Rimska vila u Višićima
Rimska vila u Višićima nalazila se u naselju Višići, opština Čapljina, Bosna i Hercegovina.
U doba Rimljana, blizina Narone i pogodan geografski položaj, doprinijeli su tome da je područje Čapljine bilo jedan od centara trgovine i saobraćaja s okolnim krajevima, ali i centar poljoprivredne proizvodnje. Potvrđuju to nalazi sa arheološkog područja Kućišta – Rimska vila (Villa Rusticae), sa ostacima iz rimskog antičkog perioda, ranog i kasnog srednjeg vijeka (slavensko naselje i groblje). Područje je proglašeno nacionalnim spomenikom kulture Bosne i Hercegovine. [1] Rekognosciranje terena izveo je 1955. godine, Marko Vego, kada je ustanovljeno da se radi o značajnom objektu s mozaicima i zidnim slikarstvom. Arheološka istraživanja, kojima je rukovodila Irma Čermošnik, trajala su na ovom lokalitetu od 1956. godine.
Pokretni arheološki materijal nalazi se u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu.
Nalazi[uredi | uredi kod]
Vila u Višićima pripadala je tipu velikih imanja (fundusa) sa luksuzno opremljenim zgradama u kojima su stanovali vlasnici. Oko njih bile su raspoređene prostorije domaćinstva i radionice, zajedno s poljoprivrednim i drugim zgradama koje su bile smještene podalje od grupe luksuznih zgrada. U kupatilu vile , na sekundarnom mjestu, nađen je okrugli kamen (area) sa žlijebom na periferiji (canalis rotunda) koji potiče iz prese za vino ili ulje. Od imanja u Višićima otkrivene su samo centralne zgrade s potrebnim domaćinskim prostorijama i zanatskim radionicama. Naselje je imalo centralno gtijanje.
Istraživanja vile dala su uvid i u umjetničko stvaranje rimskog perioda, na osnovu očuvanih mozaika, zidnog slikarstva, keramike i rimskih lampica.
Među rjeđe arhitektonske nalaze spada i jedan cijeli antefix i jedan fragment antefixa s reljefom Meduzine glave. Oba su nađena u vrtu zgrade s peristilom. Predstava Meduzine glave dosta je stilizirana, te tako njena kosa više liči na dijademu, a na čelu umjesto zmijskih glava je nešto slično privjesku u obliku palmete. Izraz lica Gorgone je miran, a ne mrk, te predstavlja varijantu mirne Gorgone – dosta česte predstave u rimsko doba. Prema rimskom vjerovanju Meduza je bila zaštitnica i okućnice (domaćinstva), te je njezin lik na antefixima služio da zaštiti kuću.
Slavenski period[uredi | uredi kod]
Na prostoru rimske vile nađeni su tragovi stanovanja i iz vremena nakon rušenja i napuštanja vile. Vila je porušena koncem IV. stoljeća, a na istom mjestu Slaveni su razvili svoje naselje sa grobljem. Brojni tragovi privremenih ložišta i s nekoliko zidanih ognjišta na prostoru vile govore u prilog tome da su Slaveni izvjesno vrijeme upotrebljavali ruševine vile kao zaklon. Brojni nalazi keramike i slavenskog nakita upućuju da je naselje s grobljem iz perioda do X stoljeća. Većina otkrivenih grobova, ukopanih u ruševinu, nemaju priloga, izuzev uz dva groba, gdje su nađeni fragmenti slavenskih posuda. Uz lubanju skeleta u jednom grobu nađene su dvije ogrlice od žice.
Ni po čemu se danas ne može zaključiti da je na lokalitetu bila rimska vila. Rijetki mještani znaju da se ona tu nalazila i da su vršena arheološka istraživanja sredinom XX vijeka. Izgrađene su kuće, zasađeni voćnjaci, zemlja je izorana i ne mogu se primijetiti nikakvi nalazi (eventualno kockice mozaika i sl.)
Literatura[uredi | uredi kod]
- Adnan Busuladžić, Umjetnost antičkih mozaika na tlu BiH. Sarajevo: 2008
- Irma Čermošnik, Rimska villa u Višićima, Glasnik Zemaljskog muzeja u Sarajevu, n.s., A, svezak XX. Sarajevo: 1965.