Suicid u Srbiji
Od 1953. do 2008. u Srbiji je 66.700 osoba izvršilo samoubistvo. U proseku je godišnje bilo 1.200 izvršenih samoubistava. S godinama se broj samoubistava povećavao; godine 1953. bilo je 725 samoubistava, dok je 2008. bilo 1290. Tokom 2007. u Srbiji je samoubistvo, kao uzrok smrti, registrovano kod 1.354 osobe, što je u proseku četiri osobe svakog dana. U 1992. broj samoubistava u toj zemlji dostigao je istorijski maksimum, kada je zabeleženo 1638 samoubistava.[1] U periodu od 2000. do 2007. stopa samoubistava u celokupnoj populaciji Srbije opala je za 18% (kod muškaraca za 16% i kod žena za 26%). Prosečna evropska standardizovana stopa samoubistava za sve zemlje evropskog regiona iznosila je 15,1 na 100.000 stanovnika. U poređenju sa zemljama evropskog regiona, Srbija sa stopom od 18,8 na 100.000 stanovnika (2009) spada u red zemalja sa srednjim rizikom samoubistava.[2]
U Srbiji je 2009. nestandardizovana stopa samoubistava iznosila 18,8 na 100.000, a odnos stopa samoubistava između muškaraca i žena bio je 3 : 1.[n 1] Oko 70% samoubistava izvrše muškarci, a oko 30% žene. Samoubistvo se nalazilo među 18 posmatranih poremećaja zdravlja na petom mestu kod muškaraca, a na jedanaestom mestu kod žena.[3]
Stopa samoubistva nije ujednačena po regionima. Vojvodina ima u proseku otprilike dva do tri puta veću stopu samoubistava od centralne Srbije u poslednjih 50 godina. U pojedinim godinama, stopa samoubistva u Vojvodini prelazila je i 30 samoubistava na 100.000 stanovnika. Najniže stope samoubistava u Srbiji zabeležene su u južnim delovima Srbije s većinskim albanskim stanovništvom (opštine Bujanovac i Preševo) i stanovništvom islamske veroispovesti u tri sandžačke opštine – Sjenica, Raška i Tutin. U tim opštinama, stopa samobustva bila je ispod 10 na 100.000 stanovnika.[4]
Prema nacionalnosti na početku 21. veka, u Srbiji je najvišu stopu samoubistva imalo mađarsko stanovništvo (43), potom bugarsko (37), dok je stopa samoubistva kod srpskog stanovništa u centralnoj Srbiji iznosila 17.[4] U pogledu obrazovnog nivoa, stopa samoubistva u Srbiji opada s nivoom obrazovanja. Najviša stopa samoubistava prisutna je kod stanovništva bez škole ili s nedovršenom osnovnom školom (33,6), dok je najniža (10,7) kod stanovnika Srbije s višom ili visokom školom.[1] Najviše samoubistava počini se skakanjem s Brankovog mosta, gde svake godine približno 40 osoba izvrši samoubistvo. Proleće u psihijatrijskom kalendaru Srbije označeno je kao godišnje doba s povećanim brojem samoubistava.[5]
Prosečna starost osoba koje su izvršile samoubistvu u zemlji je 52 godine. Najčešći način izvršenja samoubistva jeste vešanjem ili gušenjem. Društvena kriza poslednje decenije 20. veka u Srbiji znatno je povećala broj samoubistava koja su izvršena vatrenim oružjem. Prema službenim podacima, broj samoubistava izvršenih vatrenim oružjem sredinom i krajem devedesetih povećan je za pet puta od broja takvih samoubistava u pedesetim, sedamdesetim i osamdesetim godine. Tome su doprineli ratovi na prostoru bivše Jugoslavije, prisustvo opšteg nasilja i velika količina oružja koja se našla kod građana.[6] Uzorci povećanja broja samoubistva su: politička kriza, nezaposlenost, velika bankarska zaduženost, sve veća zloupotreba alkohola i psihoaktivnih supstanci među mladima, PTSP, porast malignih bolesti itd.[4][1][7][8]
Napomene[uredi | uredi kod]
- ↑ Da je samoubistvo bilo zastupljenije kod muškaraca pokazalo je i istraživanje „Opterećenje bolestima i povredama u Srbiji” iz 2000. godine.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Stanković B., Penev G. (2009). Sociokulturni kontekst sucidalnog ponašanja i neke relevantne činjenice o samoubistvima u Srbiji. Sociološki pregled, 18 (2), 155-184
- ↑ (en) WHO-Suicide rates (per 100,000), by gender, Serbia, 1998-2009., Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ↑ Atanasković-Marković Z, Bjegović V, Janković S, Kocev N, Laaser U, Marinković J, et al. The Burden of Disease and Injury in Serbia. Belgrade: Ministry of Health of the Republic of Serbia; 2003
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Jugović, A. Socijalno-demografska i etiološka obeležja suicida u savremenom društvu. Specijalna edukacija i rehabilitacija (Beograd), Vol. 10, br. 3. 529-546, 2011. Pregledni naučni rad Arhivirano 2014-02-01 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ↑ Uskoro nacionalna strategija za prevenciju samoubistava, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ↑ Jugović, A. (2002). Društvena patologija i normalnost – teorijske i praktične perspektive. Beograd: Službeni glasnik.
- ↑ Filipović, M. (2010). Bogatstvo zemlje i samoubistvo. Specijalna edukacija i rehabilitacija, 9 (1), 209-222.
- ↑ Knežić, B., Savić, M. (2010). Oproštaj od života: poslednje poruke. Beograd: Institut za kriminološka i sociološka istraživanja.