jezik i uvedena u politički život Dušanove države. Njena redakcija (poznata kao Skraćena sintagma) je dobrim delom inkorporirana u Dušanov zakonik.[1]
Vlastareva Sintagma ističe ideju svemoći vizantijskog vladara, njegovog političkog i duhovnog dominijuma. Njome se odbija srpska i bugarska crkvena autokefalija i odriče pravo bilo kog drugog naroda da svoju državu uzdigne na stepen carstva. Time se Sintagma direktno suprotstavila ciljevima srpske crkve i države, a posebno interesima Dušanovog carstva.[2]
Međutim, u srpski Dušanov sistem ušla je „skraćena Sintagma”, očišćena je od svih odredaba i tumačenja koje mu nisu odgovarale, i većine crkvenih propisa. Osim opštih crkvenih pravila, svedenih na četvrtinu ukupno preuzetog teksta Sintagme, revizijom su izostavljene i sve odredbe koje nemaju zakonsku sankciju, a ostavljeni su gotovo nepromenjeni svi zakoni koji su odavno važili u grčkim zemljama, u „Romaniji”, a u Srbiji do tada bili poznati preko Nomokanona svetog Save. Skraćena Sintagma je ušla u sve zbornike Dušanovog zakonodavstva, uz sam Zakonik i uz Justinijanov zakon.[2]
- ↑ Syntagma Canonum
- ↑ 2,0 2,1 „Biljana Marković, O Dušanovom Zakoniku”. Arhivirano iz originala na datum 2014-09-23. Pristupljeno 2021-08-12.