Restenoza
| Restenoza | |
|---|---|
lat. | Restenosis |
 | |
| Stenoza koronarne arterije | |
| Klasifikacija i eksterni resursi | |
| MeSH | D023903 |
Restenoza engl. Restenosis je ponovno sužavanje arterija koje može nastati nakon interventne angioplastike ili ugradnje stenta, kod oko 40 - 50% bolesnika u periodu od 3 - 6 meseci od intervencije. Učestalost restenoza primenom stentova, nakon balon dilatacije, može se smanjiti na 20 - 30% slučajeva, ali i dalje predstavlja veliki problem u kardiologiji i interventnoj radiologiji.[1]
Etiologija i epidemiologija[uredi | uredi kod]
Angioplastika je bezbedan i efikasan interventna metoda koja ima za cilj da odblokira suženja ili začepljanja arterije. Tokom ove procedure, kateter se ubacuje u arteriju ili venu u preponi ili ruci pacijenta i pomera unapred kroz arterije, vene, aortu ili arterije srca do mesta suženja i vrši deblokiranje ili širenje lumena suženog dela krvnog suda; naduvavanjem balona postavljenog na vrhu katetera ili postavljanjem stenta. U početku, angioplastika je vršena samo primenom balon katetera, ali tehnički napredak je omogućio i unapređenje ove interventne metode postavljanjem malih metalnih „prestenova - stentova “ na mesto blokade, nakon maksimalnog rastezanja balona katetera ili direktnom implantacijom stenta. Implantirani stent u krvnom sudu igra ulogu „skeleta“ koji održava arteriju otvorenom nakon njenog rastezanja.
Angioplastika i „tehnika stentovanja“ se danas primenjuje širom sveta kao alternativna metoda medicikamentnoj terapiji i bajpas hirurgiji, za poboljšanje protoka krvi u srčanom mišiću, mozgu, udovima itd. Nažalost postoje i ograničenja za primenu angioplastike i stentovanja, od kojih je jedana i restenoza.[2][3]
Nakon balon angioplastike ili implantacije stenta, zid krvnog suda prolazi kroz brojne promene. Trombociti i fibrin prožimaju mesto implantacije u roku od nekoliko minuta nakon povrede krvnih sudova ili dugih kanala. Nakon nekoliko sati do nekoliko dana, inflamatorne ćelija infiltriraju mesto implantacije a glatke mišićne ćelija počinju da migriraju ka lumen krvnog suda ili kanala.
Tokom nekoliko nedelja do nekoliko meseci, krvni sud se različito adaptira na novonastalu promenu, ili sve većim smanjenjenjem prečnika lumena (negativni adaptaciju) ili povećanjem prečnika lumena (pozitivn adaptacija). Veličina prečnika lumena zavisi od količine neointimalne proliferacije i stepena remodeliranja nakon intervencije. Nakon 6 meseci, od intervencije proces se stabilizuje i smanjuje i bitno smanjuje rizik od restenoze.
Nekoliko sprovedenih studija [4] je pokazalo da prečnik lumena ili dela laumena nakon tretmana jedan od glavnih uzroka restenoze. Upotreba stentova smanjila je stopu restenoze u odnosu na angioplastiku. U zavisnosti od metode koja je primenjena, angiografijom je utvrđena;[5][6]
- U oko 50% bolesnika restenoza do 6 meseci nakon balon angioplastike, (koja je zahtevala ponavljanje revaskularizaciju (angioplastiku) u oko 20-30% bolesnika).
- Smanjenu učestalost restenoze za manje od 10% nakon primene lekom obloženog stenta, ali sa i dalje prisutnom restenozom.
- Trombozu koja se skoro podjednako javljala kod obe vrste stentova (Učestalost tromboze kod lekom obloženog stenta je praktično identična onoj kod stenta od „golog“ metala i godišnje iznosi 0,5-0,7%. Međutim, kasna tromboza stenta (> 1 godina) i dalje se može javljati kod lekom obloženog stenta, dok je izuzetno retka kod stenta od „golog“ metala.
Patofiziologija[uredi | uredi kod]
Restenoza je formiranje novih blokada (suženja) na mestu angioplastike ili stenta. Postoje dva glavna mehanizma u nastanku restenoze:
- Tromboza, odnosno zgrušavanje krvi, na mestu tretmana
Rizik od tromboze je najveći neposredno nakon angioplastike, kao posledica traume-povrede tkiva (istezanjem balonom ili metalnim stentom) koja teži da pokrene proces zgrušavanja krvi i time prekrije nastalo oštećenje. Ovaj oblik restenoze se može značajno smanjiti korišćenjem lekova protiv zgrušavanja krvi za vreme u toku i posle postupka.
- Rast (umnožavanje) tkiva na mestu tretmana
Oko stenta koji se nalazi u krvnim sudovima, novoformirano tkivo krvnog suda proliferira u i oko armature stenta, i sve više ga prožima i pokriva. U početku, novo tkivo se sastoji od zdravih (endotelnih) ćelija koje oblagažu zid arterija (endotel). Ovo je povoljan učinak organizma jer u stentu stvara normalnu endotelnu oblogu preko stenta što omogućava dakrv glatko protiče preko stent bez zgrušavanja na delovima stenta. Kasnije, se može formirati ožiljno tkivo ispod novoformirane zdrave obloge stenta. U oko 25%-30% bolesnika, rast ožiljka ispod stvorene obloge endotelnih ćelija može biti toliko debeo da ometa protok krvi i proizvodi novu blokadu-stenozu (ili restenozu) oko i u stentu. Ova vrsta restenoze se najčešće može javiti od 3 do 6 meseca nakon intervencije, dok je njena pojava nakon 12 meseci dosta retka.[7]
Povezano[uredi | uredi kod]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ (en)Forgos, Richard M.D. Restenosis After Angioplasty and Stenting (August 2004)[Medical Review Board], Pristupljeno 26. 01. 2011
- ↑ Serruys PW, de Jaegere P, Kiemeneij F, et al. A comparison of balloon-expandable-stent implantation with balloon angioplasty in patients with coronary artery disease. Benestent Study Group. N Engl J Med. 1994; 331: 489–495.[CrossRef][Medline]
- ↑ (en)Fischman DL, Leon MB, Baim DS, et al. A randomized comparison of coronary-stent placement and balloon angioplasty in the treatment of coronary artery disease. Stent Restenosis Study Investigators. N Engl J Med. 1994; 331: 496–501.[CrossRef][Medline]
- ↑ Kaltoft A, Kelbaek H, Klovgaard L, Terkelsen CJ, Clemmensen P, Helqvist S, et al. Increased rate of stent thrombosis and target lesion revascularization after filter protection in primary percutaneous coronary intervention for ST-segment elevation myocardial infarction: 15-month follow-up of the DEDICATION (Drug Elution and Distal Protection in ST Elevation Myocardial Infarction) trial. J Am Coll Cardiol. Mar 2 2010;55(9):867-71. [Medline].
- ↑ Fischman DL, Leon MB, Baim DS, et al. A randomized comparison of coronary-stent placement and balloon angioplasty in the treatment of coronary artery disease. Stent Restenosis Study Investigators. N Engl J Med. Aug 25 1994;331(8):496-501.
- ↑ Serruys PW, de Jaegere P, Kiemeneij F, et al. A comparison of balloon-expandable-stent implantation with balloon angioplasty in patients with coronary artery disease. Benestent Study Group. N Engl J Med. Aug 25 1994;331(8):489-95.
- ↑ (en)Serruys PW, Luijten HE, Beatt KJ, et al. Incidence of restenosis after successful coronary angioplasty: a time- related phenomenon: a quantitative angiographic study in 342 consecutive patients at 1, 2, 3, and 4 months. Circulation. 1988; 77: 361–371.[Abstract/Free Full Text]