Rusko-švedski rat (1590–1595)
| Rusko-švedski rat (1590-1595) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Rusko-švedskih ratova | |||||||
 Zamak Ivangorod | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Rusko Carstvo
|
 Kraljevina Švedska | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Fjodor I., car Rusije, Boris Godunov, Vojvoda Šeremetjev, Vojvoda Dolgorukov, Knez Svenigorodski | Clas Åkesson Tott | ||||||
Rusko-švedski rat (1590-1595) kog Šveđani zovu i Nordiska tjugofemårskriget odigravao se od 1590. do 1595. na kraju tog rata, Kraljevina Švedska i Carska Rusija sklopile su Teusinski mir.
Pozadina rata[uredi | uredi kod]
Inicijator tog rata bio je Boris Godunov koji je htio zauzeti djelove Estonije duž Finski zaljev koji su pripali Kraljevini Švedskoj na osnovu prethodnog Livonski rat.[1]
Odmah nakon što je istekao Mir iz Pljuska početkom 1590, velika ruska vojska predvođena Godunovim i njegov boležljivim zetom Fjodorom I, marširala je iz Moskve prema Novgorodu. rijeku Narvu prešli su 18. januara i počeli opsjedati švedski zamak Narvu, koju je branio komandant Arvid Stålarm. Druga važna utvrda Jama / Jamburg (današnji Kingisep), pala je u ruske ruke 27. januara 1590. Istovremeno je njihov drugi ešalon opustošio Estoniju sve do Revala (Tallinn) a treći Finsku do Helsingforsa (Helsinki).
Zbog tog je švedski guverner Klas Henriksson Horn bio prisiljen potpisati primirje 25. februara.[1] Na osnovu kog je Švedska morala predati sve teritorije koje je dobila na osnovu Pljuskog mira, a to su bili Jama (Kingisep, Koporje i Ivangorod sa okolicom. Uvjeti tog primirja nisu bili po volji švedskom kralju Johanu III, pa je poslao flotu da zauzeme utvrdu Ivangorod, ali taj pokušaj mu je propao jer ih je ruska posada odbila. [1] Nakon tog nastupilo je zatišje koje je potrajalo do ljeta 1591., kad su Šveđani napali Gdov i zarobili lokalnog gubernatora, kneza Vladimira Dolgorukova.
Drugi front tog sukoba bila je Istočna Karelija, gdje su Šveđani opljačkali grad Kolu i druga ruska naselja na granici Bijelog mora. Šveđanima se pridružio i finski seljak Pekka Vesainen, koji je okupio vlastitu vojsku on je zapalio manastir Pečenga 25. decembra 1589, ubivši 50 monaha i 65 đakona.[1] On je tada okrenuo svoju vojsku prema Kolskom zaljevu ali zbog nedostatka ljudi nije mogao zauzeti utvrdu Kola, pa je umjesto toga zauzeo i spalio Kandalakša i malo rusko naselje Kem, ali opet zbog nedostatka ljudi, nije uspio zauzeti Solovecki manastir na Soloveckim otocima.
Godunov je postepeno uspio zaustaviti te napade, tako što je u Kareliju poslao kneza Volkonskog da uvede red, a generale Bogdana Belskog, Fjodora Mstislavskog i kneza Trubetskog da popale Finsku. Nakon toga se rat pretvorio u niz čarki bez pobjednika. Rusija i Švedska su 20. januara 1593. zaključili dvogodišnje primirje, koje je potrajalo do proljeća 1594. kad su Šveđani nastavili napadati (bezuspješno) na Novgorod i okolicu.[1] U tim okolnostima započeli su mirovni pregovori, pored sela Tjavzino kod Ivangoroda, koji su potrajali do maja 1595., tu je 18. maja 1595. sklopljen Teusinski mir.[1]
Tim sporazumom Rusiji su vraćene sve teritorije izgubljene Pljuskim mirom 1583., osim Narve koja je ostala u švedskim rukama. Rusija se morala odreći svih potraživanja prema Estoniji (uključujući i Narvu) i potvrditi švedski suverenitet nad Estonijom iz 1561.[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Tjugofemårskriget Arhivirano 2016-10-04 na Wayback Machine-u (sv)